Döviz Kuru Rejimleri

Döviz Nedir?

Ülkeler arası ödemelerde kullanılan para, çek ve poliçe gibi her türlü ödeme aracıdır aynı zamanda yabancı ülke parası olarak da adlandırılır.

Döviz Kuru Nedir?

Dövizin ulusal para ile olan değeri döviz kuru olarak adlandırılmaktadır.

Döviz Kurunu Etkileyen Faktörler

• Arz ve talep faktörü
• Faiz oranları
• Enflasyon oranları
• Siyasi ve politik olaylar
• Ödemeler dengesi
• Sermaye hareketleri

Döviz Kurları Nasıl Belirlenir?

Kurlar sabit ve dalgalı olarak ikiye ayrılıyor. Sabit kur rejiminde para birimlerinin değerini belirlemek amacıyla ölçü olarak altın veya farklı bir metal kullanılıyor. Dalgalı kur rejiminde ise bir metal üzerinden değerlendirilmiyor. Bu sistemde merkez bankasının veya hükümetin aldığı ekonomik kararla para biriminin olumlu veya olumsuz etkileri ile hesaplanıyor.

Döviz Kuru Rejimleri Nelerdir?

• Sabit kur rejimi
• Peg rejimi
• Para kurulu rejimi
• Serbest dalgalı kur rejimi
• Kontrollü dalgalı kur rejimi

Sabit Kur Rejimi

Ulusal para değerinin para otoritesi tarafından yabancı bir para birimine ya da bir döviz sepetine sabitlendiği kur rejimidir. Yerel para biriminin ölçü alındığı bir başka para birimi ile arasında olan değer parite kuru olarak adlandırılır. Parite kuru ülke para birimlerinin birbiriyle olan oranını ifade etmektedir.

Peg Rejimi

Yerli parayı herhangi bir rezerv para birime veya birden fazla biriminin oluşturduğu sepete bağlamaktadır.

Para Kurulu Rejimi

Döviz rezervi karşılığında sabit kur üzerinden ulusal para çıkaran bir kurumsal düzenlemedir. Bu sistemde para arzı üzerinde ki kontrol tamamen kaldırılırken, bankalar dahil kamu veya özel herhangi bir kuruma borç verilmiyor. Merkez bankası döviz ve döviz cinsi karşılığında ve sabit kur üzerinden piyasaya arz etmekte yükümlüdür. Bu sistemde para tabanı döviz rezervlerine bağlıdır.

Serbest Dalgalı Kur Sistemi

Sabit kur sisteminin tam tersidir. Döviz piyasasında ulusal para değeri sürekli değişikliğe uğramaktadır. Bu sistemde her ne kadar devlet müdahalesi olmasa da merkez bankaları döviz olarak veya piyasaya döviz satarak kontrol de tutmaya çalışır. 80’li yıllara kadar hakim olan sabit kur sistemi yerine 2001 krizinden sonra dalgalı kur rejimine geçilmiştir.

Kontrollü Kur Rejimi

Türkiye günümüzde bu rejimi kullanmaktadır. Aşırı artış veya azalış durumunda merkez bankası ihale yoluyla ya da önceden ilan edilmemiş alım satım uygulamaları ile kontrol ederek istediği sınırlara çekmeye çalışır.

Devalüasyon Nedir?

Devalüasyon Milli paranın dış değerinin düşürülmesi olarak açıklanabilir. Bu durum sabit kur sistemlerinde görülmektedir.

Yazar: Ayşenur Uluçay

Ülkeler Hangi Rejimleri Kullanıyor?

Azerbaycan dalgalı kur sistemine geçerek kendi para birimi olan Manat’ın Euro ve Dolar karşısında yüzde 47 oranında değer kaybettiğini görmüştür. Irak’tan verilen bilgiler doğrultusunda ise kendi para birimi olan Dinar yüzde 1,37 oranında yani 16 Dinar devalüe edilerek dolar karşısında yaptığı hamleleri gören Kazakistan, Vietnam ve Arjantin kendi para birimlerini devalüe ettiğini açıklamaktadır.

Kazakistan, Vietnam, Arjantin kendi para birimlerini devalüe ederek harekete geçmişlerdir. Bu ülkelerin harekete geçme nedeni ise Çin’in rekabetçi yanından kendilerini korumaktır. Azerbaycan ve Kazakistan para birimlerini devalüe ederken bu risk Türkmenistan, Tacikistan ve Kırgızistan da etkileme potansiyeline sahiptir.

Sabit Kur Rejimi Uygulayan Ülkeler

Hong Kong, Bulgaristan ve Bosna Hersek, bu kuru uygulayan ilk ülke Hong Kong olup para birimi dolara sabitlenmiştir. Diğer ülkelerin para birimleri ise Euro’ya sabitlenmiştir.

Dalgalı Kur Rejimini Uygulayan Ülkeler

Endonezya ve Mısır

Serbest Dalgalanmayı Seçen Ülkeler

Bu rejimi seçen 36 ülke arasında Türkiye, Avustralya, Brezilya, Meksika ve Norveç dikkat çeken ülkeler arasındadır.