Sukuk Nedir? Sukuk Çeşitleri ve Getirisi
Sukuk Nedir? Sukuk Çeşitleri ve Getirisi

Sukuk Nedir? Sukuk Çeşitleri ve Getirisi |2023

Sukuk Nedir?

Sukuk, eşit paylarla ihraç edilen, bu eşit paylarla planlanan özel proje gerçekleştirilerek, projeden pay alan her yatırımcıya hak ve kar veren değerli kâğıt, sertifikalardır. Uluslararası piyasada ‘sukuk’, Türkiye’de ‘kira sertifikaları’ ismiyle kullanılır. Temel anlamda bir varlığa sahip olma ve ondan yararlanma hakkını sağlar. Sukuku diğer menkul kıymetlerden ayıran özelliği faiz temeline dayanmıyor olmasıdır. İslami kurallar çerçevesinde faiz geliri elde etmek yasak olduğundan bu tarz bir yatırım aracı oluşturulmuştur. O halde şöyle ifade edilebilir; devlet veya sukuk yatırımcısı büyük çaplı projeler için yeterli kaynağı sağlamak amacıyla projesini halka arz eder, piyasadan yatırımcı toplar ve her birine eşit mülkiyet haklarını temsil eden pay dağıtır. Vade sonunda projeden elde edilen gelir yatırımcılara pay oranları çerçevesinde dağıtılır.

Sukuk İhracı Nasıl Yapılır?

İhraç işleminin gerçekleştirilmesi için sermayedar ve yatırımcıyı bir araya getiren bir kuruluş olmalıdır. Bu kuruluşlar Varlık Kiralama Şirketleri’dir. Sermayedar yeni bir proje hayata geçirmek için Varlık Kiralama Şirketi’ne bunu bildirir ve şirket, sermayeyi(nakit parayı veya taşınmaz mülkü) menkul kıymete yani sertifikalara, paylara bölmek suretiyle çevirir. Daha sonra bu sertifikaları halka(yatırımcılara) arz eder ve satışa sunar. Bu sürece sukuk ihracı denir. İhraç eden taraf her zaman aracı olan Varlık Kiralama şirketidir. Fakat genel olarak şirket sermayedarın kendisi tarafından kurulduğundan, ihraç eden taraf sermayedarın kendisi de denebilir.

Örneğin: Aylık bir milyon TL geliri ve bir adet uçağı olan bir sermayedar, bir uçak veya benzeri yüksek maliyetli bir mülk almak isterse veya benzeri değerde bir proje hayata geçirmek isterse varlık kiralama şirketine başvurur. Şirket, uçağın nakit değerini eşit oranlı paylara bölerek, uçağı menkul kıymete yani kira sertifikasına çevirir. Daha sonra bu payları halka arz eder. Sermayedar altı ayda veya yılda bir varlık kiralama şirketine kira öder. Şirket her altı ayda veya yılda bir yatırımcılara bu kira gelirini öder ve vade sonunda her yatırımcı sertifikası değerinde vermiş olduğu nakit değerini geri alır. Buradaki kazanç faiz değil kira geliridir.

Nasıl Yatırım Yapılır?

Birçok banka faiz kazancından ziyade inancı gereği faizsiz kazanç istemektedir. Bu durumda dini kurumların cazi olarak belirttikleri sukuk yatırım onlar için daha doğru olmaktadır. Bazı bankalar buna yatırım yapmanıza izin verir.

Bu makale ilginizi çekebilir:   Fast ile Para Gönderme Nedir? |2023

Örneğin QNB Finansbank’tan yatırım çeşitlerini öğrenmek için tıklayabilirsiniz.

Kuveytturk Bankası’nın Kira sertifikası yatırım imkanları için tıklayınız

Sukukun Özellikleri

  • • Sabit veya değişken getirilidir.
  • • Dayanak bir varlığı vardır.
  • • Bölünmez hisseli eşit değerli sertifikalardır.
  • • Dayanak varlık Varlık Kiralama Şirketi’ne devredilir.
  • • İkincil piyasada işlem görür.
  • • Organize piyasalarda kote edilebilir ve kredi derecelendirme kuruluşları tarafından derecelendirilebilirler.
  • • Faizsiz bono olarak da isimlendirilirler.

Sukuk Türleri

Piyasada işlem gören on dört çeşidi bulunur. Fakat bunlardan yedi tanesi yaygın şekilde kullanılır.

