Baltık Kuru Yük Endeksi Nedir? BDI Endeksi Nedir? |2023

Baltık Kuru Yük Endeksi Nedir?

Baltık kuru yük endeksi, deniz taşımacılığı ile ilgili bir endekstir. Deniz taşımacılığının bir çeşidi olan kuru yük taşımacılığının günlük ticari faaliyetlerini yansıtmaktadır. Endeks, taşınan yükler karşılığında elde edilen ücretleri yani navlun fiyatlarını baz almakta ve günlük olarak yayınlamaktadır. Navlun fiyatlarını, aynı zamanda gemilerin kiralanma bedeli olarak da tanımlayabiliriz. Navlun fiyatları her gün gemi brokerlerinden toplanan bilgilerle belirlenmekte ve endekste gösterilmektedir. Endeks, Londra’da bulunan Baltık Borsası tarafından yayınlanmaktadır.

Endekse dahil farklı tonajlarda 4 gemi tipi vardır. Bu gemi tiplerinin ortalama navlun fiyatları toplanarak dörde bölünmekte ve endeksi oluşturan navlun fiyatları bulunmaktadır. Navlun fiyatlarının artması endeksi arttırırken azalması ise endeksin düşmesi anlamına gelir.

Navlun fiyatlarının arttığı dönemde gemi ticaretine olan talebin arttığını ve küresel ticaretin yükseldiğini, navlun fiyatlarının azaldığı dönemlerde ise gemi taşımacılığına olan talebin düştüğünü ve küresel ticaretin azaldığını söyleyebiliriz. Sonuç olarak endeks tarafından yayınlanan deniz ticaretindeki değişimler, küresel ticaretin gidişatını yansıttığı için hem deniz ticaretiyle uğraşanlar hem de ekonomik aktörler tarafından takip edilmektedir.

Baltık Borsası Nedir?

Baltık Borsası, 1774 yılından bu yana büyüyen ve zaman içinde kurumsallaşıp, navlun fiyatlarını belirleyen limited bir şirket olmuştur. Başta Londra’da bulunan tüccar ve gemiciler tarafından küçük bir bölgede belirlenen navlun fiyatları, günümüzde deniz taşımacılığının artmasıyla birlikte bütün sektörü ve bölgeleri ilgilendiren bir borsa haline gelmiştir. Öyle ki günümüzde Baltık borsasında 600 üye firma bulunmakta ve bu firmalar dünya deniz taşımacılığının neredeyse tamamını yönetmektedir. 200 yıllık geçmişe sahip Baltık Borsası, deniz taşımacılığıyla ilgili birçok endeks yayınlamıştır. Kuru yük taşımacılığı ile ilgili kuru yük endeksi (BDI) ise 1985 yılından itibaren Baltık Borsasında yayınlanmaya başlanmıştır.

Dökme – Kuru Yük Taşımacılığı ve Tanımı

Dökme yükler deniz taşımacılığının çeşitlerinden biridir. Herhangi bir koruma ve ek masrafa girmeden konteynırlara hammadde şeklinde yüklendiği için dökme yükler olarak bilinir. Sıvı ve kuru olmak üzere ikiye ayrılırlar. Bu yükler üretimde kullanılan hammadeler olduğundan dolayı küresel ekonominin dinamizmini de belirlemektedirler.

Kuru yükler bir çok hammaddeden oluşmasına karşın en çok ticareti gerçekleştirilen kuru yükler; demir cevheri, kömür, tahıl, çelik ve orman ürünleridir. Dökme yüklerin bir diğer çeşiti de sıvı dökme yüklerdir. Sıvı dökme yüklerde ise en çok ticareti gerçekleştirilen ürünler ham petrol ve petrol ürünleridir. Kuru yükler üretimde kullanılan ham maddelerden oluştukları için bu sektörde oluşan değişimler küresel ekonomininin gidişatı hakkında bilgi vermektedir. Bu yüzden baltık borsası tarafından yayımlanan ve günlük navlun fiyatlarını baz alan baltık kuru yük endeksi (BDI) sadece deniz ticareti yapanlar tarafından değil, bütün ekonomik aktörler tarafından bilinmesi ve takip edilmesi gereken öncü bir göstergedir.

