Şehir Hastaneleri Nedir? Türkiye Hastane Modeli |2023

1987 yıllarında sağlık sektöründeki kanun ile dünyada duyulan şehir hastaneleri 1990 lı yıllarda görülmüştür.
2013 yıllarında Sağlık Bakanlığının çıkardığı 6428 sayısıyla KÖİ (Kamu Özel İşbirliği) kanunuyla Türkiye’nin sağlık sektöründeki sisteminde şehir hastanesi modeli gündeme getirilmiştir. Türkiye’nin sağlık sektöründeki değişimi şehir hastaneleri modelinde hem sağlık sektörü çalışanları hem de vatandaşlara sağlanan hizmetlerde değişik yöntemler uygulandığı görülmüştür. Bu makalede şehir hastanelerinin tanımı, nerede ilk olarak faaliyet gösterdiği, Türkiye’ deki çalışma sistemi, modelin olumlu, olumsuz yönleri, maliyeti ele alınmıştır.

Şehir Hastaneleri Nedir ?

Şehir hastaneleri şirketlerin Hazine arazilerden bedel ödemeyerek aldıkları yerlere inşa ettikleri mülkleri kiralamalarıdır. Şehir hastanelerinde mülk sahibi şirketlerdir ve kiracıda Sağlık Bakanlığıdır. Kiracı olan Sağlık Bakanlığı mülk sahipleri olan şirketlere minimum 25 yıl olmak üzere kira, kiraya ek olarak da binaların bakımları için para ödemektedir.

Şehir Hastanelerinin Projeleri Nasıl Oluştu ?

Türkiye için şehir hastane modeli fikrinin İngiltere’den esinlenerek oluştuğu söylenmektedir. Şehir hastane modeli araştırmamızda bu modeli ilk olarak başlanmasını sağlayan ülke İngiltere’dir. 1990 lı yılların başlarında uygulamaya sokulan proje Avrupa’da private finance intiative olarak adlandırılmaktadır. Bu konuda İngiltere büyük projelere imza atmıştır. Fakat daha sonralarında yani 2000 li yılların ortasından sonra net bir şekilde kamu ve özel ortaklıkları adı verilen modelden vazgeçildi. İngiltere başlarda bu modelde lider ülke konumundaydı halkın olumsuz bakışı sebebiyle İngiltere hükümeti bu modelden vazgeçti. İngiltere’nin vazgeçtiği modelde şuan da Avrupa’da liderlik yapan ülke Türkiye olarak gözükmektedir. Avrupa’da liderliği üstlendik fakat şöyle bir durum var.

İngiltere Şehir Hastanesi Modelinden Neden Vazgeçti ?

İngiltere, ilk olarak kendi başlattığı şehir hastanesi modelini benimsemeyip, kesin bir şekilde geri çekilmiştir bu modelden. Modelden geri çekilme sebepleri arasında halkın tepkisi önemli bir rol oynamaktaydı. Bu model hakkında halk üzerinde bir araştırma yaptılar ve araştırma sonucunda %68 oranında modelin ülkenin zararına olduğu sonucuna vardırlar. Aynı zamanda gelecek kuşakları da borç yükü altına sokabileceğini düşündüklerinden model son buldu. Araştırma sonucunda elde edilen bilgi doğrultusunda ülkede maliye ile sağlık bakanları da açıklama yaptılar ve şehir hastaneleri modellerinin ülkelerinin zararına odluğu ve en kısa zamanda modelden kesin bir şekilde vazgeçilmesinin gerektiğini söylediler. Peki şehir hastaneleri neden bu kadar tepki aldı ve neden zarar odluğu düşünüldüğünü de açıklamalıyız. Bilindiği üzere şehir hastaneleri şirketler tarafından yapılan mülklerde Sağlık Bakanlığının kiracı olarak devam etmesiydi. Şirketlere kamu her türlü cari masrafı zaten kendisi karşılamaktadır. Şehir hastanesi modelini alan şirketler tek kira getirisiyle bile maliyeti 12 yılda amorti edebiliyorlar. Buradan da yola çıkarak şehir hastane modelleriyle değil klasik yöntemli ihaleler yöntemiyle yapılsa bile kamu için daha az zarar hatta daha tasarruflu olduğu savunulmaktadır. Bu gerekçeler sebebi ile İngiltere şehir hastaneleri modelinden kesin bir şekilde geri çekiliyor. Fakat garip bir olay vardır ki İngiltere, Kendi ülkesinde şehir hastanesi modelinden vazgeçiyor ama 23 ülke bu modeller için proje çıkarmaya devam ediyor. Kendi ülkesinde tamamen terk ettiği modeli diğer ülkelere yaptırmak için çok farklı projeler hazırlamaktadır.

