Dalgalı Kur

Dalgalı Kur Para Sistemi Nedir?

Dalgalı kur para sistemi

Kur sistemi sabit kur sistemi ve değişken yani dalgalı kur sistemi olarak ikiye ayrılmaktadır.

Dalgalı kur, bir ülke parasının piyasadaki değerinin talep ve arza bağlı olarak serbest şekilde belirlendiği sistemdir. Dalgalı kur sistemi, serbest döviz kuru rejimi, esnek kur sistemi veya değişken kur sistemi olarak da adlandırılmaktadır. Bu para sistemi sabit kur para sisteminin tam tersi olarak bilinmektedir. Bu kur para sisteminde döviz olarak alınıp satılan ulusal paranın değeri diğer ulusal paraların değeri karşısında sürekli değişikliğe uğramaktadır. Döviz piyasalarına herhangi bir müdahale olmaksızın döviz kurunun serbest bir biçimde talep ve arz koşullarına bağlı olarak belirlenmesine dalgalı kuru para sistemi denir. Ayrıca  kur sisteminde kurun düşmesine apresiasyon (milli paranın değer kazanması) kurun yükselmesine ise depresiasyon (milli paranın değer kaybetmesi) denir.

Döviz Piyasasını Etkileyen Unsurlar

Bir piyasada döviz talep ve arz oranını belirleyen etmenler şunlardır:

  • Uygulanan maliye ve para politikaları
  • Ekonomik alt yapı
  • Uluslararası yaşanan gelişmeler
  • Bekleyişler

Kur Sistemi ve Merkez Bankası

Dalgalı kur para sistemi rejiminde Merkez bankası < reel ya da nominal olmak üzere herhangi bir kur hedeflemesinde bulunamaz, ayrıca kurun belirlenmesinde de herhangi bir kamu müdahalesinden söz edilemez. Bu sisteme yüzen ve dalgalanan kur sistemi de denir. Bazı olası durumlarda ulusal para değerinde dalgalanmalar artabilir, örneğin para biriminin değeri aşırı oranda düşebilir veya aşırı oranda artabilir. Bu durumda dalgalı para kuru sisteminde kamu müdahalesi olmasa da uygulamada merkez bankası piyasaya döviz sürerek veya piyasadan döviz çekerek ulusal paranın değerini kontrol altında tutar. Bu şekilde uygulanan rejime müdahaleli serbest kur rejimi denilir. Dalgalı kur para sistemini uygulayan bir millette ticaret ve döviz kontrollerinden tamamıyla arındırılmış olması gerekir bunun nedeni dış dengenin tamamıyla döviz kuru değişimlerine bağlı olmasıdır. Bu sistemde ülkelerde uygulanan maliye ve para politikaları döviz kurunu etkisi altına alır. Örnek verecek olursak para arzını arttırırsak harcama eğilimi yükselecektir bunun sonuncunda potansiyel bir dış açık oluşacaktır, dış açığın oluşmasıyla birlikte döviz kurunda yükselme meydana gelir. Türkiye’ de 1980’li yıllara kadar sabit kur para sistemi geçerliyken 2001 yılında yaşanan ekonomik krizin ardından, piyasada oluşan talep ve arz koşullarına bağlı olarak belirlenen dalgalı kur para sistemi uygulamasına geçilmiştir. Dalgalı kur para sisteminin elbette avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Bunları şu şekilde sınıflandırmamız mümkündür:

Bu makale ilginizi çekebilir:   Açığa Satış Nedir? Short Selling Nedir ?| 2022

Dalgalı Kur Sisteminin Avantajları

-Ödemeler dengesi açıklarını sistematik olarak kendiliğinden kapatması: Dalgalı kur sistemindeki ödemeler bilançosu düzensizlikleri sürekli ve sabit olarak meydana geldiği anda düzeltmektedir. Buna döviz kurlarında meydana gelen dalgalanmayı indirgeyen ve istikrar sağlayıcı spekülasyonlar sebep olmaktadır.

-Politika avantajları: Dalgalı kuru para sisteminde ülkelerin dış dengeyle herhangi bir bağlantısı bulunmamaktadır, iç dengeyi oluşturmak için gerekli olan her türlü politikayı serbest bir biçimde hazırlamakta ve uygulamaktadır. Her ülkenin hedeflediği ve arzu ettiği enflasyon-işsizlik oranına ulaşabilmesi için bağımsız bir biçimde iç politikalar uygulamasına onay vermektedir.

-Dalgalı kuru para sisteminde döviz piyasasına herhangi bir müdahalede bulunarak döviz kurlarının sabit bir şekilde tutulmaya çalışılması gerekmemektedir. Bununla birlikte ayrıca devletlerin de ellerinde herhangi bir rezerv bulundurmasına gerek kalmamaktadır. Çünkü dalgalı kuru para sisteminde herhangi bir ülke rezervinde azalma veya devlet müdahalesi olmamaktadır.

Dalgalı Kur Sisteminin Dezavantajları

-Belirsizlikler çok hızlı bir biçimde, fakat kademeli olarak meydana gelmektedir ve ayrıca ekonomik birimlerde bu duruma kolayca uyum sağlayabilir.

-Bu kur sisteminde yabancı ülkelerdeki enflasyon kur aracılığı ile ithal edilir. Bu kur sistemine bağlı olarak ekonomi içinde bulunan birimlerin risk oranı artar. Buna bağlı olarak da risk primlerinde yükselme meydana gelir, bunun sonucu olarak finansal ve de ticari işlemlerde azalmalar meydana gelir.

Dalgalı kur sistemine geçildiğinde açık pozisyonda bulunan banka ve firmalar kur değerinin olası bir yükselmesi durumunda yüksek oranda zararlar görebilir.

Yazan:YUNUS AKCAN