Borsada Öz sermaye (Özkaynak) Nedir? | 2023

Öz Sermaye ya da Özkaynak Nedir?

Borsada bir şirketin Öz sermaye ya da Özkaynak (İngilizce: Stockholders’ Equity) değeri , bir işletmenin sahip olduğu varlıkların, borçlar ve diğer yükümlülüklerden düşüldüğünde kalan değerdir. Özkaynakların bir diğer hesaplanma şekli ise sermaye ve geçmiş yıl karlarından hazine hisselerinin çıkarılmasıyla hesaplanır. Şirketin özsermayesi adi hisse senetlerini, ödenmiş sermayeyi, birikmiş karları ve hazine hisselerini içerebilir. Bu finansal gösterge ayrıca şirketin sahiplerinin (hisse sahipleri veya hissedarlar) şirketteki toplam finansal çıkarlarını temsil eder. Şöyle ki bir şirketin batma ya da kapanma ihtimalinde bütün borçları ödendikten sonra hissedarlar arasında paylaştırılabilecek tutar olarak da düşünülebilir. Hisse senedini temel olarak değerlendirirken  finansal performansı, kar dağıtımı ve temettü ödemeleri gibi faktörlere ilişkin önemli bilgiler sunar.

Yatırım yaptığınız şirketin tek başına özkaynaklarına bakmak o şirket hakkında çıkarımlarda bulunmanıza yardımcı olabilir. Bu rakam negatifse, şirketin borçları varlıklarından daha büyük demektir. Eğer bu borçların yatırım amacı dışında bir amacı varsa şirket için yakın dönemde iflas habercisi olabilir. Yazımızın devamında finansal göstergelerde öz kaynağına bakıp neler görebileceğinize ilişkin bilgiler verilmektedir.

Şirketin Öz Sermayesi Nasıl Hesaplanır?

 

Öz Sermaye = Varlıklar – Borçlar

Öz kaynak, işletmenin sahiplerine ait olduğu için, şirketin kâr ve zararlarına bağlı olarak artabilir veya azalabilir. Kârlar şirketin öz kaynağını artırırken, zararlar ise azaltır. Öz kaynak aynı zamanda hisse senetleri ve ortaklık payları gibi hisse senetleri üzerinden temsil edilebilir. İşletme sahipleri, işletmenin faaliyetlerinden elde edilen karları ve yatırılan sermayeyi özsermaye olarak görebilirler.

Öz kaynak , finansal analizde önemli bir kavramdır ve işletmenin finansal sağlığı ve değeri hakkında bilgi sağlar. İşletmeler, öz kaynağının artırılması ve korunması için çeşitli finansal stratejiler geliştirirler.

Bilançoda Öz sermaye nasıl hesaplanır aşağıdaki örnek üzerinden görelim. Aşağıda FROTO’nun 2023/9 dönemine ait bilanço tablosunun kısa versiyonu bulunmaktadır.

Bilanço Kalemi	2023/9
Toplam Dönen Varlıklar	96,934,799,000.00
Toplam Duran Varlıklar	66,264,369,000.00
Toplam Varlıklar	163,199,168,000.00
Toplam Kısa Vadeli Yükümlülükler	77,564,543,000.00
Toplam Uzun Vadeli Yükümlülükler	45,128,065,000.00
Toplam Yükümlülükler	122,692,608,000.00
Öz Sermaye ( Varlıklar – Yükümlülükler)	40,506,560,000.00
Ödenmiş Sermaye	350,910,000.00
Geçmiş Yıllar Kar/Zararları	18,172,570,000.00
Dönem Net Kar/Zararı	25,093,847,000.00

Yukarıda da görüldüğü üzere Toplam Varlıklar 163 milyar TL ve toplam kısa ve uzun vade yükümlülükler 122 milyar TL civarındadır. Burada Öz kaynak Geçmiş yıl karları eklendiğinde 40. 5 milyar TL civarında olmaktadır. Kısaca şu şekilde yorumlanabilir. Şirket tüm borçlarını yükümlülüklerini ödediğinde geriye 40 milyar TL kalmaktadır.

Öz sermaye ya da Öz Kaynaklar Nasıl Yorumlanır?

Bir şirketin özkaynakları genellikle şirketin defter değeri olarak adlandırılmaktadır. Bu değer iki temel kaynaktan gelir:

1. İlki başlangıçta ve daha sonra hisse arzları yoluyla şirkete yatırılan paradır.
2. İkincisi ise şirketin zaman içinde faaliyetlerinden elde ettiği birikmiş kazançlardan oluşur.

Çoğu durumda, önceki dönemlerde birikmiş kazançlar öz kaynağın en büyük bileşenidir. Uzun dönem faaliyet göstermiş şirketlerde büyük öz kaynak değerlerine ulaşılmasına daha sık rastlanır.

Şirketin temel sermayesi negatif veya pozitif değer alabilir. Artıda ise şirketin borçlarını karşılamaya yetecek kadar varlığı vardır. Ekside ise şirketin borçları ve yükümlülükleri elindeki varlıklarını aşıyor demektir. Bu durum uzun sürerse bilanço iflası olarak kabul edilir.

