Franchising Nedir? Avantaj ve Dezavantajları Nelerdir?

Franchising Nedir?

Franchising kendi sektöründe başarılı olan bir markanın isim hakkının sözleşme karşılığı kullanmasıdır. Franchising’i piyasada kendini kanıtlamış, ispatlamış olan markaların desteği ve kendilerine verdiği güvence ile belli bir ücret karşılığında işletmelerin isim hakkını kullanmasına denir. Kısaca açıklamak gerekirse, ürünlerin ya da sunulan hizmetlerin dağıtımında kullanılan hizmet türüdür. Bu düzenin içine giren işletmeler en baştan yeni bir marka, dükkan ismi, kendini geliştirme, yenilik yapma gibi çalışmalarda bulunmalarına gerek kalmaksızın, daha önce piyasada kendini ispatlamış, deneyimli ve oturmuş bir tecrübeye sahip markalar ile bir Marka isim hakkı kullanım sözleşmesi yaparak işe başlama olanağı bulabilmektedirler. Bu sistemin asıl amacı, iki taraf arasındaki güven ve devamlı iş ilişkisi ile birlikte birbirlerinden yararlanmasıdır.

Bu Düzende iki taraf bulunmaktadır:

Franchisor (İsmi veren) : Bir franchising sözleşmesi çerçevesinde  iş sistemini, marka ismini ve markasını kullandıran bir firmadır.

Franchise (İsmi alan) : Ana firmanın marka ismi ve sistemi altında iş yapabilme hakkını yapılan Marka isim hakkı kiralama sözleşmesinde gösterilen şartlar ile ödeyerek kullanan gerçek veya tüzel kişidir.

Franchising Verenin Avantajları

Franchising veren bir kuruluş içinde bulunduğu sistemi belirli şartlar ile birlikte simin alana kullandırması ile gelir elde etmesidir. Herhangi bir altyapı ve iş yerini kurarken masraf yapmayacaktır. İş yeri giderleri, personel giderleri gibi masrafları olamayacaktır. Marka hakkı veren bir firma için herhangi bir muhasebe ve işletme sorunu ile ilgilenmeyecek sadece yol gösterici bir rol izleyecektir. Buna karşı olarak o işletmeden bir gelir elde etmiş olacaktır. Marka İsmi kullanım hakkı veren bir işletme kendi bünyesinde her hangi bir masraf yapmadan sadece isim hakkı ile birlikte kazancını ve şirketin karını arttırmış olacaktır.

Franchising Alanın Avantajları

Marka ismi kullanım hakkı veren bir işletmenin isim hakkını kullandığı için en baştan iş planı yapma, dükkan dizaynı planlama ve en önemlisi müşteri kitlesi oluşturma gibi sorunları olmayacaktır. Bunun yanı sıra kullanacağı isim hakkı ile birlikte işletme için mal alımı ve ürün çeşidinde herhangi bir sorun yaşamayacaktır. Marka isim hakkı alan bir işletmenin aynı işetmenin isim hakkını kullanan işletmeler de olduğu gibi dükkanın aynı tipte dizayn ve dekorasyona sahip olacağından maliyeti düşürecektir. Marka isim hakkı verenin plan ve projelerinden yararlana bilecektir.  Marka isim kullanma hakkı alan bir işletme, isim hakkı veren firmanın  bir şubesi olacağından bünyesinde kredi kullanırken kolaylık sağlanacaktır. En önemli avantajlarından biri ise reklam ve halkla ilişkilerin tek bir merkezden yönetilecek olması avantaj sağlayacaktır.

 Sisteminin Yararları

– Piyasada kendini kanıtlamış bir marka ile birlikte çalışmak en baştan bir marka yaratma çabasına girmekten daha avantajlı olmasıyla birlikte hazır, oturmuş bir müşteri portföyünüz olacağını ön görmektedir.

