Yolsuzluk Nedir? Ekonomiyi Nasıl Etkiler? |2023

Yolsuzluk Nedir?

Yolsuzluk ne demek, kısaca Bir vazifeyi, bir misyonu kötüye kullanma, kanuna karşıt iş yapma anlamına gelmektedir. Makalemizde yolsuzluk, yolsuzluğun sebepleri açıklandıktan sonra ekonomik etkilerine yönelik argümanlar verilmektedir.

Yolsuzluğun Sebepleri Nelerdir?

• Her türlü parasal değeri olan maddi istekler.
• Daha yüksek oranlarda piyasa.
• Demokrasi seviyesinin düşük olması.
• Basın hürriyeti seviyesinin düşük olması.
• Ekonomik hürriyet seviyesinin düşük olması.
• Erkek ve kadının eşit olmaması.
• Siyasi istikrarsızlık.
• Eğitim seviyesi oranının düşük olması.

Ekonomik Büyüme Nedir?

Bir ülkedeki mal ve hizmetlerin üretim kapasitesinin artması anlamına gelir. Yani bir ülkenin büyüdüğü kişi başına düşen milli hasılanın sürekli artış göstermesinden anlaşılabilir. Bir ülkedeki ekonomik büyümenin hangi oranda meydana geldiği ortalama büyüme hızı ile yıllık büyüme hızının hesaplanmasıyla bulunur. Ortalama büyüme hızı, belli bir dönemde reel gayri safi milli hasılada gerçekleşen artışı ölçmektedir. Türkiye’nin Dünya Şeffaflık Örgütü’nde yer alan sayfasına gitmek için tıklayınız

Yolsuzluk ve Ekonomik Büyüme İlişkisi

Yolsuzluk ile ekonomik büyüme ilişkisi hususunda iki ana varsayım vardır. İlk varsayım, yolsuzlukların ekonomik büyüme üzerinde pozitif bir etkide bulunacağı görüşünü savunan “Etkin Yağlama Hipotezi”dir. İkinci varsayım ise yolsuzlukların ekonomik büyümeyi negatif yönde etkileyip oranı düşürdüğünü savunur. Bu varsayımı onaylar nitelikteki çalışmalar; yolsuzluğun ekonomik ve sosyal birçok probleme sebep olduğunu, yatırımcıları caydırması sonucunda yatırımları ve haliyle ekonomik büyümeyi kötü etkilediğini belirtmektedir. Bu negatif sonuçlar sebebiyle kaynak kıtlığı çeken yatırımcıların rüşvet ve yolsuzluğa yönelimleri büyük oranda artmaktadır.

Yolsuzluğun negatif etkileri ekonomik büyüme oranını olumsuz etkilemekle sınırlı değildir. Aynı zamanda bu kıt kaynakların doğru dağıtılmamasına sebep olarak, ekonomik büyüme niteliği üzerinde de olumsuz bir sonuç oluşturabilmektedir. Yolsuzluğun başka bir negatif etkisi ise kamu harcamalarına arka çıkar nitelikteki sektörlerden, rüşvetin daha yoğun olduğu sektörlere yönlendirmesidir. Yolsuzluk sebebiyle verimsiz olan kamu harcamalarının büyük oranda artması ve mevcut altyapı niteliğinin azalması ekonomik büyümeyi negatif yönde etkilemekte, özel sektör ve kamunun maliyetlerini çoğaltmaktadır. Ayrıca yolsuzlukların artması, kamu gelirlerini ve yatırım için ayrılan kaynakları da negatif yönde etkileyebilmektedir.

Etkin Yağlama Hipotezi

Etkin Yağlama Hipotezi ise yolsuzlukların artmasını bazı belli kesimlerde sermaye birikiminin toplanmasına yardımcı olmak şartıyla, yatırımları ve dolayısıyla ekonomik büyümeyi pozitif etkileyeceğini savunur. Huntington’un görüşüne göre yolsuzluklar bir anlamda yağ işlevi yaparak “bürokrasinin paslı çarklarını yağlamaktadır”. Yönergelerin ağır ve şiddetli olduğu ülkelerde, iyi işlemeyen devlet kontrolünü daha hafif hale getirmek için yolsuzluğa gidilmesi, yönergelerin yeniden yönetilmesi anlamına gelip yararlı dahi bulunabilmektedir. Bu hipotezi savunan kişiler yolsuzluğun artması ile birlikte ekonomik etkinliğe ulaşıldığını, projelerin hızla gerçekleşmeye başladığını ve sonuç olarak ekonomik büyümenin de arttığını dile getirmektedir.

Etkin Yağlama Hipotezi’nin en belirgin savunucuları; Acemoğlu ve Verdiler, Leys, Huntington, Lui, Leff, Friedrich, Nye.

Yolsuzluk Ekonomiye Zarar Verir Tezi

Yolsuzluğun ekonomik büyümeyi negatif yönde etkilediğini ifade eden en belirgin çalışmalar ise; Gould ve Reyes, Klitgaard, Ahmad, Birleşmiş Milletler, Mauro, Rock ve Bonnet, Murphy, Wei, Grupta, Tanzi ve Davoodi, Pellegrini ve Gerlach, Ahmad, Kaufmann ve Wei, Le ve Rishi, Meon ve Sekkat.

