Anonim Şirket Nedir? Kuralları Neler? |2023

Anonim Şirket Nedir?

Anonim Şirket ticaret kanunumuzun 329. Maddesine göre sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan ve şirketin borçlarından dolayı sadece mal varlığıyla sorumlu olan şirkettir.  Anonim şirkette ortaklar sadece şirketi korumayı taahhüt eyledikleri sermaye miktarıyla sorumludurlar. Anonim Şirkette ortakların kimliğinin önemi yoktur. Önemli olan sermayedir. Dolayısıyla ortaklar şirketi idare etmezler, şirketi yönetim kurulu idare eder. Sermaye ve mal varlığı iki farklı kavramdır. Şirket yeni kurulduğunda sermaye ve mal varlığı eşittir. Şirketin yönetimi ise mal varlığı ve sermaye miktarı geçmiş olur. Kötü yönetilirse mal varlığı sermaye miktarının altına düşmüş olur. Eğer şirketin mal varlığı sermayesinin iki bölü üçünün altına düşmüşse buna borca bataklık denir ve yönetim kurulu önlem almak zorundadır. Yazımızın kalanında kısaca AŞ ile de bahsedilecektir.

Hukukumuz da pay veya hisse senedi çıkarma yetkisi bir tek anonim ve sermayesi paylara bölünmüş olan komandit şirkete tanımıştır. Her bir payın mutlaka bir sahibi bulunmaktadır. Anonim
firmada payın devri kolaydır. Bu yönüyle Limited şirketten farklılık gösterir. A.Ş. payını devretmek isteyen kimse bunun teslimi ile gerçekleşir . Anonim Ş. içinde her bir payın bir itibari değeri
bulunmaktadır ve bu itibari değer payın üzerinde yazılan değerdir . Ticaret kanunumuza göre Anonim şirketin pay değeri en az bir kuruştur .

Şirket iyi yönetilirse payın piyasa değeri artmış olur. A.Ş. ortakları şirkette yatırımcı konumundadır. Anonim Ş. belirli süreli kurulabilecek gibi belirsiz süreli de kurulabilir. A. Şirket kanunen yasaklanmayan her türlü alanda faaliyet gösterebilir. Kural olarak şirkette her türlü değer sermaye olarak konulabilir ancak bir malın üzerinde  sınırlı bir ani hak icra veya tedbir konunmuşsa o mal anonim şirkete sermaye olarak konulamaz. Örneğin üzerinde ipotek olan bir taşınmaz veya üzerinde haciz kararı bulunan bir marka anonim şirkette sermaye olarak getirilemez.

Aynı zamanda şahsi emek, ticari itibar, hizmet edilerek ve vadesi gelmemiş alacaklar anonim firmaya sermaye olarak konulamaz. Bir taşınmazın anonim firmanın sermaye olarak getirilmesi durumunda bu taşınmazın değerinin tespit edilmesi gerekir. Bunun için şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki Asliye Ticaret Mahkemesine başvurarak bir bilir kişi görevlendirilmesi talep edilir. Bilir kişinin vermiş olduğu karar kesindir.

A. Şirkete getirilen sermayenin en az bir bölü dördünü tescilden önce getirilmek zorundadır. Getirilecek olan sermaye miktarı bankaya gidilerek kurulacak şirket adına bankada o paraya bloke koydurulur ve bankada alınan resmi bir yazı Ticaret Sicil Müdürlüğüne götürülür. Eğer şirket kurulursa para şirketin mal varlığını geçmiş olur. Üç ay içerisinde şirket kurulmazsa o para sahibine iade edilir. Geri kalan miktar tescilden sonraki 24 ay içerisinde peşin veya eşit taksitler halinde şirkete ödenmesi gerekir. Sermaye sistemine göre anonim firmaya esas sermaye yada kayıtlı sermayedir. Bunların hangisinin tercih edilmiş olduğu esas sözleşmeye bakarak anlaşılabilir.

Esas sermaye Anonim Şirketlerde  sonradan sermaye arttırma yetkisi genel kurula verilmiştir ve esas sermayeli anonim şirketler en az 50 bin TL ile kurulur. Buna karşılık kayıtlı sermayeli anonim şirketlerde şirket kurulduktan sonra sermaye arttırma yetkisi yönetim kuruluna verilmiştir ve yönetim kurulu genel kurulun ön görmüş olduğu tavan miktara kadar sermaye arttırma yetkilidir. Kayıtlı sermaye anonim şirket en az 100 bin TL ile kurulur.

Anonim şirkete hakim olan ilkeleri şöyle sıralayabiliriz;

• Çoğunluk ilkesi
• Oransallık ilkesi
• Mal varlığının korunması ilkesi
• Devletin ilgilenmesi ilkesi
• Kamuyu aydınlatma ilkesi
• Dışardan denetim ilkesi
• Eşit işler ilkesi
• Emredici hükümler ilkesi
• Ortakların şirkete borçlanma yasağı

Anonim şirketin kapanması veya sonra ermesi için gerekli nedenler;

• Amacın gerçekleşmesi veya imkansızlaşması,
• Şirketin iflas etmesi,
• Sözleşmede ön görülen sürenin bitmesi,
• Genel kurulu fesih kararı,
• Şirketin başka şirketle birleşmesi veya başka şirkete devir edilmesi,
• Şirket sermayesinin iki bölü üçünün yitirilmesi (borca bataklık),
• Organların oluşturulması,
• Azınlık talebi ile ve haklı sebeplerin varlığı halinde mahkeme tarafından şirketin fes edilmesi gibi sıralanabilir.

Yazar: Gizem ŞAN