Aşağıdaki tabloda deniz ticaretinin büyük bir payını oluşturan dökme yüklerin içinde en yüksek paya sahip olan ürünler gösterilmiştir. Ticareti en fazla yapılan ürünler 2017 yılı itibariyle ham petrol, demir cevheri, kömür, tahıl, çelik ve orman ürünleri olmuştur. Aslında kömür en fazla ticareti gerçekleşen ürünken son yıllarda ham petrol kendisini geride bırakmıştır. Bunun nedeni sanayi devrimiyle birlikte artan kömür kullanımı, petrolün bulunması ve teknolojinin gelimesiyle azalmış ve tahtını ham petrole kaptırmıştır.

Baltık Kuru Yük Endeksinde (BDI) Belirtilen Gemi Tipleri

Baltık kuru yük endeksinde gösterilen 4 adet farklı tonajlarda gemi çeşitleri vardır. Tonajlar gemilerin bütün yükler dahil taşıyacağı maksimum ağırlık demektir. Gemilerin tonajları kısaca DWT olarak gösterilir. Yani açılışı Dead Weight Tonnage olarak bilinmektedir. Farklı tonajlardaki gemilerin isimlerini tonaj ağırlıklarına göre sıralandıracak olursak sıralama şöyle olacaktır;

• Capesize
• Panamax
• Supramax
• Handysize

Bu gemilerin toplam tonajlarına bakacak olursak en yüksek taşıma kapasitesine sahip olan Capesize tipi dökme yük gemisinin toplam tonajı 220.000 DWT’dir.

Diğer en yüksek taşıma kapasitesine sahip olan Panamax tipi dökme yük gemisinin ise toplam tonajı 80.000 DWT’dir.

Panamax’tan sonra gelen Supramax gemisinin toplam yük taşıma kapasitesi 60.000 DWT iken en hafif tonaja sahip olan Handysize gemilerin toplam yük taşıma kapasitesi 40.000 DWT’dir.

Burada her gemi çeşitinin kendine has özellikleri vardır. Örneğin Capesize tipi gemiler, daha çok, uzun mesafeli ülkelerin ticarette tercih ettiği gemilerdir. Çünkü bu gemiler uzun mesafe nedeniyle tek bir seferde çok büyük yükler taşıyabilmektedirler. Handysize gemiler ise daha çok kısa mesafeli ülkeler tarafından tercih edilmektedir. Hem Capesize tipi gemiler panama kanalından büyüklükleri nedeniyle geçemezken Panamax tipi gemiler panama kanalından rahatça geçebilmektedirler.

BDI ve Küresel Ticaret İlişkisi

Daha önce de söylediğimiz gibi endeks, dünyadaki hammadde taşımacılığını yansıttığı için endekste yaşanan değişmeler küresel ticareti etkilemekte ve bir öncül gösterge olarak kabul edilmektedir. Ancak bu göstergeyi tek başına ele almak, küresel ticaretin gidişatı hakkında yanlış sonuçlara ulaşmamıza neden olabilir. Küresel ticaretteki beklentilerde meydana gelen artış ve azalışlar endeksi etkileyen tek neden değildir. Aynı zamanda deniz taşımacılığındaki gemi miktarı da endeksi etkileyen bir faktördür. Ve göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Örneğin gemi arzı, küresel ticaretin artışı nedeniyle taşımacılığa olan talep artışından daha fazlaysa navlun fiyatları gereği kadar artmayabilir ve küresel ticaret artış gösterse bile endeks gereği kadar yükselmeyebilir. Tam tersi durumda yani gemi arzının kısıtlı olduğu bir dönemde küresel ticarette beklenen yavaşlamalar gemi arzının az olması nedeniyle navlun fiyatlarını aşağıya indirmeyebilir ve küresel ticaret daralsa bile endeks yüksek seviyelerde gerçekleşebilir. Bu da endeks ve küresel ticaret arasında bir uyuşmazlık yaratabilir. Gemi arzının küresel gelişmelere ayak uyduramamasının en büyük nedenlerinden birisi gemi yapımlarının 1-2 yıl gibi uzun bir zaman almasından kaynaklanmaktadır.

