YatırımKredi Piyasada Yatırım – Kredi – Proje – Finans ve Ekonomi Analiz Rehberiniz
İçindekiler
Hisse Başına Kar Nedir?
Karlılık göstergelerinden biri de satın aldığınız her bir hisse başına elde ettiğiniz karı gösteren Hisse Başına Kar değeridir. Hisse Başına Kar, kısaca borsada HBK (İngilizce: Earnings per Share), üç aylık kâr veya yıllık kârın (temettüler hariç), dolaşımdaki hisse senedi sayısına bölünmesiyle hesaplanan, bir kârlılık ölçüsüdür. Bir şirketin kârlılığı yani Hisse Başına Kar miktarı ne kadar yüksekse veya yükselecekse yatırımcılar onu daha kârlı bir yatırım olarak algılar.
Bir yatırımcının bir şirkete yatırım yapmasındaki temel motivasyon, ortak olduğu şirketin kar etmesidir. Bir hisse senedi alırken o şirketin ortağı olur, şirket kar ettikçe de o şirketin değerlenmesini bekleriz. Bu nedenle temel analiz yapılırken şirketin kazançlı olup olmadığı için karlılık göstergelerine bakılır. Bu nedenle Hisse Başına Kar miktarı ve bu miktarın değişimi hissenin piyasa fiyatı üzerinde oldukça önemlidir. Ayrıca seyreltilmiş Hisse Başına Kazanç ile ilgili makalemizi okumak için tıklayınız.
- Hisse başına kâr ya da hisse başına kazanç kısaca borsada HBK, bir şirketin net kârının dolaşımdaki hisse senedi sayısına bölünmesiyle elde edilen kârlılık göstergesidir. HBK, bir şirketin her bir hisse senedi için ne kadar para kâr ettiğini gösterir ve şirketin ederini hesaplamak için yaygın olarak kullanılır.
- Hisse başı kazancın yüksek olması da yüksek bir değere işaret eder. Yatırımcıların amacı, kâr eden bir şirkete olmak olduğu için Hisse başı kazancı yüksek olan ya da gelecekte yüksek HBK üretecek şirketlerin hisselerini satın almak için daha yüksek fiyat ödemeye istekli olacaklardır.
- HBK değerini hesaplarken dönem net kârı haricinde, olağan dışı faaliyet gelirlerinin çıkarılması ile elde edilen kâr rakamı ya da şirketin dolaşımda olmayan paylarının da dahil olduğu seyreltilmiş kâr rakamları da kullanılabilir.
- HBK verisi de diğer temel analiz göstergeleri gibi diğer rasyolarla ve aynı sektördeki şirketlerin karşılaştırılması için kullanılır
Hisse Başına Kar HBK Nasıl Hesaplanır?
Hisse başına kâr nasıl hesaplanır sorusuna cevap verilecek olursa hisse başına kazanç formülü, oldukça basit bir hesaplamadır. HBK’yı hesaplamak için yıllıklandırılmış (genellikle tercih edilen dönem aralığı) kâr rakamını, dolaşımdaki adi hisse senedi sayısına bölmek yeterlidir.
HBK = Yıllık Kâr / Dolaşımdaki Hisse Senedi Sayısı
- Yenilenebilir Enerji Şirketlerinden SAYAS’ın 2023/9 aylık bilançosunda son 1 yıllık kâr rakamı 270.9 milyon TL’dir
- Şirketin dolaşımdaki pay adedi ise 77.250.000 adettir.
Bu bilgileri formülde yerine yerleştirelim.
HBK = (270.900.000)/(77.250.000) = 3.51 TL bulunur.
Yıllıklandırılmış kâr rakamını ve dolaşımdaki hisse senedi sayısını yerine yerleştirdiğimizde şirketin dolaşımdaki her hissesi başına 3.51 TL kar ürettiğini buluruz. Bu bilgiyi Fintables üzerinden kontrol edelim.
Kontrol ettiğimizde Hisse Başına kazanç hesaplama formülünde elde ettiğimiz sonuçla benzer bir sonuca ulaştık. Burada dilerseniz şirketin dolaşımdaki pay senedi yerine şirketin tüm pay sayısını dahil edip Seyreltilmiş Hisse Başına kar rakamını da elde edebilirsiniz.
Hisse Başına Kazanç Nasıl Kullanılır?
Bir şirketin, dolaşımdaki hisse senedi payına kazancının yüksek olması ya da en azından gelecekte yüksek olması beklenir. HBK bu nedenle bir karlılık ölçüsüdür. Ayrıca birçok farklı finansal rasyonun hesaplanmasında da kullanılır. Örneğin PEG rasyosu, HBK’nın bir önceki yılın aynı çeyreğine göre büyümesinin de kullanılması ile hesaplanan, F/K oranından daha fazla bilgi sunan bir temel göstergedir.
