Etkin Piyasa Hipotezi

Etkin Piyasa Hipotezi, piyasalardaki menkul kıymetlerin fiyatlarını, menkul kıymetlerin en kapsamlı bilgilerini ve ilerideki beklentileriyle beraber haberlerini kapsar. Yatırımcıların bunları dikkate alıp, belirledikleri bütün fiyatlar ve belirlenen fiyatlardan oluşan piyasa, tüm bu bilgileri içerir. Fakat piyasa üzerinde sürekli bir getiri sağlamak mümkün olmamaktadır. Bununla birlikte hipoteze göre piyasadaki akımların teknik analizleri veya temel analizlerinin kestirilmesi de mümkün değildir. Bu yüzdendir ki menkul kıymetin fiyatının uzunca bir süre reel fiyatından yüksek veya düşük olması olağan dışıdır.

Etkin Piyasalar Hipotezi 3 farklı seviyelerde değerlendirilir;

Zayıf-etkin: Bu kısımda tarihsel veriler kullanılır ve gelecek ile ilgili yorum ve tahminler yapılamayacağı savunulur. Özetleyecek olursak, teknik analiz ile piyasa üzerinde kazanç sağlanamayacağı, fiyatların rastgele geliştiği ve çeşitli biçimlerde karşımıza çıkmayacağı, fakat aksine yaptığımız çözümlemenin bir seviyeye kadar avantaj sağlayabileceğini söylenebilir.

Orta-etkin: Bu görüş tüm herkes tarafından ulaşılabilen, piyasanın içindeki bütün bilginin hisse senedinin o durumdaki fiyatının içinde olduğu, piyasaya yeni bir bilgi geldiğinde bilginin çok geçmeden olası fiyatlara yansıyacağı görüşü vardır. Sonuç olarak bir yatırımcının herkesin ulaşabileceği bilgileri kullanarak, temel ve teknik analizler ile içinde bulunulan piyasanın üzerinde getiri elde edilemeyeceği savunulur.Orta-etkin görüşüne göre bilgi ancak içeriden sağlanırsa avantaj sağlar.

Güçlü-etkin: Bu seviyede ise herkes tarafından bilinen yani halka açık bilgiler ile içeriden elde edilen bilgilerin de fayda sağlayamayacağı savunulur. Yani bu görüşe göre, yatırımcıların hiçbiri bu piyasada getiri elde edemez. Bunu gerçekleştirenler ise olasılık dışındadır. (İstisnadır).

Etkin Piyasa Hipotezini bir grafikte gösterecek olursak;

Sonuç ve Değerlendirme

Bu çalışmada Etkin Piyasa Hipotezi teorik olarak incelenmiştir. Bu Hipoteze göre; herkes tarafından elde edilebilen fiyatları varlık fiyatları yansıtır. Piyasanın etkin olup olmaması bir menkul kıymetin elde edilebilen bütün bilgileri ile ilgilidir ve bu fiyata hızlıca yansımalıdır. Temel veya teknik analiz her bir yatırıma (süpekülatif) dayalı olan bütün yöntemler faydasız olacaktır. Ayrıca Etkin Piyasa Hipotezine göre, piyasadaki güçler fiyatları genellikle rasyonel seviyelere getirecektir. Böylece konusu geçen finansal piyasalardaki irrasyonel davranışların etkisi sıklıkla önemsiz olarak görülmektedir. Burada fiyatların daima mevcut olan bilgileri tam ve eksiksiz yansıtması gerekir.Ayrıca, bilgiye dayanan ticaretten sıfır kazanç elde etmemiz gerekir. Çünkü bu tür kâr zaten kazanılmış olması gerekir.

Etkin Piyasa Hipotezi’nde borsa ve menkul kıymet etkinliğinin ölçülmesinde, temel gösterge olarak getirilerin davranışları ve hisse senetlerinin fiyatları karşımıza çıkar. Bu sonuca bakılarak cari hisse senetlerinin fiyatları ve var olan bilgilerinin tam olarak yansıtıldığı piyasalara etkin piyasalar denilmektedir.

Etkin Piyasa Hipotezi aşağıdaki varsayımları barındırmaktadır;

1. Yatırımcılar rasyoneldir
2. Konu hakkında tam bilgi sahibidirler
3. Sağlanan faydayı maksimize etmeyi beklemektedirler.

Bu hipotez ile birlikte yatırımcılar rasyonel davranmakta, fiyatlar piyasadaki beklentiler, bilgi ve haberleri tam anlamıyla yansıtmaktadır. Piyasadaki fiyatları katılımcılar bütün verileri inceleyerek belirlemekte, böylelikle piyasadaki fiyatlar var olan beklentileri ve aynı zamanda bilgileri içermektedir.Buna ek olarak etkin bir piyasa içinde belirlenen fiyatlar, yatırımcıların ihtiyaç duyabileceği özel bilgi ve birikimleri de yasıtmaktadır. Ancak maksimum etkinliğin uygulamada gerçekçi olmadığı durumlarda karşımıza çıkabilmektedir. Özellikle, elde edilen bilgi maliyetli ise, söz konusu olan bu maliyet bilgi elde etmeyi teşvik etmekten uzaklaşabilmektedir. Bu durumda bilgi edinmek için kârlı bir yön bulunması gerekmektedir. Aksi bir durumda karşılık gelen fiyat gerekli olan bilgiyi tam olarak yansıtamayabilir ve bu bilgi edinme sürecinde haberleşme ve bilgi maliyeti ile fazla getiri üretilebilir.

Yazan: Fahrettin TOGAY