Aşağıda BDI endeksini, MSCI endeksiyle birlikte inceleyip BDI endeksinde oluşan değişmelerin küresel ticaretle olan ilişkisini kısaca değerlendirelim. MSCI endeksi küresel piyasadaki sermayenin performansını ölçen popüler bir endekstir. Bu endeksteki değerler bize küresel ticaret hakkında bilgi vermektedir.

Kaynak: https://tr.investing.com/indices/msci-world

BDI endeksine baktığımızda 2002 yılı itibariyle bir yükselme görülmektedir. Bu artışın en önemli nedenlerinden biri olarak Çin ve Güneydoğu Asya ülkelerinin hammadde taleplerinin artması ve buna bağlı olarak Çin demir cevheri ithalatının hızla artmasını gösterebiliriz.

2002-2007 yılları arasında küresel ticaretin artışı BDI endeksinde de görülmüş ve endeks hızla artarak 10.000 seviyesini geçmiş ve navlun fiyatları rekor seviyeye çıkmıştır. Ancak 2008 küresel krizi nedeniyle düşen küresel ticaret navlun fiyatlarına yansımış ve endeks dibe kadar vurmuştur. Buraya kadar küresel ticaretle genel olarak paralel giden BDI endeksi, 2009 yılında MSCI endeksinde de görüleceği gibi parelellikten hızla uzaklaşmıştır. Halbuki 2009 yılından sonra küresel ticaret tekrardan artış göstermiştir. MSCI endeksi de bu yükselişi önemli bir öncü gösterge olarak desteklemiştir.

Bunun nedenine bakacak olursak 2009 yılında BDI ufak bir toparlanma göstermişse de 2008 küresel ticaretten önceki dönem hızla artan gemi siparişleri 2008 yılından itibaren hızla piyasaya girmiş ve büyük bir gemi arz fazlası oluşturmuştur. 2009’dan itibaren küresel ticaretin artmasına karşın navlun fiyatlarının tekrardan artması beklenirken piyasa giren gemi miktarları talepten daha yüksek oranda gerçekleşince arz fazlası oluşmuş ve navlun fiyatları istenilen artışı gösterememiştir.

Genel olarak küresel ticaretle paralel gerçekleşen BDI endeksi, gemi arzının zaman alması nedeniyle küresel ticaretle tam olarak uyum sağlayamamaktadır. Bu yüzden endeksin, küresel ticaretin gidişatında tek bir öncül gösterge olarak kullanılmaması ve incelenirken gemi siparişlerinin ve miktarının es geçilmemesi gerekmektedir.

Yazar: Uğurcan Çelik

 

KAYNAKÇA

• https://tr.investing.com/indices/msci-world
• https://dergipark.org.tr/en/pub/kosbed/issue/47051/581404
• https://dergipark.org.tr/tr/pub/ifede/issue/4597/62844
• https://dergipark.org.tr/en/pub/jyasar/article/368149
• http://armatorlerbirligi.org.tr/gemi-tipleri
• https://piyasarehberi.org/piyasa/113-bdi-baltik-kuru-yuk-endeksi-ve-onemi
• https://medium.com/@halkyatirim/balt%C4%B1k-kuru-y%C3%BCk-endeksi-baltic-dry-index-bdiy-ea8d9fe1ec6c
• http://www.mahfiegilmez.com/2015/11/krizin-ucuncu-asamasnn-oncu-sinyalleri.html
• https://www.gcmforex.com/egitim/makale-arsivi/msci-endeksi-nedir-msci-turkey-eft-endeksi-hakkinda/