– Franchising sisteminin en önemli yararlarından bir tanesi ise işletme için olmazsa olmaz eğitim ve destek kavramlarıdır. Bir işletmede hitap edeceği müşteri kitlesine göre personel eğitimlerinin sunulması müşteriye davranış, yaklaşma biçimi gibi unsurlar gelen müşterinin devamlılığını sağlamakla birlikte piyasada saygı ve güven hissi oluşturmaktadır. Franchising veren bir firma kendi bünyesinde oluşturduğu personel, yönetici vb. programlarla franchising alan firma sahibinin piyasaya daha hakim olmasını sağlar ve bunun yanında deneyimli, tecrübeli bir iş ortamı yaratmış olmaktadır.

– Franchising sisteminde önem arz eden konulardan bir tanesi ise işletmenin kuruluş aşaması, bir işletmenin açılacağı yer ( cadde, sokak ) işletmenin geleceği, iş yapa bilmesi, konum olarak müşteriye uygunluğu önemlidir. Franchising sistemi tam olarak burada devreye girerek deneyimli, tecrübeli ekibiyle birlikte franchising alan kişiye yardımcı olmaktadır.

– Reklam ve tanıtım gücüyle beraber piyasada bilinen bir firma haline gelmesi franchising alan kişi için büyük bir yarar sağlamaktadır. Çünkü piyasada bilinen bir firma olduğu için ulusal anlamda televizyon, radyo, belediye billboardlarında reklam kapasitesine sahip olduğu için bilinir, ürünlerini tanıta bilen bir marka haline gelmiştir. Bu sayede franchising alan kişi bu markanın isim hakkını kullanacağından bir bakıma reklamları yapılmış olacaktır.

Sisteminin Zararları

– Franchising veren bir şirket sözleşme zamanı geldiğinde kurulacak olan işletmenin işletilmesi ile ilgili unsurları güvence altına alır. Dükkanın iç ve dış dekorasyonu, işletmede çalışacak olan personel, müdür gibi kişilerin belirlenmesi, reklam ve tanıtım gibi bir çok madde yer alır. İşletmenin kuruluş aşamasında etkin bir rol oynamak isteyen girişimciler için bu sistem uygun değildir.

– Marka isim hakkı kiralama sisteminin getirisi çokta olsa eğer sözleşme zamanı dikkat edilmediği takdirde getirinin çoğu franchising veren marka sahibine kalmaktadır. Bu hususa dikkat edilmesi halinde iki tarafta kazançlı çıkacaktır.

– Marka sahibi ile anlaşıldıktan sonra açılacak olan işletmeye tedarik edilecek olan mallar sadece franchising veren şirket tarafından belirlenir ve onun satmadığı hiçbir ürün satılamamaktadır. Bazı ürünlerin ise piyasada daha uygun olmasına karşılık marka bünyesinde belirlenen ürünler daima alınmaktadır ve izin verilmeyen hiçbir ürün satışı yapılamaz. Yapıldığı takdirde ise önemli tazminatla karşı karşıya gelebilirler.

– En önemli unsurlardan bir tanesi ise franchising veren marka ileride ekonomik bir sıkıntıya girdiğinde veya iflasını açıkladığında buda doğal olarak franchising alan firmayı zora sokacaktır. Bunun yanında ürünlerde ve satışlarda sıkıntı yaşaması büyük bir sorunlardan bir tanesidir.

– Franchising sistemi her iki taraf içinde dezavantaj sağlaya bilmektedir. Marka sahibi kendi sistemini, isim hakkını franchising alana kullandıracağı için açılacak olan işletme bu markanın ismini zedeleye bileceği gibi müşteri kaybına ve şikayete yol açabilir. Aynı şey marka isim hakkı alan alan kişi içinde geçerlidir kullandığı marka ana bayisinde bir sorun yaşadığında otomatik olarak aynı isim hakkına sahip olan piyasadaki bütün şirketlerinde güven kaybı, müşteri eksikliği ve piyasada zedelenmelerine yol açabilir.

Yazan: Tolunay YAVUZ