Hisse Başına Kazancı Olağan Dışı (Tek Seferlik) Gelirlerden Arındırma
Hisse başına kazanç bazen kasıtlı bazen de çeşitli olağandışı faktörler nedeniyle olduğundan yüksek ya da düşük çıkabilir, oynaklık gösterebilir. Temel analizciler HBK’nın şişmiş olma ihtimali nedeniyle çeşitli varyasyonlara başvurabilirler.
Örneğin A firmasının bir arazisi yanından yol geçtiği için değerlenmiştir. Bu araziyi sattıklarında tek seferlik (sürdürülebilir) olmayan bir kazanç oluşur. Bu durum Hisse Başı kazanç hesaplamasında kullanıldığında şirket olduğundan ucuz görülebilir. Unutmayalım ki yatırım yaptığımız şirketin kârı sürdürülebilir olduğu ölçüde bizi zenginliğe götürecektir. Böyle bir durumda temel analistler, yıllıklandırılmış kazancı olağandışı gelirlerden arındırarak hesaplamayı daha uygun görürler.
Hisse Başına Kar Ne Olmalı?
Bir şirketin Hisse Başına Kazancı ne olmalı ki yatırım yapılmaya uygun olsun diye düşünüldüğünde bunun doğru bir cevabı yoktur. Borsada sık kullanılan sözlerden biri beklentiler alınır ve gerçekleşmeler satılır şeklindedir.
- Yatırım yaptığınız şirketin önünüzdeki dönemlerde HBK rakamını arttıracağını düşünüyorsanız bu olumlu olacaktır
Örneğin aşağıda COvid-19 ve sonraki süreçte yatırımlarını tamamlayıp, şube sayısını arttıran ; zarardan kâra geçen MGROS’un HBK grafiği bulunmaktadır. Şirketin zaman içerisinde Hisse Başına Kazancını üssel şekilde arttırdığı görülmektedir. Şirketin 2-3 TL HBK açıkladığı yerde hisseleri toplamaya başlayan kurumsal yatırımcılar bulunmaktadır. Burada HBK 1 TL’den 30 TL’ye geldiğinde şirketin hisse fiyatı da 30 TL’lerden 420 TL’ye kadar yükselmiştir.
- Sadece HBK rakamına bakmak çok fazla bilgi vermeyebilir. Bunun için özellikle hisse fiyatı ile yanı Fiyat / Kazanç oranı ile değerlendirmek daha sağlıklı olacaktır.
- Ayrıca Fiyat / Hisse Başına Kazanç bazen aşırı yüksek görünse de hisse fiyatı artmaya devam edebilir. Böyle durumlarda şirket pahalı olmayabilir. Önümüzdeki dönemlerde Yüksek HBK nedeniyle insanlar bu hisseye daha yüksek fiyatlarla sahip olmaya çalışıyordur. Burada şirketin emsallerine göre ucuz mu pahalı mı olduğuna karar vermek için, Hisse Başına Kazanç büyümesini dikkate ala Peg rasyosu daha geniş bir resim sunacaktır. Peg rasyosu makalesini okumak için tıklayın.
Hisse Başına Kar ve Temettü İlişkisi
Hisse Başı Kar, şirketin performansını gösteren bir karlılık ölçütü olsa da adi hisse senedine sahip kişilerin bu kârı doğrudan alma imkanı yoktur. Kazançların bir kısmı temettü şeklinde dağıtılabilir ya da şirket yeni yatırımlar, stok artışı nedeniyle ya da borçlarını kapamak için bu kazançları kullanabilir.
Hisseye yatırım yapmış kişiler, yönetim kurullarında bu kazancın temettü şeklinde dağıtılması yönünde taleplerini dile getirebilir.
HBK ve Seyreltilmiş HBK Farkı
HBK formülünden de hatırlayacağınız üzere yıllıklandırılmış kâr, dolaşımdaki pay sayısına bölünmektedir. Dolaşımdaki pay sayısı ise her şirket için farklılaşır. Bazen şirketler pay geri alım programı başlatarak dolaşımdaki pay sayısını da azaltabilir. Bu gibi durumlarda Hisse Başına Kar olduğundan yüksek görülebilir. Seyreltilmiş HBK ise, dolaşımda olmayan pay senetlerini de hesaba katarak hesaplandığından bazı durumlarda daha doğru bilgi sunacaktır. Seyreltilmiş HBK, ya da Seyreltilmiş Hisse Başına Kazanç, Tradingview ve bazı platformlarda Seyreltişmiş EPS olarak kullanılmaktadır.
Hisse Başına Kazanç ve Sulandırılmış Hisse Başına Kar
Yukarıda da bahsedilen Seyreltilmiş HBK, akademik çalışmalarda sulandırılmış HBK ismiyle de kullanılmaktadır. Tanım itibariyle Sulandırılmış Hisse Başına Kâr ya da kazanç, potansiyel olarak adi pay senedine (dolaşıma girebilecek) bütün hisse senedi sayısı kullanılarak hesaplanan HBK rakamıdır.
