NöroFinans Nedir? Davranışsal Finans
NöroFinans Nedir? Davranışsal Finans

NöroFinans Nedir? Davranışsal Finans Nedir? |2023

Nörofinans Nedir?

Nörofinans, insanların yatırım kararlarını etkileyen güdüleri beyin düzeyinde inceleyen finans disiplinidir. Davranışsal finans ise kişilerin yatırım kararlarını verirken neleri dikkate aldığını inceler. Bu açıdan birbirlerini de içeren iki farklı disiplin olarak ele alınabilir.

İnsan doğası ve davranışları modern finans ve onun getirdiği yeniliklerden daha karmaşık bir yapıya sahiptir. Davranışlar risk ve tercihlerinizi etkilemektedir. Aynı fiziksel özelliklerde ve zihinsel yetenek düzeyleri aynı olan insanlar karar verme anında duygu ve düşünceleri ile farklı kararlar verip riskler almaktadırlar. Bir insanın yatırım kararları o gün içinde bulunduğu ruh haline göre değişiklik göstermektedir. Kişi o gün sevinçli ise farklı kızgın ise farklı , üzgün ise farklı karar verme potansiyeli göstermektedir. Bireyler onları insan yapan dini inanç kültürel ,sosyal ,toplumsal ve kişisel özelliklerden bağımsız değildir. Bireylerin karar alma sürecinde çalışan araştırmacı ve düşünürler bütün bu psikolojik , sosyolojik bulguları gerçeklikleriyle beraber bir başlık altında ortaya koymuştur.

Çalışmanın bu kısmında sizlere ilk önce nörofinans nedir? Bununla ilgili bilgiler verilmektedir. Çalışmanın ikinci kısmında ise nörofinansın da bir alt kol olduğu davanışsal finanstan bahsedilmektedir.

Nörofinans, modern finans teorilerinden Davranışsal finansın bir alt dalıdır. Bireylerin nasıl karar verdiklerini anlamaya çalışmaktadır. İnsanların kıt kaynaklarla yola çıkıp bir karar alırken nasıl bir seçim yaptıklarını hedeflemektedir .

  • Niçin insanlar bir finansal karar alırken daha çok risk üstlenirler de diğerleri bu riskleri üstlenmekten kaçarlar ?
  • Niçin bazı insanlar geleceğini daha çok düşünür tasarruf yapar da bazıları bugüne değer verip daha çok harcama yaparlar ?
  • Niçin diğer insanlar yatırım yaparken diğer insanlara göre daha rahat ve emin yatırım yaparlar ?
  • İnsanlar rasyonel midir ?
  • Nörofinans bu soruların cevabını vermektedir NöroFinans alanındaki yapılan araştırmalar ve çalışmalar insan davranışlarının tek bir süreç tarafından değil birbiriyle sürekli etkileşim halindeki çeşitli alt süreçler tarafından belirlendiğini ortaya koymaktadır .
  • Nörofinans , Nörobilimin yatırım faaliyetine uygulanmasını içeren bilim dalıdır .

Davranışsal Finans Nedir ?

Ekonomi ve psikoloji bilimlerinin temelinde insan yer almaktadır. İktisat bilimi , temelde insanı ele almasına rağmen psikoloji bilimini , insan davranışlarını daha sonralardan araştırmalarının içine katmıştır.18. ve 19. Yüzyıllarda Klasik ve Neo-klasik ekonomi düşüncelerinde bireyler doğru kararlar veren , rasyonel birey olarak tanımlanmaktadır. İktisat bilimi , rasyonel olarak kabul ettiği bireylerin kendi çıkarlarını en iyi şekilde koruyan ve maksimize eden akılcı kararlar aldığını varsaymaktadır. Rasyonel birey kendisi için en uygun ürünü en iyi kalitede en ucuz fiyattan bulup almaktadır.

Bu makale ilginizi çekebilir:   Algoritmik Trade Nedir? Algoritmik Trade Eğitimi |2023

Rasyonel olan bireyler , sınırları belirlenmiş , iyi tanımlanmış durağan tercihlere sahiptir ve maksimum beklenen fayda alınan kararların itici gücüdür. Bilgiyi işlemekte , olasılıkları hesaplamaktadır. 2017 yılında ‘Nobel Ekonomi Ödülü’ davranışsal finans alanında Richard H. THALER’E verilmiştir. THALER ekonomi alanında karar alma sürecini sosyolojik , psikolojik yönleriyle beraber incelmiştir. Davranışsal finans teorilerine katkıda bulunan diğer iktisatçılar ise Daniel KAHNEMAN ve AMOS TVERSKY Davranışsal finans , bireyin ekonomik davranışlarının psikolojik unsurlarla incelenmesi gerektiğini vurgulayarak iktisada katkı sağlamıştır.


Bireylerin aldıkları kararlarda sadece bilimsel gerçekleri ve analizleri dikkate almadığını öne süren bir yaklaşımdır. İnsanların nasıl davrandıklarını ortaya koymaya çalışmaktadır. Sadece ekonomi , finans , sosyolojik ,psikolojik faktörlerde etkilidir bu yönüyle aslında rasyonel birey tanımlamasının dışına çıkmaktadır. Sonuçta gerçek hayatta karşılaşılan gerçeklikler ile teorilerden elde edilen sonuçlar her zaman uyuşmamaktadır. İnsanlar farklı uyarılar karşısında birbirinden farklı olarak tepkiler ortaya koymaktadırlar.

