İktisadi Yönelim Anketi Nedir? Nasıl Oluşturulur?

İktisadi Yönelim Anketi (İYA)

İktisadi Yönelim Anketi’nde temel amaç; İktisadi yönelim İstatistikleri ile imalat sanayi de faaliyet gösteren işyerlerindeki yöneticilerin, üretim, ihracat, yatırım ve istihdam gibi konularda geçmiş ve şuan ki durumla ilgili değerlendirme yapmaları ile ileriye yönelik beklentilerinin izlenerek imalat sanayinin kısa dönem içinde ki eğilimlerini gösterecek göstergelerin üretilmesidir.

İktisadi yönelim anketi 1987 yılının Aralık ayından itibaren uygulanmaktadır. Anket 2007 yılından sonra ise uluslar arası standartlara uygun şekilde yürütülmekte ve yayımlanmaktadır. Anketin hedef olarak gösterdiği kitle imalat sanayi sektörüdür. Kapsadığı coğrafi konum ise tüm Türkiye’nin genelinden oluşmaktadır. İktisadi Yönelim Anketi aylık olarak TÜİK taraından uygulanan bir ankettir. Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarında ankette 28 soru sorulurken, diğer kalan aylarda anket 22 sorudan oluşur. İktisadi yönelim anketinde istatistiklerin toplanması, dağıtılması, işlenmesi gibi yükümlülükler İstatistik Genel Müdürlüğü, Reel Sektör Verileri Müdürlüğü ve T.C Merkez Bankası tarafından yapılmaktadır. Anket dönemi dışında teslim edilen anketler değerlendirmeye alınmamakla birlikte sonuçlar revize edilmemektedir. Anket aylık ve üç aylık olmak üzere iki şekilde yapılır.

Verilerin toplanması, kontrolü, yayımlanması, analizi gibi konularda ve aşamalarda 4’ü istatistik mezunu toplam 10 kişi çalışmaktadır. İktisadi Yönelim İstatistikleri uluslar arası standartlara uygun olarak üretilmiştir. 2005 yılında TÜİK tarafından verilmiş olan ‘Kalite Logosu’ belgesi ile belgelenmiştir. Bu kapsamda yapılan değerlendirmeler 5 yıl arayla tekrarlanacaktır.

 

 

İktisadi Yönelim Anket Sonuçları ve Reel Sektör Güven Endeksi

 

Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE): Reel sektör temsilcilerinin ekonomik görünümüyle ilgili görüşlerini ortaya koymak amacıyla ankette sorulan sorulara verilen yanıtların özetlenmesiyle oluşan bir göstergedir. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından reel sektör temsilcileriyle yapılan iktisadi yönelim anketleriyle belirlenen, sektör temsilcilerinin genel izlenimlerini ortaya koyan bir göstergedir.

Reel Kesim Güven Endeksi Hesaplaması: İktisadi Yönelim Anketi’nin mal stoku, istihdam, sipariş, üretim ve yatırım harcamalarına yönelik sorulara verilmiş olan cevapların bir fonksiyonu olarak hesaplanır. Mal stoku sorularına verilen cevapların ağırlıklı olarak hesaplanan denge değeri 100’den çıkarılır ve diğer sorulara verilen cevapların ağırlıklı olarak hesaplanan denge değerine 100 eklenerek elde edilir.

Denge: İktisadi Yönelim Anketi’nin sorularına cevap verenler içinde, olumlu ve olumsuz (pozitif ve negatif) cevap verenlerin yüzde farklarıdır.

İktisadi Yönelim Anketi 2018 Aralık ayı sonuçlarına göre, imalat sanayinde faaliyet sürdüren 2083 işyerinin yanıtlarına göre elde edilmiştir. Reel kesim güven endeksi 2018 Aralık ayında, önceki aya göre 1,3 azalarak 91.5 olmuştur. Endeksi oluşturan anket sorularına bakıldığında sipariş miktarı ve ihracat sipariş miktarı değerlendirmeleri endeksin artmasına neden olmuştur. Genel gidişat, istihdam miktarı, mal stoku değerlendirmeleri ise endeksin azalmasına neden olmuştur.

Şekil 1

İçinde bulunmuş olduğu sanayi alanında ki genel gidişat konusunda, bir önceki aya göre daha iyi olduğunu gösteren oran yüzde 8,0’a düşerken, aynı kaldığını gösteren oran yüzde 69,2 daha kötü olduğunu gösteren oran ise yüzde 22.8 e yükseldi.

Tablo 2.

(*) Kısa oklar: önceki aya göre değişmeleri, uzun oklar: bir önceki yılın aynı ayına göre değişmeleri gösterir.

 

KAYNAKÇA

1. https://www.tcmb.gov.tr
2. https://www.tcmb.gov.tr
3. http://www.acarindex.com

Yazan: YASEMİN GÜL