Çin’de Hayalet Şehirler: Planlanamayan Ekonomi

Çin Halk Cumhuriyeti

Çin bir uzak doğu ülkesidir. Kuzey kesiminde Moğalistan , kuzey doğu kesiminde Rusya ve kuzey Kore, doğu kesiminde Sarı Deniz ve Doğu Çin Denizi, güney doğu kesiminde Çin Denizi yer almaktadır.

Ülkenin başkenti Pekin’dir. En önemli şehirleri ise: Şangay, Hong kong, Wuhan, Chongqing ve Guangzhou dur.

Çin 1980 yıllarına kadar tarım ile uğraşan bir toplumdu fakat 1980’lerin başında özel teşebbüslere müsaade etmiştir ve bu sayede dünyanın en büyük ihracatcılarından olmasının önünü açılmıştır. Son yıllarda Çin Halk Cumhuriyeti’nin nükleer ve uzay projelerinde öne çıktığı görülmektedir.

Çin sanayi devriminden öncesinde de  gelişmiş diğer ülkelere nazaran önemli bir konuma sahiptir. Çin  önemli ticaret yolarının geçtiği ülke olması da bunun önünü açmıştır. Çin Halk Cumhuriyeti İkinci Dünya savaşından sonra 1949 yılı itibariyle tek partili rejimle yönetilmektedir. 1949 yılı sonrası ise iki farklı şekilde ekonomi kalkınma planı uygulanmıştır. Bu uygulanan ekonomik kalkınma planı Mao döneminde Planlı ekonomi olarak , Deng xioaping döneminde ise Çin tarzı sosyalist piyasa ekonomisi olarak kalkınma planları uygulanmıştır. 1950 yılları itibariyle uygulanan planlı ekonomi ülkenin maddi ve mali kaynaklarda  güçlü teknolojik yapısını projelere iletmiş ve bunun sonucuyla etkin kaynak dağılımı sağlanmıştır. Bununla beraber1949 ve 1956 yıllarında sosyalist dönem gerçekleşmiştir. 1966 ve 1976 ya kadar geçen sürüde ülke ekonomisinde başarısızlığa yol açan bir kültür devrimi dönemi olmuştur. Bununla beraber bu devrim ekonomi yapısında uygulamaların yanlış uygulanmasına sebep olmuştur.

Mao’nun ölümüyle beraber kültür devrimi  dönemi bitmiş ve Deng xioaping yönetime geçmiştir. Çin’in aşması gereken en önemli problem ekonomik gelişme problemi olmuş ve ekonomik sistem yeniden şekillendirilmiştir.

Mao’nun üretimdeki payı %5’e kadar düşüş yaşamış bundan dolayı Çin’in toparlanması için  Deng xioaping öncelikli olarak fiyat kontrolü, tarım komünleri vb… ilkeleri reddederek gerekli olan düzenlemeleri yapmıştır. Bunun yanı sıra Çin’de güçlü bir bankacılık sistemi benimsenmiştir.

Çin  2001 yılında Dünya Ticaret Örgütüne üye olmuştur. Bu üyeliğin beraberin de dış pazara açılmıştır ve ekonomisi güçlenmiştir. Çin Halk Cumhuriyeti pirinç, ipek, elektronik aletler , makineler vb … Ürünlerin ihracatını yapmaktadır. Bununla beraber kereste, kağıt, pamuk, demir, ithalatını yapmaktadır.Turizm yönünden de Çin Halk Cumhuriyeti  önemli bir ekonomi yapısına sahiptir. Çin Halk Cumhuriyeti gayri safi yurt içi hasılası 2016 yılında %6.7 den büyüyerek %7.4 trilyon dolar olmuştur. Kişi başına düşen milli geliri 6 milyon dolardır.

 2016 yılında ihracat seviyesi 1.38 ve ithalat seviyesi 1.04 trilyon dolardır. İşsizlik 2016 yılında  %5 oranında olmuştur.

Ayrıca Çin hükümeti 1949 yılından itibaren nüfus politikaları izlemiştir ve uygulanan bu politikalar üç döneme ayrılmıştır.

1.dönem:1949 ve 1976 yılları arasında Çin güçlü bir yapıya sahip olmak için sayı olarak çoğalmayı tercih etmiş ve çocuk yapılması için teşvikler olmuştur.

2.dönem:  Mao’nun ölümüyle beraber nüfus politikaları değişime uğramıştır.  Çiftlerin Tek çocuk yapması amaçlanmıştır. Birden fazla çocuk sahibi olan çiftin biri kısırlaştırılarak yada  ikinci çocuğa sahip olan çifte para veya hapis cezası verilerek tek çocuk politikası zorunlu hale gelmiştir.

