DEMİRBANK

Demirbank, 1953 yılında sermayenin çoğunluğu Kayserili Cıngıllıoğlu ailesinde olmak üzere, demir tüccarlarının da birlikte olduğu 79 ortakla kuruldu. Demirbank,faaliyetine İstanbul Galata’da başladı.Yönetim Kurulu Başkanlığını Nuri Cıngıllıoğlu yürütüyordu,daha sonra oğlu Halit Cıngıllıoğlu yönetime geçti.

1995 ve 1996 yıllarında Halit Cıngıllıoğlu, faiz düşüşlerini fırsat bilerek bono satın almaya başladı.Bu bonoları 3-6 ve 1 yıl vadeli alınan bonoların parasının bir bölümünü gecelik piyasadan borç alarak yapıyordu, ama bir zaman sonra rakipler Demirbank’a borç verme koşullarını iyice zorlaştırmıştı.Bu dönemlerde de piyasada likidite sıkışıklığı krize dönüşmeye başladı.Durum böyle olunca Demirbank faiz yükselmelerine karşı hassas bir konuma geldi.

2001 Krizi

2000 yılında çıkan krizler bankaları önemli derecede etkiledi.Bu yıllarda yaşanan gelişmeler genel olarak bankaları nasıl etkiledi?

Krizin başlarında krizi hafifletmek için Hükümet, IMF’ye sunduğu 9 Aralık 1999’daki Niyet Mektubu sunmuştur. 1 Ocak 2000’den başlayarak üç yıllık ekonomik süreci kapsayan ve maliye,para,kur,gelir politikalarının yanında yapısal değişimide içeren enflasyonu düşürme programını uygulamaya koymuştur. Program enflasyondaki bekleyişlerin aşağı çekilmesi, sıkı bir maliye politikasının uygulanmasını öngörmüştür. Bununla birlikte döviz kurlarının hedeflenen enflasyon seviyesine bağlı para politikası ile likidite genişlemesini yabancı kaynakla birlikte bir çerçeveye oturtulmaya çalışılmıştır. Bu program sayesinde ilk başlarda olumlu sonuçlar alınmıştır. Bu olumlu sonuçlara örnek olarak enflasyon ve devlet iç borçlanma senetlerinin faiz oranlarında ciddi anlamda gerileme sağlanmıştır. Bu olumlu gelişmelere rağmen, değer kazanan Türk Lirası nedeniyle artan ithalat ,cari açığın büyümesine neden olmuştur. Bu sorunla beraber sonradan bankaların artan likidite talebi sonucunda Kasım 2000’de ekonomide kriz yaşanmıştır. Bu krizin nedeni genel anlamda likidite talebindeki olağanüstü artıştır. Kasım 2000 krizi Türkiye’nin uluslararası piyasada borçlanma faizi üzerindeki risk primlerini de yükseltmiş ve bankaların dış borçlanma durumları büyük ölçüde daraltmıştır.

Demirbank ve 2001 Krizi

Demirbank’ın patronu Halit Cıngıllıoğlu, yakın arkadaşı Tansu Çiller’in iktidarı döneminde bono üzerine riskli hamlelerde bulunup yüksek kar elde etmiştir. Faizler düşerken elinde büyük miktarda hazine bonosu bulunduran Demirbank bunu diğer bankalardan aldığı gecelik borçlar ile ödemekteydi. Faizler düştükçe elinde bulundurduğu yüksek faizli bonolar sayesinde büyük miktarda kar yazmıştır. Aynı olayı 2000’li yıllarda da yapmaya devam eden Demirbank yönetimi, ellerinde hazine bonosu tutup bunu diğer bankalardan aldığı gecelik borçlanma ile ödemeye devam etmekteydi. Buna rağmen likitide krizi borç bulmayı daha zor hale getirdi. Anayasa kitapçığı ile gecelik borçlanma maliyetlerinin yüzde 7500’lere varması ise Demirbank’ı en sarsan durum oldu. Elde daha düşük faizli bonolar için dışarıdan bulunması gereken paranın faizi oldukça yükseldi. Kumar bu sefer tutmamıştı.

Demirbank’da önceki senelerde hassas bir durumda olduğu için 2000 yılının Kasım ayında para piyasalarında yaşanan likidite krizi nedeniyle büyük bir tutarda zarara maruz kalmıştır. Demirbank’da bu zararla öz sermayesinin büyük bir bölümünü aşmış ve sorumluluklarını vadesinde yani zamanında yerine getiremeyecek duruma gelmiştir. Durum böyle olunca da mali sistemin güven ve istikrarını tehlikeye düşürecek olması nedeniyle Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunca 6 Aralık 2000 tarih ve 123 sayılı kararı ile Fona devredilmiştir. Fona devredilen Demirbank diğer bankalara oranla en büyük hisseye sahiptir. Demirbank’ın hisselerinin HSBC Bank Plc’ye satılmasına Fon Yönetim Kurulu’nun 19 Temmuz 2001 tarihli kararı ile onaylanmış ve 20 Eylül 2001 tarihinde sözleşme imzalayarak Banka, hisselerini 30 Ekim 2001 tarihiyle 350 milyon USD üzerinden devredilmiştir. HSBC Bank Plc, Demirbank’ın satışıyla beraber 875 milyon USD’lik aktif büyüklüğü, 554 milyon USD mevduat ve 208.916 bin USD’lik öz kaynak satın almıştır. Bu satışın sonunda Demirbank’ın 188 şubesi ve 3.565 personeli korunarak bankayla birlikte HSBC Bank Plc’ye devredilmiştir.

Demirbank’ın Sonu

Demirbank’ın eski ortağı Cıngıllı Grubu ile Fon arasında 5 Eylül 2003’te bir protokol imzalanmıştır. Cıngıllı Grubun 31 Mayıs 2003’te Fona olan 98.271.012 USD nakit borcun anaparasının 3 yıl ödemesiz dönem,6 yıl ödemeli dönem olarak toplam 9 yılda ödemesi, gayrinakdi kredi borcunun da protokol süresinde kapatılması kararına varılmıştır.

Bankanın Fona devir tarihinden 31 Aralık 2007 tarihine kadar Cıngıllı Grubundan 438.706 USD’lik kısmı ayni olarak toplamda 103.432.894 USD’lik tahsilat işlemi sağlanmış. Bu tahsilatlardan sonra Grubun Fona olan borçlarının tamamı kapanmıştır.

Burcu Kaya