İcara Sukuk

Türkçe karşılığı Kiralama Endeksli türdür. Leasing işleminin İslami kurallara uyarlanmış halidir. İcara sukukunda katılım(faizsiz) banka, taşınmazları satın alıp belli bir kira karşılığında müşterisine kiralar. Kira süresi ve ücreti önceden belirlenmek suretiyle mülkiyet kiralayanda kalır. Kiralayan intifa ve gayrimenkul üzerinde eşit mülkiyet hakkına sahip olur.

Mudaraba

Mudabara Sukukun kendisi olarak da ifade edilebilir. Hissesinde eşit değerli mülkiyeti temsil eden, alıcısının isminin kaydedildiği ve getirinin pay oranına göre dağıtıldığı türüdür. Kullanım amacı büyük projelere geniş katılım alanı oluşturmaktır.

Temel özellikleri:

• Ortak mülkiyeti temsil eder.

• Sözleşme şeri şartlara uygunluğu gösteren resmi bildirime dayanır.

• Alıcısına, kontratı kendi isteğiyle menkul kıymet piyasasında satma, mülkiyeti devretme hakkı tanır.

İşleyişi şu şekildedir: sermayedar yatırımcı ile projenin hayata geçirilmesi için anlaşır. Varlık kiralama şirketi bunu ihraç eder. Yatırımcı projeden elde edilen getiriyi ve ödemesini alır. Proje tamamlanınca yatırımcı projeyi, sahibine teslim eder.

Muşaraka Sukuk

Mülkiyeti temsil eden bir çeşit yatırım sukukudur. Mevcut projenin finansmanına katkıda bulunmak veya yeni bir proje hayata geçirmek için ihraç edilir.
İşleyişi şu şekildedir: şirket bahsi geçen toprak veya diğer fiziki aktiflere katkı sağlar. Varlık kiralama şirketi nakit katkıda bulunur. Muşaraka, eklenen ek gelirlere aktifleri ve toprağı geliştirmesi için bir şirketi acente olarak atar. Karlar dağıtılır.

Murabaha

Burada sertifikayı ihraç eden taraf VKŞ değil Emtia Murabahası satıcısı ve emtianın alıcısı ve fon da emtianın satın alma maliyetidir. Yatırımcılar( sertifika sahipleri) emtia sahibi olurlar ve nihai satış fiyatı hakkına sahip olurlar.

Murabaha sukuk sadece birincil piyasada işlem görebilir. Çünkü sertifikalar borcu temsil eder ve vadeli olarak alınıp satılması İslam hukukuna aykırıdır.

İşleyişi: VKŞ ile borçlu sözleşme yapar. VKŞ, ihraç eder ve getiriyi alır. VKŞ spot emtia satın alır. Şirket, kar marjını ekleyerek anlaşılan zamanda taksitli ödenmek suretiyle borçluya satar. Borçlu emtiayı spotta alıcıya satar. Yatırımcılar nihai satış getirisini alır.

Bu makale ilginizi çekebilir:   Akbank Satılık Gayrimenkuller Satış İhaleleri |2023

Salam

Salam Sukukun dayanak varlığı alüminyumdur. Sözleşme vaadi, alıcıya peşin ödeme yapması karşılığında ileriki tarihte alüminyum satılacağıdır.

İstisna

Eşit değerli bu sertifikalar, sertifika sahibinin sahip olduğu malların imali için gerekli fonların sağlanması amacıyla işleme konulur. Elde edilen fonlar malın maliyeti, sertifikayı ihraç edenler ise malın alıcılarıdır. Bu türü büyük altyapı projelerini finanse etmek için kullanılır.

İşleyiş: VKŞ fon sağlamak için ihraç eder. İhraç getirisi, projeyi gelecekte teslim için kullanılır. Mülkiyet VKŞ’ye devredilir. Proje alıcıya kiralanır veya satılır. Alıcı şirkete taksitli ödeme yapar. Getiri yatırım yapan alıcılarına dağıtılır.

Yazar: SERAY İŞERİ

Kaynakça

  • Mahmut Yardımcıoğlu, Yücel Ayrıçay, İslami Finans Çerçevesinde Menkul Kıymetleştirilmiş Varlık;
  • Figen Büyükakın, Onur Önyılmaz, Faizsiz Finansman Bonos ve Türkiye Uygulamaları
  • Ali Deran, Beyhan Beller Dikmen, ve Ortaklığa Dayalı Kira Sertifikalarının Muhasebeleştirilmesi
  • www.kuvetturk.com.tr
  • www.albarakaturk.com.tr
  • www.turkiyefinans.com.tr