Dalgalı Kur rejimi

Dalgalı Kur Rejimi, kamunun döviz fiyatlarında oynaklıklara müdahale etmediği bir sistemdir Bu sistem içerisinde olan döviz fiyatları arz ve talep çerçevesinde belirlenir. Her ne kadar kamunun özellikle Merkez Bankası’nın müdahil olmadığı söylense de pratikte uygulama farklıdır. Özellikle 2008 Ekonomik Krizi sonrası birçok Merkez Bankası kanununa geçen Finansal İstikrar kavramı ile beraber arada sırada müdahale olmaktadır.

Dalgalı Kur rejimi piyasada arz ve talep koşullarına bağı olarak belirlenen döviz rejimidir. Kamunun müdahalesinin olmadığını söylediğimiz bu sistem aslında yalnızca tanımlarda geçerlilik payı olan bir söylemdir. Zaman zaman Merkez Bankası’nın müdahalesi ile düzeltilen, yön verilmeye çalışılan kur; açıkça gözaltına alınmış serbest kur olarak da tanımlanabilir. Linki tıklayarak dalgalı kur rejimlerinde Merkez Bankası’nın piyasaya müdahalesinin etkin olup olmaması ile ilgili uzmanlık tezini okuyabilirsiniz

Bu Kur sistemi, 1976’da IMF’nin Jamaika’daki toplantısında kabul edildi. 1973’den sonra tüm G-7 ülkeleri tarafından uygulanmaya başlandı. (G-7 ülkeleri dünyanın en büyük ekonomilerinden oluşan bir birliktir. Öyle ki bu birlik tüm dünya ekonomi piyasasının %64!ünü elinde tutmaktadır. Üye ülkeler sırası ile ABD, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya, Kanada ve Birleşik Krallıktır)

Ünlü iktisatçı Mahfi Eğilmez 2012 yılındaki yazısında dalgalı kur sistemi şu şekilde ifade etmiştir;

‘‘Yerli paranın yabancı paralarla ilişkisinin piyasalarda(arz ve talep kurallarına göre) belirlendiği kur rejiminin adıdır. Bu rejimde yerli paranın yabancı paralarla olan ilişkisi gün içinde sürekli olarak yeniden belirlenir. Dalgalı kur rejiminin farklı uygulanma biçimleri vardır. Tam dalgalı kur rejimi (free floot): Dalgalı kur rejiminde Merkez Bankası ya da başka bir kurum paranın dış değerlerine müdahale etmiyorsa bu rejime tam dalgalı kur rejimi denir.’’

Dalgalı Kur Rejimi Korkusu Hipotezi

Bu hipotez diğer kurlar için oluşturulan hipotezlere karşı bir hipotez değildir. İki kutup hipotezinin savunucularından biri olan Fisher dalgalı kur rejimi için olumsuz bir konuşma yapmaz ve diğer ülkelerin kur uygulamalarında sert kuralları olduğunu bu şekilde ekonomiye yönetmenin elverişli olmadığını söyler. Bu rejimlerin yerine ya çok katı çıpaları ya da dalgalı kur rejimini tercih edeceklerini söyler.

Bu Kur Rejimi korkusu hipotezini savunanlar bu rejimim özellikle az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkeler tarafından kullanılmasının tercih edildiğini fakat çok güçlü bir ekonomiye sahip olmadıkları için ülkelerin dalgalı kura müdahalede bulunduklarını hatta ülkelerin bu kura geçtiklerinde oluşan maliyetinin ekonomilerine olumsuz etkilemeye başladığında müdahale etmeye başladıklarını belirtirler. Uygulamalar bu şekilde devam ettiğinde ise kullanılan kur rejimi tam manasıyla dalgalı kur olmaktan çıkmaktadır.

Dalgalı kur korkusu hipotezinin savunucuları Calvo ve Reinhardt’tır.

Türkiye’de Dalgalı Kur Rejimi

Türkiye 2000 yılında bir dezenflasyon uygulamış ve kar artışlarını sabitlemişti. Fakat ani bir karar ile 2001 yılının Şubat ayında bu programı terk edip oynaklığın olduğu bu kur rejimine geçmiştir. Bu geçiş ile birlikte dövize ülke içinde ciddi bir hücum edilmiş ve bu talebin karşılanmasında zorlanıldığı için ülke çok sancılı zamanlardan geçmiştir.

Sistemin Avantajları

• Dışsal/Reel Şoklara Karşı Direnç
• Dış Ticarette Rekabet
• Bağımsız Para Politikası
• Kur Riskinde Azalma
• Uluslararası Piyasalara Giriş
• Faiz Oranlarında Düşüş

Sistemin Dezavantajları

• İthal Enflasyon
• Ticari ve Finansal İşlemleri Azaltabilir
• Kur Riskine Bağlı Tahribat
• Güvenilirlik
• Bağımlı Para Politikası
• Şoklar
• Cari işlemler

Dalgalı kurun ülkemizde halen uygulanıyor olması bizim sabit kur sistemine geçmek için gerekli alt yapımızın olmadığının bir kanıtıdır. Uygulanan rejim şuan tam anlamı ile dalgalı kur rejimi değildir. Merkez Bankası müdahalesine açık, yönetilmeye ve yön verilmeye fazlasıyla müsait bir sistemdir.

Yazar: Gamze Çeşmeci