Borsa ve Faiz Arasında Nasıl Bir İlişki Vardır? |2023

Borsa ve Faiz İlişkisi

Borsa, orta ve uzun vadeli yatırımcıların hisse senetlerinin özellikle temettü geliri veya bedelsiz hisse dağıtmaları ya da fiyatlarının değerlenmesi ile kar edilen bir yatırım ortamıdır. Kişiler, kar edeceklerini düşündükleri şirketlere risklerini ayarlayıp yatırım yaparlar. Borsa ve faiz arasında diğer bütün her değişken sabitken ters yönlü/zıt ilişki vardır. Kimse kolay kolay enflasyondan daha yüksek faiz getirisi varken risk alıp hisse senedi almak istemez. Bu yüzden faizlerin yükselmesine borsaların düşerek tepki vermesi beklenir. Burada önemli olan borsanın, faiz artışını önceden beklemesi ya da faiz artışının ani şekilde olması!

Faiz ve Yatırım

Mevduat, tahvil ve bono gibi faiz getirisine sahip yatırım araçları ise yatırımcılarına özellikle enflasyon karşısında korunmak için avantaj sağlayan riski birçok enstrümana göre düşük olan yatırım araçlarıdır.

Türk yatırımcıların çoğu kısa vadeli yatırımlar yapmaktadır. Yapılan bazı araştırmalara göre yabancı bir yatırımcı elindeki hisseyi ortalama olarak 220 gün civarında tutarken Türk yatırımcı ise 20 gün civarında tutmaktadır. Yatırım süresinin kısalığı, Türk yatırımcıların özellikle borsada çok hızlı bir şekilde karar aldığını göstermektedir.

Piyasada faizler ile borsa arasında orta ve uzun vadede kesinlikle negatif yani ters yönlü bir ilişki vardır. Bunun birkaç nedeni bulunmaktadır.

1. RİSK: İnsanlar, reel faiz ortamında ve yüksek nominal faiz ortamında borsa gibi getirisi volalitil bir ortam yerine riski minimum olan faiz getirisine sahip yatırım araçlarına yatırım yapar. Bu durumda faizler arttıkça insanlar borsadan çıkıp paralarını mevduata, tahvile ve bonoya yatırmayı daha uygun görür.
2. TALEBİN DARALMASI: Faizlerin yükselmesi demek hem vatandaşların hem de firmaların daha yüksek maliyetli kredi bulması demektir. Yüksek maliyetli krediler yüzünden insanlar harcamalarını, firmalar yatırımlarını erteler ve ekonomi daralır. Bu nedenle şirketlerin satışları dolayısı ile karları da düşeceğinden hisse senetlerinin değeri de düşer.

Faiz Artarken Çıkan; Faiz Düşerken Düşen Borsa

İdeal bir piyasada borsa ve faiz arasında ters yönlü ilişki vardır.  Merkez Bankası’nın ya da talep nedeniyle enflasyon artışından kaynaklanan faiz yükselişinde artık piyasalar zaten doyuma ulaştığı için faiz artarsa piyasalar düşer.

İdealden uzak makro ekonomik, finansal piyasaların çalkantılı olduğu piyasalarda yatırımcılar Merkez Bankası’nın faiz artışını ekonominin tedavisi için adım olarak görebilir. Bu da borsaya alım getirebilir.

Bir örnekle piyasada bilinenden farklı bir Borsa ve faiz ilişkisinden bahsedelim: 13 Eylül 2018 tarihinde yatırımcılar TCMB’nın piyasaya müdahale için faiz artırması gerektiğini düşünüyordu. TCMB’nın faiz arttırması ile beraber BIST yani Borsa İstanbul günü yüzde 2.5 civarı yükselişle kapadı. Mikro ve Makro ekonomi ile çelişen bir yükseliş oldu. Piyasalarda işlem yapanlar borsanın faizle ters korelasyona sahip olduğunu sıklıkla tekrarlar. Bunun nedeni olarak borsanın sunduğu spekülatif kar fırsatı ile faizin sunduğu daha az riskli kar fırsatıdır. Bu yüzden faizler düştükçe para riskli alanlardan (borsa, döviz vb.) kaçar ve daha risksiz olan mevduat,tahvil,bono gibi ürünlere kayar.

Başka bir örnek 18 Mart 2021 tarihinde beklenende daha yüksek MB faiz artışına rağmen Bankacılık hisselerinde yaşanan yüzde 5 civarı yükseliştir. Burada da beklenti şu şekildedir: MB son defa faizi yükseldi. Bundan sonra faiz indirimlerinden bahsedilecek. O zaman orta vadede Bankacılık hisselerinde karlılık seviyesi yükselecek nedeniyle hisselere gelen alım!

Faiz Artınca Düşen Hisseler

İdeal şartlarda faizlerin artması demek;

• Bankaların daha az kredi vermesi daha az kar etmesi
• Daha az konut satılması
• Daha az araba satışı
• Daha az dayanıklı tüketim malı satışı demektir.

Dolayısı ile bu şirketlerin hisseleri faiz artışından negatif etkilenir.

İdeal olmayan şartlarda: Kasım 2020 tarihinde Finansal piyasalarda yaşanan çalkantılı dönemde MB Başkanının değişmesi sonrası 400 puan civarı faiz artışı nedeniyle piyasalarda birçok hisse senedinde yüzde 50 yükseliş yaşanmıştır.

Ücretsiz 100 Bin TL ile BORSADA ALIP SATMAYA BAŞLAYABİLİRSİNİZ. Demo Hesap Açmak İçin Tıklayın

Türk Lirası diğer para birimleri karşısında değer kazanırken kısa vadede ise borsanın da değer kazandığını gördük. Bazı piyasa yorumcuları borsadaki yükselişin Merkez Bankası bağımsızlığının tekrar eski durumuna gelme olasılığını satın aldığı düşüncesinin yanı sıra bazı katılımcılar da piyasanın beklentileri aldığını gerçekleşenleri sattığını söyledi. Bugün borsanın yükselişi de aslında dün borsa da faiz kararı öncesi hisse satmış olanların, bugün karar ile beraber hisse satın alması ile açıklanabilir. Başka bir olasılık da ise faiz arttırım kararı sonrası borsanın düşmesini bekleyen küçük yatırımcıların korkması engellenmiş olabilir.

Borsa, sıfır toplamlı bir oyundur. Bir el kazanırken, bir el kaybeder!

Bugünlerde borsadaki yükselişe temkinli yakınlaşmak mikro-makro ekonomi eğitimi çerçevesinde bütün yatırımcılara tavsiye olunur.

Faizin bütün olarak ekonomi üzerine etkisi nasıldır? Geniş ve titiz hazırlanmış makalemizi de okumak için lütfen tıklayın