1. Pozitif Değişim: Eğer işletmenin ana sermayesinde pozitif bir değişim varsa, bu genellikle olumlu bir işaret olarak yorumlanır. Bu, işletmenin kâr elde ettiğini ve öz kaynağını artırdığını gösterebilir. Şirket, kârını yeniden yatırarak veya yeni sermaye çekerek öz kaynağını artırabilir. Bu durum hisse senedinin performansına olumlu katkıda bulunur.
2. Negatif Değişim: Eğer işletmenin öz kaynağı geçmiş çeyrek veya yıllara göre azalıyorsa bu olumsuz bir işaret olabilir. Öz kaynakları azalıyorsa işletme daha az kar etmiş, zarar etmiş ya da borçlanmış denebilir. Faiz artışı, satışların azalması, vergi ödemelerinin artması ö. sermayeyi azaltan bir durum olup hisse senedi fiyatını baskılayabilir.
3. Öz Kaynak Yapısı: Sermaye değişimini yorumlarken, işletmenin öz kaynak yapısını da göz önünde bulundurmak önemlidir. Öz kaynak yapısı, öz kaynağın borç sermayesi ile karşılaştırıldığı bir oranı ifade eder. Sermaye yapısının değişimi, işletmenin finansman stratejisinin bir göstergesi olabilir. Örneğin, borç kullanımının artması ö. sermaye yapısını değiştirebilir ve işletmenin risk seviyesini artırabilir.
4. Karşılaştırmalar: Öz kaynak değişimini yorumlarken, işletmenin aynı sektördeki diğer işletmelerle karşılaştırmalar yapmak da faydalı olabilir. Diğer benzer işletmelere göre öz kaynak performansınızı analiz ederek, işletmenizin nasıl bir konumda olduğunu anlayabilirsiniz.
5. Gelecek Perspektifi: Öz kaynak değişimi, işletmenin gelecekteki finansal sağlığına dair bir ipucu sağlar. Pozitif bir öz sermaye değişimi, işletmenin büyüme ve yatırım potansiyelini yansıtabilir. Negatif bir değişim ise mali sıkıntıların işaretçisi olabilir. Bu nedenle, öz kaynak değişimini gelecekteki finansal planlarınızı yaparken göz

Öz Sermaye ve Geçmiş Döneme Ait Kazançlar Arasındaki İlişki

Geçmiş yıl kârları, bir şirketin faaliyetlerinden ve diğer ticari faaliyetlerinden elde ettiği ve şirket tarafından ilave ana sermaye olarak tutulan net gelirdir.

Geçmiş döneme ait kazançlar zaman içerisinde birikir, büyür. Belirli bir dönemden sonra ö. sermayenin çoğu geçmiş döneme ait kazançlardan oluşur. Özellikle büyümeye devam eden şirketler kârlarını dağıtmak yerine öz kaynaklarına aktarırken bazı doyuma ulaşan şirketler kazançlarının hepsini temettü olarak dağıtma yoluna da gidebilir.

Bu nedenle birçok yatırımcı öz sermayesi negatif olan şirketleri riskli veya güvensiz yatırımlar olarak görmektedir. Yine de öz kaynaklar kendi başına çok fazla kullanılmaz. Bu değer başka finansal rakamlarla beraber daha fazla kullanılır. Özellikle öz sermaye kârlılığı ile ilgili analizlerde oldukça işe yarar.

Bunlar örneğin aşağıdaki gibi öz sermayenin kârlılık ile ilişkisini gösterecek şekilde incelenebilir.

• Brüt kâr/ Öz Kaynak
• FAVÖK / Öz Kaynak
• Net Kar/ Öz Kaynak

Öz sermaye ve Ödenmiş Sermaye Arasındaki Fark Nedir?

Makalenin girişinde de bahsedildiği üzere öz kaynak, hissedarların şirketteki toplam finansal çıkarlarını temsil eden bir değerdir.

• Öz sermaye, şirketin varlıklarının toplam değerinden borçlarının toplam değeri çıkarıldığında elde edilir. Bu değer, şirketin hissedarlarına aittir ve hisse senetlerinin değeri ve şirketin karları ve zararları tarafından etkilenebilir. Öz kaynak, hissedarın finansal çıkarı ile ilgilidir. Öz kaynak Hisse senedi piyasa fiyatı üzerinde etkilidir. Şirketin finansal sağlığı hakkında bilgi verir.
• Ödenmiş Sermaye (Paid-up Capital) ise hisse senetlerinin nominal değerlerinin toplamını ifade eder ve şirketin hissedarlarının hisse senetlerine yaptığı gerçek para yatırma miktarını temsil eder.
  Bu, hisse senetlerinin çıkartıldığı ve hissedarlar tarafından satın alındığı zamanki fiyatı yansıtır. Ödenmiş sermaye hissedarların hisse senetleri için ne kadar ödeme yaptıklarını gösterir. Ödenmiş sermayenin hisse senedi fiyatı üzerinde rasyonel bir etkisi yoktur. Sadece hisse senetlerinin başlangıçtaki değeri hakkında bilgi sunar.

Öz Sermaye eldeki veya kasadaki nakit paraya eşit midir?

Eldeki nakit ve nakit benzeri Öz kaynak hesaplama formülündeki varlıkların bir bölümünden ibarettir. Bu nedenle özkaynak daha geniş kapsamlı bir kavramdır.