Risk ve belirsizlik koşulları altında yatırımcılar her zaman rasyonel davranmamaktadırlar doğru bilgilere ulaşmış olsalar bile bunları etkin kullanamamaktadırlar. Davranışsal finans duygular ve önyargıları da karar alma mekanizmasının bir fonksiyonu olarak değerlendirmektedir. Davranışsal finans rasyonel birey yaklaşımını değil , sınırlı rasyonel birey yaklaşımını savunmaktadır. Sınırlı rasyonel birey , yatırımcının özellikle belirsizlik altında kara alma sürecinin daha gerçekçi ve yerinde davranışlar ile görülebileceğini savunmaktadır. Tüketici alışkanlıkları ve yatırımlarda çok basit hatalara rastlanır , bireyler hislerini kontrol etmekte zorlanır , doğru bilginin yokluğu bile göz ardı edilerek yatırımlarında ısrarcı olmaktadır.

Davranışsal Finans ve Yatırımcıların Kararlarını Etkileyen Unsurlar

1.Kendine Aşırı Güvenme

Bireylerin akıl ve becerilerine karşı aşırı güven duymalarını kapsamaktadır. Kendi düşüncelerinin , akıl ve becerilerinin tersini gösterecek girişimlere karşı durmaktadırlar. Finansal davranış hatalarının da en önemlilerinden biri budur. İnsanların kendilerine oldukça fazla güvenmesi aldıkları riskleri ve kararlarını da bu yönce aynı düzeyde etkilemektedir. Bireyler kendilerini olduklarından daha zeki ve becerikli görmektedirler.

2.Pişmanlıktan Kaçınma

Pişmanlık doğru bir karar alamama sonucunda doğan bir duygudur. Akıl ve becerilerini kullanarak aldıkları kararlar doğru sonuçlar göstermediğinde bireyler hatalarını kabul etmek istememektedir. Bireylerin bu davranışına pişmanlıktan kaçınma denilmektedir. Pişmanlıktan kaçınma duygusuyla verdiklerini kayıplar artmaktadır. Yatırımcılar değer kazanan hisse senetlerini daha sonra hisse senedi değer kaybettiğinde pişmanlık hissi yaşamamak için ellerinden çıkarmak istemektedirler. Yatırımcılar pişmanlık duyacakları yatırımlardan kaçınma gurur duyacakları kararları ise uygulama eğilimindedirler.

3.Kayıptan Kaçınma

Bireyler kaybettiklerine karşı daha dikkatli olmaktadırlar. Kişiler kazandıklarında mutlu olduklarından daha fazla kaybettiklerinde mutsuzluğu yaşamaktadırlar. Bireyler her zaman kazanma eğilimindedir.

Bu makale ilginizi çekebilir:   Spk Nedir? Sermaye Piyasası Kurulu Ne Yapar?

4. Aşırı İyimserlik Önyargısı

Bireyler gelecek veya şimdiki zaman ile alakalı iyimser düşündüklerinde kaybedecekleri ve göze alacağı riskler artmaktadır. İyimser düşünmek bireylerin zararına olmaktadır. Doğruluğu düşük tahminlerde bulunup kararlar almaktadırlar.

5.Tutuculuk Önyargısı

Bireylerin verdikleri kararları hemen değiştirmeme veya hiçbirini değiştirmeme kararlılığıdır. Yatırımcılar aldıkları kararları güncel gelişmelere rağmen değiştirmemektedirler.

6.Bilişsel Çelişki

Karar alma sürecinde bireylerin edindikleri tecrübelerde önemli olmaktadır. Bireylerin geçmişte edindikleri tecrübeler iyi ise gelecekte o tecrübe doğrultusunda karar alırlar sonuçlarının faklı olabileceklerini düşünmeden buna yoğunlaşmaktadırlar. Bireyler olayları gerçekçi tarafları ile hafızalarına kaydetmemektedir.

7. Yakın Zamanda Olma Etkisi

Bireyin yakın bir zaman da edinmiş olduğu tecrübe vereceği kararlarda geçmişte edindiği tecrübenden daha etkili olmaktadır. Yeni ve güncel bilgiler anıların yerini almaktadır. Yatırımcılarda bu olayla beraber çoğunlukla hatalı kararlar vermektedir.

8.Zihinsel (akli) Muhasebe

Kararlar değerlendirilip yorumlanmaktadır. Yatırımcıların irrasyonel finansal kararlar almalarına neden olabilmektedir. Zihinsel hesapların varlığı bireylerin kararlarını oldukça etkilemektedir.

Yazar: İREM ÇAYIROĞLU

KAYNAKÇA

  • Dspaace.marmara.edu.tr
  • www.medium.com
  • www.finansskursu.info.com
  • www.yeniisfikirleri.net
  • Dergipark.org.tr
  • İşletme araştırmaları dergisi / Dört temel duygunun bireylerde risk alma davranışı üzerindeki etkisi / Ahmet Oğuz AKGÜNEŞ
  • Davranışsal finans modelleri etkin piyasa hipotezi ve anomalilerine ilişkin bir değerlendirme /Cenk TUFAN / Reyhan SARIÇİÇEK