Alan Greenspan Kimdir?

ALAN GREENSPAN

Alan Greenspan, 6 Mart 1926 New York City’de dünyaya gelen Amerikalı iktisatçı olup 18,5 yıl boyunca Amerika Birleşik Devletleri’nin merkez bankası Federal Rezerv Sistemi (FED)‘nin başkanlık görevini yürütmüştür. 1987-2006 yılları arasında görevini sürdürmüştür. Bu süre zarfı içerisinde Amerikan tarihinin en uzun ve geniş çaplı ekonomik müdahalesini yapmıştır. Görevi boyunca enflasyonla mücadele etmiştir ve FED üzerindeki denetim, regülasyon ve kontrolleri kaldırmıştır.

Alan Greenspan’nın eğitim hayatı;

Alan Greenspan genç yaşlarında beyzbol vuruş ortalamarının istatistiklerini düşünerek ve kafasında buna dair büyük hesaplamalar yaparak matemetik ve istatistik alanındaki yeteneğini göstermiştir. Juilliard School’da müzik okumuş ve Henry Jerome grubunda caz saksafon ve klarnet çalmıştır. 1948-1950 yıllarında New York Üniversitesi’nde ekonomi okumuştur. Ardından Federal Rezerv Kurulu başkanı Arthur F. Burns altında Columbia Üniversitesi’nde doktora çalışmasına başlamıştır. 1953’te Columbia’dan ayrıldı ve New York’ta ekonomik bir danışmanlık şirketi olan Townsend-Greenspan & Co., Inc.’i kurmuştur.

Cumhurbaşkanı Ronald Reagan tarafından Paul A. Volcker’ın Federal Rezerv Kurulu (FED) başkanı olarak görevini yerine getirmesi için atanan Greenspan, 11 Ağustos 1987’de göreve başlamıştır. Bu görevde, Federal Merkez Piyasa Komitesi (FOMC) başkanı olarak görev yapmıştır. Para politikası oluşturma komitesi faiz oranları ve ABD para arzı yönetimi ile ilgili kararlar alır.

FED Görevleri nedir?

FED’in iki temel görevi vardır, bunlar;

1-Para arzını ve kredi hacmini ekonominin ihtiyacına göre ayarlamak,

2-Güvenli ve sorunsuz bir bankacılık sisteminin ya da genel anlamda mali sistemin işlemesini sağlamak ve bunu sürdürmektir.

Başkanlık yaptığı dönem boyunca ekonomiyi yönlendirmede belirleyici para politikasının kararlı bir şekilde kullanılmasıyla tanındı. 20. yüzyılın sonlarındaki en şiddetli ekonomik krizlerden birinde, borsada yaşanan 1987 krizinin ardından hizmet ettiği için biliniyordu. Bu çöküşten sonra, ekonominin derin bir çöküntüye batmasını önlemek için keskin faiz oranlarını kesmeyi savundu.

Asya ülkelerinde 1997’de başlayan finansal ve ekonomik kriz geçirdiğinde, ekonomiyi yumuşatmak için ABD faiz oranlarını düşürdü.

Greenspan genel olarak enflasyonu önlemek için ekonomik büyümeyi gözardı etmiştir. Dolayısıyla tam istihdama erişmek yerine fiyatları kontrol etmeye daha fazla odaklanmasından dolayı eleştiri almıştır. Fakat bunun yanı sıra Alan Greenspan basın tarafından kahraman ilan edilmiştir. Çünkü Greenspan, enflasyonu önlemek için faiz oranlarını en iyi şekilde ayarlayabilen bir ekonomistti.

2000 yılında, dot-com baloncuk patlamasından sonra faiz oranlarını düşürmeyi savunmuştur. (Dot-com balonu 2000 yılının Mart ayında teknoloji firmalarını yer aldığı borsa endeksi olan NASDAQ’daki senetlerin büyük değer kaybı yaşamasıyla sönen ekonomik balon.)

‘… Problem şu ki, zamanında serbest ve rekabetçi piyasalar için gayet sağlam ve hatta olmazsa olmaz bir destek mekanizması olduğu düşünülen yapı çöküverdi; ve daha önce de belirttiğim gibi, bu benim için büyük bir şok. Buna neyin sebep olduğunu hâlâ tam olarak anlayabilmiş değilim. Bu devasa çöküşün hangi boyutlarda olduğunu ve nelerden kaynaklandığını anladıkça ben de fikirlerimi değiştireceğim. Elimizdeki bulgular değiştikçe ben de değişeceğim.’ ALAN GREENSPAN

Subprime mortgage krizine ilişkin bu konuşmasında 2008’deki Amerikan Kongre soruşturmaları sırasında, şimdiye dek savunduğu ‘sınırsız ve kısıtlamasız serbest piyasa’ ideolojisinin hatalı olabileceğini açıklıyor. 2000-2004 yılları arasında Merkez Bankası faizlerini reel bazda tarihi dip oranlara düşürmüştü.

Aslında, 2004’teki bir konuşmada Greenspan, daha fazla ev sahibinin, faiz oranının kendisini hakim piyasa faiz oranlarına göre ayarladığı, ayarlanabilir oranlı ipotekleri çıkarmayı düşünmelerini önerdi. Greenspan’in görev süresi altında faiz oranları yükseltildi. Bu artış, ipoteklerin birçoğunu çok daha yüksek ödemelere ayarladı, birçok ev sahibi için daha fazla sıkıntı yarattı ve bu krizin etkisini daha da arttırdı. Birçok eleştri olmasına rağmen ‘kolay para’ politikasıyla, piyasada risk primlerini düşürerek finansal kurumların aşırı miktarda borçlanmasını ve risk oluşturan kredilerin halkın ödeme gücü şüpheli kesimlerine dahi ev kredileri açmasına yardımcı olmuştur.

Alan Greenspan son hatırası “Türbülans Çağı: Yeni Bir Dünya Serüveni” adlı kitap olmuştur. Bu kitapta Greenspan, özgeçmişini ve FED başkanlığında elde etmiş olduğu tecrübelerini kaleme almıştır.

Yazan: Tuğçe Nur Çatalbaş