3.dönem: Tek çocuk politikası tepki toplamıştır. Bunun nedeni ise erkek çocuk önemli olması ve köylerde tarlada çalışması içinde erkeğe ihtiyaç  duyulmasıdır. Bu nedenle uygulanan tek çocuk politikası kırsal kesimlerde gevşek tutulmuştur. İlk çocuk kız olmasına karşın dört yıl sonra ikinci bir çocuğa izin verilmiştir.

Çin nüfus politikalarıyla artan nüfusunu azalmayı çabalamıştır.

Çin’in Hayalet şehirleri:

Çin Halk Cumhuriyeti  önemli bir ekonomik payının olması beraberin de nüfusu fazla olan bir ülkedir. Çin Halk Cumhuriyeti son birkaç yılda dünyanın en büyük ikinci ekonomik konumuna sahip olmuştur. Bu gelişme beraberinde Çin Halk Cumhuriyeti sanayi alanında da gelişme kat etmiştir. Sanayi alanında ilerlemesi ekonomisinin güçlenmesine ve bununla  birlikte kırdan kente göçün Çin’e yoğun bir şekilde başlamasına olanak sağlamıştır.Kente yoğun göç nedeniyle göç eden kişileri barındırmak için yeni bir şehir ve binalar kurulmaya başlanmıştır. Yeni binaların kurulmasıyla Çin Halk Cumhuriyet’inde şehirleşme beş kat artmıştır ve kullanılan beton sayısı ABD’ den fazla olmuştur.

Zamanla Çin ekonomisinde üretim fazlası (arz fazlası) oluşmuştur ve talep düşüşü yaşanmıştır.Bu durum sonucunda devlet müdahalesi devreye girmiştir ve  bazı sanayi üretimlerine kısıtlamalar getirilmiş ve hatta devre dışı bırakılmıştır. Sanayi üretimine kısıtlama gelmesiyle birlikte bir çok kişi işini kaybetmiş ve buna bağlı olarak işsizlik hızla yayılmaya başlamıştır. İşsizliğin yayılmasıyla birlikte bu şehir artık giderek boşaltılmaya başlanmış ve zombi fabrikaları olarak anılmaya başlanmıştır. Bu durumun yanı sıra  çelik firmaları üretimine devam etme çabasında kalmışlardır.

Çelik fabrikalarının ayakta kalma çabası başarılı olamamıştır çünkü; gelişen teknoloji ile birlikte giderek Çin Halk Cumhuriyeti çelik üretiminden Telekom ve Biyoteknolojilere yönelmiştir. Bu durum sonucunda Çelik üretimi giderek azalmış ve devlet yeni istihdam alanları oluşması için çelik üretimine el atmıştır. Devletin müdahalesi ile de değişim hızlı bir süreç kazanmıştır. Değişim sürecine  adapte olamayan fabrikalar özellikle de çimento fabrikaları boş bir vaziyette durmak zorunda kalmıştır. Değişim dolayısıyla bir çok bina inşaatı yapılmış fakat beklenen değişimde insan akımı olmadığı için binaların satışı gerçekleştirilememiş ve boş kalmıştır. Boş kalmasıyla birlikte bu şehrin hayalet şehir olarak anılmasında bu büyük bir etken olmuştur. Hayalet şehirlerinin en önemlisi de Kangbashi’dir. Kagbashi  Ordos yakınlarında bulunur ve kömür sanayisi için kurulmuştur ve bu şehre 300 bin kişiyi bünyesinde bulunduracak binalar yapılmıştır fakat beklenilen sonuç elde edilemediği için bu şehrin büyük bir kısmı boş kalmıştır.

Çin Hükümeti 2020 yılına kadar 100 milyon insanın bu şehirlere kırdan kente göç etmesini planlamaktadır. Bu şehre taşınacak maden işletmecilerine ve zor durumdaki kişilere 100 milyar değerinde yardımla bir eğitimden geçirilerek bu şehrin canlanmasını ve yerleştirilmesini hedeflemektedir. Bu şekilde hayalet şehirlerin tekrar canlanılabileceği yönünde olumlu beklentiler vardır.