Yukarıdaki Grafik İngiltere’nin yıllar bazında Şehir Hastanesi Modeline yaptığı yatırım tutarı ve sayısını göstermektedir.

Türkiye Şehir Hastaneleri Modeli

Dünya da 1990 lu yıllarda ortaya çıkmıştı şehir hastaneleri. Türkiye’de şehir hastanesi modeli 2005 yılında ilk olarak proje olarak karşımıza gelmektedir. Türkiye İngiltere’nin modelden vazgeçmesiyle Avrupa’da liderliğe geçmişti. 2015-2017 yıllarında Türkiye’de ilk şehir hastanesi olan Yozgat Şehir Hastanesi projesiyle modele dahil oluyor. Yozgat Şehir Hastanesi 12 ocak 2017 tarihi itibariyle hasta kabul etmeye başlamıştır. Türkiye 2 yıl içerisinde dört farklı bölgede sekiz tane şehir hastanesi hizmet etmek üzere piyasa girmiştir.
Türkiye 2019 yılı itibariyle 10 tane şehir hastanesine sahip olmuştur ve hizmete sunmuştur. 10. Şehir hastanesi olarak açılan Bursa Şehir Hastanesi Nilüfer ilçesi Doğanköy mevkisin de 16 Temmuz 2019 tarihinde hasta kabul etmeye başlamıştır.

Şehir Hastanelerinin İşleyişi Nasıldır ?

İlk şehir hastane modelinin Türkiye gündemine girmesi 9 Mart 2013 tarihidir. Hastane Modelinin uygulama yöntemleri ülkelere göre farklılık göstermektedir.

• Avusturalya eyaletlerine göre farklı açıları olan modelleri geliştirmeye koymuştur.
• İngiltere’de ilk zamanlar tasarlanıyor, yapılıyor, finanse ediliyor ve işletmeye yönelik model bulunmaktaydı.
• Kanada, Portekiz ve İspanya’da ise durum küçük ölçeğe sahip İngiliz modeli görülmektedir.

Şehir hastanelerinde tasarlanan projelerin uygulamaları
“Fizibilite – İhale süreci = Planlama”
İnşaat süresi- hizmete sunum süresi – hizmetleri izlemeye alma ve değerlendirmeye alma süresi = Kamu ve özel sektör birleşim ile yapım ve işletim kısmıdır.

Şehir Hastanelerinin Güçlü Yönleri

• Şehir hastanelerine hükümet destek vermektedir.
• Hizmet kalitesi olarak son model cihazların ve alt yapısının bulunması
• Branşların ve yan branşların bir arada bulunması
• Sağlık turizminin pazarlanmasını için fiziki yapıların tam olması.
• Hizmette kullanılan bütçeye genel bütçeden finans sağlanması.

Şehir Hastanelerinin Zayıf Yönleri

• Yönetim de uygulanan modelin diğer hastanelerle aynı yönetimin uygulanması.
• Esnek bir yönetim programı kurgulanmaması
• KÖİ sistemi için yeterli düzeyde eğitimler verilmemesi.
• İletişimde eksiklerin oluşması.
• Yöntem de verilen beyanların açık ve anlaşılır olmaması.
• Farklı olarak personellerin istihdam türleri.
• Vatandaşların da yön bulma konusunda zorlandıkları.
• Yöneticilerini sık sık değiştirmeleri.

NEŞE MİDİLLİ

KAYNAKÇA :
www.ronesans.com.tr
https://dergipark.org.tr/tr/
https://www.tubitak.gov.tr/
http://saglikvepolitika.org/ingiltere-sehir-hastanesi-modelinden-neden-vazgecti/
www.ttb.org.tr