Salisu, ilk önce yolsuzluğun Nijerya’nın ekonomisindeki etkisini saptayabilmek için MIMIC modeli kullanarak yolsuzluğun takribi bir kriteri olarak kayıt dışı ekonomiyi ve sonrasında yolsuzluk ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi tahmin etmiş ve sonuç olarak Nijerya’da yolsuzlukların ekonomik büyümeyi olumsuz etkilediği kanısına varmıştır.

Monte ve Papagni yolsuzluğu kişilerin tercih ettiği bir ekonomik faaliyet olarak ele almıştır. Uygulamadan çıkan sonuç yolsuzluğun iki farklı sonuç doğurduğunu göstermiştir. İlk etki yatırımlar ile, diğer etki ise kamu yatırımlarının ne kadar etkin olduğu ile alakalıdır. Bu iki yazarın görüşüne göre bürokratik yolsuzluklar ekonomik büyümeyi olumsuz etkilemektedir.

Sarkar ve Hassan 87 farklı ülkeyi içine alan analizinde yolsuzluktaki %1’lik bir düşüşün yatırımda %1’den daha fazla bir yükselişe sebep olduğu sonucuna ulaşmıştır.

Akçay 54 ülkeyi içine alan analizinde en küçük kareler yöntemini kullanmış, yolsuzluğun ekonomik büyüme üzerindeki etkisinin negatif olduğu sonucuna ulaşmıştır.

Drury 100 ülkeyi içine aldığı analizinde öncelikle demokratik olan ve demokratik olmayan rejimleri birbirinden ayırt etmiş ve çalışmasının sonunda demokratik olan ülkelerde yolsuzluğun ekonomik büyümeye herhangi bir etkisi olmadığı, fakat demokratik olmayan ülkelerde yolsuzluğun iktisadi büyümeye büyük oranda zarar verdiği sonucuna ulaşmıştır.

Akai bu negatif etkinin büyük ölçüde yöntemsel hatalardan kaynaklandığını düşünmektedir. Kendisi ABD’yi kapsayan çalışmasında bu hataları düzeltebilmek için özenle seçilmiş değişkenleri baz almıştır. Sonuçlar neticesinde yolsuzluğun ekonomik büyüme üzerindeki negatif etkinin yukarıdaki hatalardan oluşan tahminlerden çok daha büyük oranda olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Başka bir çalışmada ise Akai, incelemesini bu kez değişik zaman aralıklarını dikkate alarak yapmıştır. En küçük kareler yöntemiyle yaptığı analizinde; yolsuzluğun ekonomik büyüme üzerindeki etkisinin negatif olduğu ve kısa vadede istatistiksel olarak anlamsız fakat uzun vadede anlamlı olduğu sonucuna ulaşmıştır.

Oni ve Awe, 178 ülkeyi içine alan analizlerinde çoklu doğrusal regresyon modeliyle aynı konuyu ele almış ve bütün sonuçlar yolsuzluğun iktisadi büyüme üzerine etkisinin negatif olduğunu göstermiştir. Regresyon analizlerine göre yolsuzluğun daha az olduğu ülkelerde (Danimarka, ABD, Finlandiya) ekonomik büyümenin olumlu etkilendiği, yolsuzluğun daha fazla olduğu ülkelerde (Nijerya, Afganistan, Gana) ise ekonomik büyüme ve kalkınmanın olumsuz etkilendiği ortaya konmuştur.

Yapılan araştırma ve analizlerin genelinde yolsuzluğun ekonomik büyüme üzerindeki etkisinin son derece olumsuz olduğu sonucuna ulaşılsa da tam tersi bulgulara da ulaşılmıştır.

Teorik olarak belli bir fikir birliği olmamakla birlikte tüm bu çalışmaların geneli yolsuzluğun ekonomi üzerindeki etkisinin negatif olduğunu göstermektedir. Ülkelerin daha hızlı ve sorunsuz büyüyebilmeleri için bu duruma müdahale etmeleri gerekmektedir. Yolsuzlukla mücadele edilebilmesi için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır.

Yazar: CEYDA ÇİÇEK

Kaynakça

• https://cloppe.com/post/15033/yolsuzluk-nedir-insanlar-neden-yapar-(cloppe)
• https://www.ekodialog.com/Konular/ekonomik-buyume-modelleri-teorileri.html
• http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423911527.pdf
• https://www.avekon.org/papers/1940.pdf
• https://www.researchgate.net/profile/Murat_Eren5/publication/329522560_Yolsuzluk_ve_Ekonomik_Buyume_Iliskisi_E7_Ulkeleri_Icin_Bir_Uygulama/links/5c0d4d70a6fdcc494fe87adc/Yolsuzluk-ve-Ekonomik-Bueyueme-Iliskisi-E7-Uelkeleri-Icin-Bir-Uygulama.pdf