Çekirdek Enflasyon Nedir? Nasıl Hesaplanır? 2019

Çekirdek Enflasyon Nedir?

Çekirdek enflasyon , (Eng: Core Inflation) fiyatlarda görülen tüm geçici etkilerin çıkarılması sonucunda fiyatların genel düzeyindeki artış anlamına gelir . Bu geçici etkilerin çıkarılması için özel kapsamlı fiyat endeksleri ile hesaplanmaktadır. Çekirdek enflasyon enflasyonun geleceğine yönelik tahminlerde önemli rol oynamaktadır. özellikle Tüfe ve Üfe’yi en çok etkileyen mal ve hizmet grupları bu sepet dahilinde göz önünde bulundurulur. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 2005 yılı Ocak ayından itibaren hesaplanıp yayımlanan Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri Türkiye için çekirdek enflasyonu gösterir .

Çekirdek Enflasyon Nasıl Hesaplanır?

Para politikasının fiyat istikrarını ne kadar etkilediğini görmek için bazı mal ve hizmetlerin dönemsellik ve mevsimlik gibi çıkması ile fiyat endeksleri oluşturulmaktadır. Bu endeksler ile hesaplanan enflasyona ‘çekirdek enflasyon’ u denir .TCMB farklı mal ve hizmet gruplarıyla birden çok çekirdek enflasyon göstergesi oluşturmaktadır . Bu göstergeler ‘özel kapsamlı Tüfe göstergesi ‘olarak adlandırılır.  Aşağıda çekirdek enflasyon hesaplamasından kullanılan tüketim malları gruplar gösterilmektedir .

Manşet Enflasyon Nedir?

Ç. Enflasyon gıda, enerji, petrol gibi değişken malların bulunmadığı bir mal sepetinin enflasyon oranını hesaplarken, manşet enflasyonu ise daha tüketici fiyat endeksi yansıtan bir mala sepetindeki fiyat artışlarını ölçmektedir. Hesaplama aynı şekilde yapılsa da manşet enflasyonunda daha fazla sayıda ve çeşitlilikte mal bulunmaktadır.

Özel Tüfe Göstergeleri

• A Mevsimlik ürünler hariç TÜFE
• B(1) İşlenmemiş gıda ürünleri enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç Tüfe
• C(2) Enerji ,gıda ve alkolsüz içecekler , alkollü içkiler tütün ürünleri ve altın hariç Tüfe
• D(3) İşlenmemiş gıda , alkollü içecekler ve tütün ürünleri hariç Tüfe

2.Mallar

1. Enerji
2. Gıda ve alkolsüz içecekler
3. İşlenmemiş gıda
4. Taze meyve ve sebze
5. Diğer işlenmemiş gıda
6. İşlenmiş gıda
7. Ekmek ve Tahıllar
8. Diğer işlenmiş gıda
9. Enerji ve gıda dışı mallar
10. Temel Mallar (4)
11. Giyim ve ayakkabı (6)
12. Dayanıklı mallar (altın hariç )
13. Diğer temel mallar
14. Alkollü içecekler , tütün ve altın

3.HİZMET

15. Kira
16. Lokanta ve oteller
17. Ulaştırma hizmetleri(8)
18. Haberleşme hizmetleri (8)
19. Diğer hizmetler

TÜFE yani Tüketici Fiyatları Endeksi de enflasyonu ölçmede kullanılan temel endekslerdendir. Tanım itibari ile tüketicinin satın aldığı mal ya da hizmetlerin nihai fiyatı, yani tüketiciye satış fiyatında oluşan değişiklikleri ölçmeye yarayan endekse TÜFE denir. ÜFE yani Üretici Fiyat Endeksi ise malların üretimi sırasında oluşan fiyatlarını ölçen endekstir .

Belirli ürünlerin endeksten çıkarılıp, istatistiksel analiz ve model de çekirdek enflasyonun hesabında genellikle kullanılır.Fakat en fazla çekirdek enflasyon göstergeleri dışlama yöntemiyle bulunandır .Bununla , dışsal etkilere daha açık olan ve geçici nitelikleri olan , enerji, temel gıda maddeleri fiyatları ve dolaylı vergiler bunlar enflasyon hesaplamalarında dışlanan unsurlardır .Çekirdek enflasyon kullanımındaki amaç, fiyatlar genel düzeyindeki değişimi sürekli kılan unsurları tespit eder .Her ne kadar enflasyon hedefi TÜFE enflasyonu üzerinden belirtilse de , daha gerçekçi politika kararları alınabilmesi için çekirdek enflasyon göstergelerinin değişimi de dikkate alınmaktadır .Enflasyon hedeflemesine yönelen ülkelerde tek bir core enflasyon göstergesi yerine, tüm hesaplama yöntemlerinin avantaj ve dezavantajları göz önünde bulundurularak farklı yollarla hesaplanmış farklı endekslerle devam eder .

Neden önemlidir?

Çekirdek enflasyonu enflasyonun gelecekteki seyri hakkında öncü sinyaller ürettiği için önemlidir. Özellikle piyasa yapıcılar, faiz oranlarını belirlerken enflasyon beklentilerini göz önünde bulundurur. Buna rağmen Tüfe ve ÜFE içinde birçok mal bulunmaktadır. Bu malların bazılarında ani değişimler endeks değerinin hızlı değişmesine neden olurken arizi şoklar üretirler. buna rağmen Çekirdek ENFLASYON değerinde değişim daha gerçekçi tahminler yapılmasına yardımcı olur. Örneğin bu enflasyonun hesaplanması sırasında mevsimsellikten arındırılması onu daha da etkili hale getirir.

Yazar: Sevcan Aktaş