YatırımKredi Piyasada Yatırım – Kredi – Proje – Finans ve Ekonomi Analiz Rehberiniz
Rahip Brunson Krizi
Rahip Brunson Krizi: 15 Temmuz Darbe Girişimi sonrasında siyasi ilişkileri ve siyaset dışı ilişkileri ( Terör örgütleri) olduğu gerekçesiyle tutuklanan Evanjelist din adamı Rahip Brunson Türkiye ile Amerika’nın arasındaki ilişkileri gerilmesine neden oldu. Rahibin tutuklanmasından beri geçen sürede birçok siyasi, ekonomik ve diplomatik olay yaşandı. F-35 savaş uçaklarının teslim edilmesinden, Türkiye’ye yönelik çeşitli yaptırım kararları alınmasına varan senato kararına kadar farklı olaylar gelişti.
Rahip Siyasi Olarak Neden Önemli?
Amerikan Başkanı Donald Trump Cumhuriyetçi Partiden başkan olarak seçildi. Cumhuriyetçi Parti ise Amerika iç siyasetinde muhafazakar kanadın oylarını alan bir partidir. Özellikle kendini dindar olarak tanımlayan Amerikalılar Cumhuriyetçi Partiye oy veriyor. Dindar ve yerli Amerikalıların oluşturduğu en büyük dini grup ise Evanjelistlerden oluşuyor. Bilmeyenler için Amerikada birçok kilise ve hristiyan cemaati bulunmaktadır (Katolik, Ortodoks, Protestan, Lutherci, Anglikan, Evanjelik vs.).
Sonuç olarak Trump Evanjelistlerin neredeyse taptığı (Bazıları Trump’ı mesih olarak bile görüyor!) bir başkan. Rahip de Evanjelist ve Amerikalı olunca iki ülke arasında büyük bir krize sebep oldu. Bu kriz ilk önce iki ülke lideri arasında halledilmeye çalışıldı. Daha sonra heyetler oluşturuldu ve görüşüldü (ortada Halkbank’a kesilecek ceza, Reza Zarrab, Halkbank Müdür Yardımcısı ve İsrail’de tutuklanan bir Türk’ün serbest bırakılması gibi pazarlıkların söz konusu olduğu konuşuluyor).
Yakın zamanda Amerika’da başkanlık seçimleri yapılacak ve temsilciler meclisi seçilecek. Bu seçimlerde Cumhuriyetçi Parti meclisi Demokratlara kaptırırsa bu Trump’ın başkanlık sürecini zora sokacaktır. Evanjelistler de Trump’ın, Brunson’ı geri alması için baskılarını arttırıyor. Nihayetinde iç siyasette baskı artınca bu durum iki ülke ilişkilerinin de gerilmesine neden oluyor!
Rahip Türkiye Ekonomisi için Neden Önemli?
Rahip Brunson Krizi: Küresel rezerv para birimine ve finans piyasasına hükmeden, Dünya GSYİH’sının yüzde 25’ini tek başına oluşturan Amerika gibi bir ülkenin vatandaşı olunca ve iki ülke ilişkilerinin bozulmasına neden olunca ister istemez ekonomik olarak da etkileri oluyor. Türkiye gibi cari açık sorunu ile uğraşan bir ülkenin ekonomik büyümeye devam edebilmesi için yapısal dönüşüm geçirmesi, yüksek tasarruf etmesi veya dış borç bulması gerekiyor. ilk iki maddede onlarca yıldır çok fazla ilerleme olmayınca dış borç sürekli başvurulan çözümü oluyor. Dış borç ise risk ve getiri hesabı yapan yatırım-emeklilik fonları ve hedge fonlardan oluşuyor. Rahip Brunson Krizi de maalesef Türkiye’nin dış borç bulmakta zorlanmasına neden olacak siyasi sorunlara yol açtığından öncelikle Türkiye’nin CDS oranlarını, sonrasında tahvil faizlerini, Dolar-TL kurunu etkiler. Bu dalgalanmalarda yıllardır yapısal dönüşüm yapamamış dış borç bağımlısı Türkiye Ekonomisini vurmaktadır.
Bu demek değil ki Rahip Brunson krizi: geçtiğimiz aylarda yaşanan finansal likitide sıkışıklığının sebebidir. Sebep aslında Türkiye’nin kırılgan ekonomisi. Rahip Brunson krizi ise ertelenmiş bu sorunların ortaya çıkaracağı ekonomik istikrarsızlığın (döviz kurlarında yaşanan volalite) şiddetini arttırken gelmekte olanı öne çekti.
Rahip Brunson Tahliye Kararı Ne Olursa Ne Olur?
