Borsada Kredili İşlem: Nasıl Yapılır? | 2023

Borsada Kredili İşlem Nedir?

Borsada kredili işlem, borsadaki yatırımcıların kendi borsa hesaplarında belirli bir oranda borçlanarak borsa işlemleri yapmasına olanak tanıyan bir işlem türüdür. Birçok yatırımcı küçük sermayesini büyütmek için kredi çekme arayışında olabilmektedir. Özellikle güvendiği yatırım pozisyonlarından daha yüksek kazanç elde etmek isteyenler borsada kredili işlem yapmayı öğrenmek istemektedir.

Borsada iki çeşit kredili işlem türü vardır. Bunlar;

1. Gün sonunda kapamak zorunda olduğunuz gün içi kredili işlem (Gün içi ek işlem)
2. Faizini ödeyerek taşıyabileceğiniz borsada kredili işlemler

Yazımızın devamında borsada kredili işlem ne demek? Borsada kredili hisse senedi al-sat yapabilmek için neler gerekiyor sorusuna yanıt vermeye çalışacağız.

Borsada Gün İşi İşlem ve İşlem Limiti Ne Demek?

Borsada gün içi işlem, yatırım hesabınızdaki bakiyenizin büyüklüğüne göre aracı kurumların hesabınıza tanımladıkları gün sonunda kapatmak ya da T+2’de nakit olarak ödemek kaydıyla hisse senedi alıp satmanızı sağlayan işlem limitinizdir.

Gün İçi İşlem ile Hisse Satın Almak

Borsada birçok yatırımcı, özel aracı kurum ya da banka aracı kurumlarını kullanarak gün içerisinde oynaklıktan faydalanarak para kazanmak istedikleri için gün içi kredili işlem limiti talep edebilmektedir. Borsa aracı kurumları, yatırımcıya gün içi al-sat yapabilmesi kredi açmakta yani borsadaki sermayesinin belirli bir oranına kadar gün içi alım satım yapabileceği limit tanımlamaktadır.

Gün içi ek işlem limiti olarak da bilinen bu kredili işlem türünde ne kadar hisse senedi alıp-satabileceğiniz işlem yaptığınız aracı kurum ile olan anlaşmanıza bağlıdır.

Aracı kurumlar ana paranız veya anaparanızın 10 katına kadar gün içi hisse alıp satabileceğiniz limit tanımlayabilmektedir. Aracı kurumlar sizin al-sat yaptığınız her işlemde komisyon keserek bu işten para kazanırlar.

Toparlayacak olursak

• Gün içi ek işlem limiti adından da anlaşılabileceği için gün içerisinde hisse senetlerinin fiyat hareketlerinden para kazanmak için kullanabileceğiniz kredili işlem türüdür.
• Gün içerisinde açtığınız işlemi akşam en geç 18:08’de kapamanız gerekmektedir. Siz işlemi kar etseniz de kar etmeseniz de kapamalısınız. Yoksa aracı kurum sizin adınıza portföyünüzde satış yaparak açık işlemlerinden birini kapayabilir.
• Gün içi işlem yaptığınız için faiz ödemezsiniz. Borsada Kredili işlem yapmış olsanız da gün sonuna kadar hesabınıza para aktarırsanız o miktar kadar kredili işlem normal alış işlemine döner.
• Gün içi işlemden zarar ederseniz zarar ettiğiniz tutar yatırım hesabınıza eksi bakiye olarak eklenir. Kar ederseniz de artı bakiye olarak eklenir.
• Gün içi işlem ile aldığınız hisse senedini gün sonunda satmaz iseniz T+2’de yani takastan sonraki 2. günde ya satmalı ya da nakit olarak ödeme yapmalısınız.

Birçok aracı kurum müşterilerine gün içi ek işlem limiti tanımlayabilmektedir. Gedik Menkul, İnfo Yatırım, Vakıf Yatırım, Ziraat Yatırım, İş yatırım bunlardan bazılarıdır.

Gün içi ek işlem limiti için aracı kurum ya da bankanızla görüşerek talepte bulunmanız gerekmektedir.

Kredili Hisse Satın Almak

Birçok aracı kurum ya da banka yatırım hesabında belirli miktarda nakit ya da hisse senedi bulunan (genellikle 100.000 TL ve üstü) müşterilerine hisse senedi alıp o hisse senedini günlük faiz ödeyerek taşıyabilme imkanı sunmaktadır. Hisse kredisi, kredili işlem limiti, yatırım kredisi gibi farklı isimlerle yatırımcılarına imkân sunmaktadır. Örneğin HSBC bankasının kredili hisse hizmeti ya da İş yatırım Menkul değerlerin Gün içi al-sat limitinden farklı olarak müşteriler kredili aldıkları hisse senedini günlük faizini ödeyerek istedikleri kadar taşıyabilmektedir. Yani hesabınızdaki hisse senetlerini teminat göstererek kredili hisse senedi alıp o hisseyi faizini ödeyerek taşıyabilme imkanınız bulunmaktadır.

• Burada önemli unsurlardan birisi müşterinin öz kaynak oranının yüzde 35’in (deprem tedbirleri nedeniyle bu oran %20’ye düşürülmüştür) altına düşmemesidir.
• Diğer önemli bir unsur ise aracı kurumlar her hisse senedini aynı şekilde teminat olarak görmemektedir. Örneğin Tüpraş gibi Bist30’da işlem gören hisselerin %90’ı ya da %100’ü teminat sayılırken Bist100 ve yıldız pazar hisselerinde bu oran düşmektedir. Yıldız pazar dışında işlem gören hisseleri borsada kredili almanız aracı kurumların iznine bağlıdır.
• Ayrıca aracı kurumlar bist30 dışında kredili hisse almak isterseniz portföyünüzde en azından 2 çeşit hisse senedi taşımanızı isteyebilmektedir.

Kredili Hisse Taşırken Öz Kaynak Oranı Nasıl Hesaplanır?

Borsada Kredili hisse senedi taşırken öz kaynak oranını sürekli olarak kontrol etmeniz gerekmektedir. Aracı kurumlar faizini ödeseniz dahi öz kaynak oranının %35’in altına düşmesini istememektedir. Gerekli gördüğü takdirde sizden elinizdeki pozisyonu azaltmanızı isteyebilmektedir.

Peki kredi işlemlerde özkaynak oranı nasıl hesaplanır?

Özkaynak oranı =( (Öz kaynak – Kredili taşınan pozisyon) – Özkaynak) * 100 şeklinde hesaplanmaktadır.

Örneğin 500 Bin TL anaparanız var ve 800.000 TL’de kredili işlem açma imkanınız bulunsun. Bütün öz kaynağınız ve kredili işlem limitinizi kullandığınızda 1.300.000 TL hisse senedi satın alabilirsiniz. Burada öz kaynak oranınız hesaplandığında

Öz kaynak oranı = (500.000 – 800.000) / 500.000*100 = 300.000/500.000*100 = %60 öz kaynak oranına sahip olursunuz.

İşler kötü gitsin ve öz kaynak miktarınız azalsın. Şimdi ana paranız 400.000 TL’ye düşmüş olsun. Borsada Kredili limitinizin hepsi de 800.000 olsun. Gün sonunda 1.200.000 TL’lik hisse senediniz olsun.

Öz kaynak oranı = (400.000 – 800.000) / 400.000*100 = %10 öz kaynak oranına düşmüş olursunuz. Bu durumda öz kaynak oranınızı yükseltmeniz için yatırım temsilciniz tarafından telefonla aranır ve hisse senedi satmanız talep edilir.