Forward İşlemi Nedir?
Forward; belirli bir dayanak için, taraflar arasında ilgili vadede yapılacak olan işlemin fiyat ve miktarının bugünden belirlenmesidir. Alivre sözleşmeler olarak da bilinmektedir. Forward sözleşmeleri genel olarak borsada işlem görmez ve bu yüzden tezgahüstü sözleşmeler olarak kabul edilir. Sözleşmeler vadesinden fiziki veya nakdi teslim gerektirir.
Bankalarla müşterileri arasında gerçekleşen işlemlerdir. Standart sözleşmeler değillerdir. Sözleşme tarafları malla ilgili tüm ayrıntıları çok iyi belirler ve karşılıklı güven çok önemlidir. Bu sözleşmeyi yapmanın temel nedeni riski en aza indirmek ve bir malın fiyatında olumsuz bir dalgalanma olasılığını azaltmaktır. Çiftçiler ve diğer emtia üreticileri günümüz emtia fiyatlarını spot fiyata veya malın gelecekteki teslimat tarihinde satabileceği fiyatlara karşı ölçmektedir.
Emtia, ticarette konu olan altın, gümüş, petrol, doğalgaz, bakır, pamuk, mısır, buğday, şeker, kahve gibi malların tümüne verilen addır.
Vadeli işlemler piyasası büyüktür, çünkü dünyanın en büyük şirketlerinin birçoğu para ve faiz oranlarının risklerini korumak için kullanır. Faiz riski giderilir fakat bu işlemden zarar edilebileceği de unutulmamalıdır. Bu sözleşmelerin detayları alıcı ve satıcı ile sınırlı olduğundan, halk tarafından pazarın büyüklüğünün tahmin edilmesi zordur.
Forward sözleşmeleri ve futures sözleşmeler birbirine oldukça benzerdir ve bu yüzden futures sözleşmeler ile karıştırılmamalıdır.
Forward Sözleşmeleri Nedir?
Tarihte ilk olarak yapılan vadeli piyasalarda ki sözleşmelere forward sözleşmeleri demek yanlış olmaz. Vadeli sözleşmeden kastımız gelecek future piyasalarda bir malın fiyatının tahmin edilmesi anlamını taşır.
Forward Sözleşme Çeşitleri
3 çeşit olarak inceleyeceğimiz sözleşme çeşitleri vardır. Bunları şu şekilde ele alalım.
- Döviz Forward Sözleşmesi
- Faiz Forward Sözleşmesi
- Emtia Forward Sözleşmesi
Döviz Forward Sözleşmesi
Belirli tutarda dövizin, belirlenmiş bir tarihte, belirlenmiş bir kurdan, belirlenen dövize çevrilmesini ve teslimini garanti eder. Bu tür sözleşmelere Döviz Forward sözleşmesi denir. Döviz işlemler çoğunlukla spot tarihi baz alarak 1,2,3,6,12 aylık periyotlarda yapılmaktadır. Bu zaman dilimlerinde yapılan işlemlere küsürsüz valör flat denilir. Teslim tarihleri tam ay olmayacak şekilde olan işlemlere ise küsürlü valör denilir. Döviz sözleşmelerinde vadeli kur cari kurdan büyükse aradaki çıkan farka “forward primi” eğer vadeli kur cari kurdan küçükse aradaki farka “forward kur iskontosu” deriz.
Faiz Forward Sözleşmesi
Tarafların belli bir süre için anapara tutarı üzerine uygulanacak olan garanti edilmiş bir faiz oranı sağlayan sözleşmelerdir. Bu sözleşmenin amacı gelecekte bir faiz dalgalanmasında tarafların korunması olarak açıklamak doğru olur.
Emtia Forward Sözleşmesi
Sahibini, taraflarca sözleşme tarihinde belirlenen bir malı, gelecekteki belirlenen bir tarihte sözleşme tarihinde belirlenmiş fiyattan almaya ya da satmaya mecbur bırakan bir sözleşmedir.
Örnek olarak bir ithalatçı firma düşünelim:
Bu firmanın 30 Nisan 2019 tarihinde ödeme yapması gerekiyor ve firmanın gelirleri TL cinsinden olsun.
Ödeme miktarı da 500.000 Euro olsun.
Ve firma kurdaki yükselişten endişe ediyor diyelim. Buna göre bir alivre işlem yaparak 30 Nisan 2019 tarihindeki kuru bugünden sabitleyebilir.
Bugün Euro kuru 6.10 iken 30 Nisan 2019 da Euro’yu 6.50’den almayı garantileyebilir.
Vadedeki Euro kuru kaç olursa olsun firmanın 500.000 Euro’yu 6.10 dan almayı taahhüt etmesi ve bunu bağlayan finansal kuruluşun da Euro kuru kaç olursa olsun 6.50 den satmayı taahhüt etmesidir.
Yani ithalatçı firma alivre işlem yapıp kuru sabitlediği için 30 Nisan 2019 tarihindeki kur ne olursa olsun bu firmayı etkilemeyecektir.
Forward İşlemi Kimler Yapabilir?
- İthalatçı ve ihracatçı müşteriler. Çünkü bilançolarında kur riski taşırlar.
- Bilançolarında YP (yabancı para) sebebiyle nakit akışlarını aktif olarak yönlendirmek isteyenler.
- Kur fiyatlarındaki artış veya azalışta bir öngörüde bulunan ve piyasanın yönünü kestirebilen kişiler için yatırım amacı olarak forward işlemi kullanılabilir.
Forward Fiyatını Etkileyen Faktörler
- Dayanak varlıkların spot değeri
- Dayanak varlıkların faiz oranı
- Vadeye kalan gün sayısı
Avantajları
- Kur riskini kontrol edilebilir hale getirir.
- İthalat ve ihracatta kur değerinin önceden belirlenmiş olması, kurdaki gerçekleşecek olan dalgalanmaların etkisinden korur.
- Kurdaki belirsizlik ortadan kalkar.
- Nakit akışında düzenlilik sağlanır.
Riskleri
- Forward işlemi yapılırken güven esastır. O yüzden kredi riski buradaki en büyük risktir.
- Taraflardan birisi taahhüdünü yerine getirmez ise sözleşmeye uyulmadığından dolayı temerrüt riski doğar ve büyük bir zarar ortaya çıkabilir.
- Alivre işlemlerde anapara korunmaz ve bu yüzden gerçekleşebilecek zarar yatırılan para kadar olabilir.
- Herhangi bir garantör bulunmamaktadır.
KAYNAKLAR
- https://www.investopedia.com/terms/f/forwardcontract.asp
- https://www.investaz.com.tr/blog/forward-islemlerin-avantajlari-riskleri-nelerdir/
- https://investinganswers.com/financial-dictionary/options-derivatives/forward-contract-4892