Hayalet Şehir: ORDOS

Ordos şehrinde kömür, petrol ve bunun yanında az miktarda bulunan doğal kaynakların bu bölgede bulunmasıyla bu şehir büyük bir öneme sahip olmaktadır. Şehir 1 milyon kişi için inşaa edilmiş fakat yüksek fiyatta  bir konut satışının olmasıyla şehir doldurulamamıştır. Bu şehirde 64 milyon boş konut inşaa edilmiştir. Sonuç olarak bu şehir lüks ve konfor sahibi olmasının yanı sıra boş kalmıştır. Lüks ve konfor sahibi olması Çin’in modern hayalet şehri olarak anılmasına sebep olmaktadır. Çin 20 yılda her yıl yeni şehir inşaa etmeyi hedeflemiştir . Forensic Asia Limited’ten uzman G.Tulloch yeni kurulan şehirlerden birini gökdelen ormanı olarak adlandırmaktadır. Ordos şehrinde yerleşimin planı %2 civarına ulaşabilmiştir ve geri kalan kısımları boş kalmıştır. Bunun yanı sıra  Ordos şehrine yerleşen bir kesim bu şehiri terk etmenin yollarını aramaktadır. Fakat müteahhitler Ordos şehrine bina inşaa ederken Dubai’ye benzeyecegini umut etmekteydi ve canlı bir metropol kurulmasının heyecanındaydılar. Buna karşılık Ordos kentinin yakınında bulunan Kangbashi şehrinde trafik ve ofisler bomboş durmaktadır ve hatta lüks sitelerini bile otlar bürümüştür. Şehir terk edilmiş eski bir kasaba imajı vermektedir. Binalar yıkık, dökük, harabe şekline dönmüştür.

Ne yazık ki müteahhitlerin söylemlerine göre  Ordos şehrinin Dubai’ye benzeyeceği heyecanını  karşılayamamış ve bir söylem olarak kalmıştır.

Kawloon Walled City

Bu şehir Kuzey Hong Kong adasının Kowloon bölgesinde yer almaktadır. Bu şehir kalabalık olmasına karşı yönetimi olmayan bir şehirdir. Şehir Çin’in askeri kalesi olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bir müddet sonra bu şehir 300 binanın yapılmasıyla gece kondu şehrine dönmüştür.İkinci Dünya Savaşından sonra bu şehre yoğun bir şekilde göçmen akımı olmuştur. İnsanların nerede kalacağı, ne şekilde barınacağı gibi sorunlar ortaya çıkmıştır. Gece kondu binalarının oluşması ise bu sorunun ortaya çıkmasından kaynaklanmaktadır. Bir zamanların kalabalık şehri olarak adlandırılmasının sebebi ise şehrin 300 binden fazla kişiyi barındırmasıdır.

Bu şehir Hong Kong Bölgesinde olmasına karşın resmi bir şekilde Çin askeri kalesi olarak kullanılmasıyla şehirde yaşayan kesimin hem Çin hem de İngiliz yönetimi arasında ikilemde kalması sonucunu doğurmuştur. Şehirde bir düzenleme ve plan yoktur fakat yapılan tek düzenleme binaların yüksekliği ile ilgili olmuştur. Bu düzenleme sonucunda  binaların 13 ve ya 14 kattan yükseğinin yapılmasına izin verilmemiştir. Bunun sebebi ise havaalanının bu şehre çok yakın olmasıdır.

Bu şehir Hong Kong’ta çalışan insanların doktora ve dişçiye gittiği yer olarak da ünlü olmuştur. Bunun sebebi ise ;  randevuların ucuz oluşu ve doktorların, dişçilerin yeteneklerini sergileyebileceği başka bir yer olmamasıdır. Bunun yanı sıra bu şehirde genel ev , kumarhanelerin kurulumu ve uyuşturucu üretimi artmıştır. Şehirde kanunları koyup uygulayacak herhangi bir yönetim olamamasından dolayı  çeşitli bir takım işleri kurmak kolay olmuş ve suç oranı artmıştır. Bunun sonucunda 1993 yılında İngiliz hükümeti ve Çin hükümetinin ortak kararı sonucuyla bu şehir kısmen boşaltılıp yıkılmıştır ve bir hayalet şehir konumuna sahip olmuştur.

Bir Hayalet Şehir Beijing (PEKİN):

Beijing şehri 20 milyon nüfusu ve 5 milyon civarından fazla taşıtıyla  büyük bir şehir konumundadır. Beijing şehri nüfus , mekan ,sayılar, ebatına göre büyüktür.

Çin Halk Cumhuriyeti’nin  en kalabalık şehri ve başkentidir. Bu şehire belli zamanlar için de hayalet şehir  adı verilmiştir. Bu zamanlar ise bahar bayramı olmaktadır. Bunun nedeni ise: bahar bayramı yeni bir yıl demektedir ve bahar bayramı eve dönmek demektir. Bahar bayramında ne olursa olsun bu zamandan önemli hiçbir şey yoktur ve her kesim evine dönmektedir.Toplam 103 milyon kişi bahar bayramında evine dönerek şehri boş bırakmaktadır ve bu durum sonucun da Beijing şehri bu zamanlarda boş kalarak  Hayalet şehir olarak anılmıştır. Böylece hayalet şehir olarak anılmasının en büyük etkeni bahar bayramı olmuştur.