12 Ekim 2018 itibariyle Brunson’ın avukatlarının tahliye talebi yeniden karar bağlanacak. 12 Ekim’de dövizde veya finansal piyasalarda tahliye kararına bağlı olarak dalgalanmalar oluşacaktır. Kimileri Amerika ile ilişkilerin bozulacağını düşünecek kimileri başka hesaplar olduğunu varsayacaklar. Bu dalgalanmaların sadece Brunson nedeniyle olmadığı bilinmelidir. Özellikle borsadaki ve finansal piyasalardaki haber sonrası ortaya çıkan dalgalanmalara şöyle denir ” Haberle gelen, haberle gider.” Finansal piyasalarda dalgalanma sonrası bir yön tayin edilecektir. Rahib kararında sonra piyasalar tekrar yön bulur. Zaten Amerika ile olan sınırlı ticaretimiz bizi ABD ile ticaret konusunda ıkıntıya düşürmezken cari açıktan dolayı sıcak para temininde sıkıntıya düşürüyor. Peki ya reel sektör ne olacak?
Ekonomi ile ilgili gerekli yapısal tedbirler alınmaz ise Rahip Brunson uluslararası bir hukuk magazini konusunun ötesine geçemez. Bazı yapmamız gerekenler:
- Kamuda gerçekçi tasarruf tedbirleri
- Vergi reformu ile hem firmaların hem de vatandaşların vergi yükünün azaltılması (Enflasyonun düşmesine de yardımcı olacaktır)
- İnşaata dayalı suni büyümenin durdurulması
- Yenilenebilir enerji kaynaklarının teşvik edilmesi ile enerjide dışa bağımlılığın azaltılması (en büyük ithalat kalemlerinin başında petrol, doğalgaz vd. gelmekte)
- Yabancı yatırımcılar için doğrudan yabancı yatırım ortamının tesis edilmesi (fabrika, katma değeri yüksek yatırımlar)
Rahip tahliye edilirse Borsa ve Dolar ne olur?
11 Ekim 2018 Tarihi Saat :21.00 civarı NBC’ye dayandırılan bir haberle Rahibin bırakılması konusunda anlaşıldığı son dakika haberi olarak geçildi.
US, Turkey Reach “Secret Deal” To Release Pastor Brunson, Lira Surges https://t.co/UBvKJSXGtN
— zerohedge (@zerohedge) 11 Ekim 2018
Bu haberle beraber dolar/TL kuru 5.90 seviyesine kadar geriledi. 12 Ekim itibari ile rahibin tahliye edildiği haberi açıklanırsa dolarda ilk başta volalite artar. Sınırlı da olsa düşüş oluşur! 5.85 -5.95 seviyesi arasında dalgalanır. (Yüzde 6.25 faiz artışında kurun düştüğü yerdeyiz!). Kısa bir süre sonra piyasa kendi iç dinamiklerine döner. Bankaların sermaye yeterlilikleri ve enflasyon konusu yeniden gündeme gelir. Hem kamu hem de özel sektör dış borş ödemeleri için kaynak bulunamaz ise faizler yükselir. Dolar/TL’de de bu dinamiklere bağlı olarak bir ulaşılan kur seviyesi denenir.
Borsada ise rahip haberi başlangıçta coşkuya sebep olacaktır. Buna rağmen borsanın büyük kısmını oluşturan bankacılık hisseleri (bedelli sermaye arttırım baskısı nedeniyle) satış baskısına uğrayabilir. Eğer makroekonomik düzelme ve kamu eliyle bir sübvansiyon veya “kötü banka” gibi planlar gerçekleştirilirse yükseliş ivme kazanır. Bunun için piyasanın 50 ve 200 günlük hareketli ortalamaların üzerinde kalması gerekir. Aksi durumda bazı yabancı fonlar bu durumu satış fırsatı olarak kullanabilir! Yatırımcılar vade ve risk hesaplaması yapmalıdır.
Rahip tahliye edilmez ise Borsa ve Dolar ne olur?
Rahip tahliye edilmezse dolar kuru başlangıçta yukarı yönlü bir hareketlenme yaşabilir. Bugün Japan Nomura’nın yaptığı analize göre finans piyasaları rahip kararını yüzde 70 -85 civarında varolan fiyatlara yansıtmış olabilir. Bu yüzden kur üzerindeki etkisi kısa vadeli olarak düşük olacaktır. Borsa tarafında ise, ilk başta şiddetli bir tepki verme ihtimali (düşüş yönlü) yüksektir. Buna rağmen daha önce de piyasadaki fiyat hareketleri sonrası kullanılan deyim yerindeyse “haberle gelen haberle gider” aslolan fiyat ve fiyatın izlediği trend, trend dönüşümleridir.