Çin Halk Cumhuriyeti dışındaki Hayalet Şehirler

Rügen oteli

Almanya’nın Baltık Deniz’i kıyılarında bir sahil bulunmaktadır. Burada Rügen isimli bir otel bulunmaktadır. Bu kurulan otelin en önemli özelliği ise dünyanın en büyük oteli unvanına sahip olmasıdır. 10 bin adet odalı olan  bu otel 70 yıl önce kurulmasına rağmen hiçbir şekilde müşteri ile buluşamamıştır. Buluşamama nedeni ise Nazilerin zamanında Hitlerin emriyle kurulmuş olmasıdır. Hitler savaş sürecinde inşaatın bitimine onay vermemiştir fakat Savaş bitiminde karargah olarak kullanmaya karar vermiş ve  sonrasında terk etmiştir. Bu otelin hiçbir zaman müşteriye kavuşmaması hayalet şehre benzetilmiş ve bu şekilde anılmıştır.

Magusa

Diğer önemli bir hayalet şehri ise yavru vatanımız Kıbrıs’ta bulunmaktadır . Kıbrıs’ta bulunan hayalet şehri ise Magusa ilçesindedir. Bu  ilçe modern yapılarıyla lüks bir turizm merkezi konumuna sahiptir. İkinci Kıbrıs Harekatı ile Türk Silahlı Kuvvetlerince ele geçirilen bu ülkenin girişleri o zamandan beri kapalı durumda tutulmaktadır.. Şimdilerde bile sadece Türk silahlı kuvvetleri ve ordu evi yakınlarında bulunan kız öğrenciler haricinde bir kişi bile alınmamaktadır. Bu şehrin arazi değeri 100 milyon doları aştığı tahmin edilmektedir.

Hashima Adası

Japonya da Nagasaki kentinde bulunmaktadır. 1960 yılına kadar maden işletmeci sahibi olan Mitsubishi , kömürün yerine petrolün  alınmasıyla bu kentte nüfus kaybı yaşanmış ve 1974’den beri de bu adada kimse yaşamamıştır.

Craco

İtalya’da bulunmaktadır  ve dik bir bölgede kurulmuştur. 1981 yılında yaklaşık 2000 nüfusa sahip olan bu kentte kuraklık ,deprem , heyelan gibi sebeplerden dolayı kentte  nüfus kaybı yaşanmıştır. Şehirde kalan halk da 1963 yılında bu şehri terk etmiştir. Böylece bu bölge boş kalmıştır.

Kolmanskop

Namibya’da bulunmaktadır. Bir elmas kasabasıdır ve bu kasabada  mükemmel yatırımlar gerçekleşmiştir. Elmas bularak zengin olma umuduyla  bir çok kişi akımına uğrayarak bu şehir dolmuştur. Zamanla elmas madenine talep düşmüştür ve Birinci Dünya Savaşın’dan sonra daha da azalmıştır. Bu durum sebebiyle  dolan nüfusunu kaybetmiştir. Tüm bunların sonucunda da ise şehirde evler çökerek hayalet şehir konumunu almıştır.

Ağdam

Azerbaycan’da bulunmaktadır  ve 150.000 nüfusu ile gelişmekte olan Azerbaycan kentidir. Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki Karabağ sorunundan dolayı işgal edilmiştir ve  hayalet şehir konumundadır.

Çin Halk Cumhuriyeti dünya ekonomisinde önemli bir paya sahip olmasına karşın planladığı süreçte başarılı olamamıştır. Bunun en önemli nedeni ise bahsedildiği gibi arz fazlası olmasından kaynaklanmıştır. Çok sayıda binalar yapılarak yüksek bir fiyattan satılma çabası ne yazık ki olumlu sonuçlar doğurmamış ve bu şehirler boş kalmıştır.

Kaynak

• https://gezimanya.com/cin-halk-cumhuriyeti
• https://gezimanya.com/cin-halk-cumhuriyeti/pekin-hakkinda-bilinmesi-gerekenler
• https://onedio.com/haber/bir-zamanlar-dunyanin-en-kalabalik-yeri-olan-hong-kong-taki-kowloon-walled-city-nin-26-kaotik-fotografi-453497
• https://fotogaleri.haberler.com/cin-deki-hayalet-sehir-ordos/