Kıymetli Madenler

Kıymetli madenler doğada az rastlanan, değerli olarak kabul görmüş ekonomide değeri olan madenlere denir. Örnek vermek gerekirse altın, gümüş, platin ve paladyum vardır. En çok işlem hacmine sahip olan altındır. Altından sonra en çok işlem hacmine sahip olan maden gümüştür. Gümüş online işlemlerden sonra daha çok yatırım olarak kullanılmaya başlandı çünkü dezenformasyon olabilen bir maden çeşidi olduğu için süs ve takı olarak kullanılıyordu. Platin ve paladyum fazla tercih edilmese de onunla ilgilenen insanlar için ticari yatırım araçlarından biridir. Kıymetli madenlere insanların yatırım yapması az miktarda çok gelir sağlamasıdır.

Kıymetli Maden Yatırımları Nasıl yapılır?

Kıymetli madenlerde iki çeşit yatırım türü var bunlardan birincisi fiziki yatırım diğeri ise fiziki olmayan yatırımlardır.

Fiziki Yatırımlar

Fiziki yatırımlar kişilerin sahip olduğu yatırımlardır. Kişilerin eskilerden beri yaptığı günümüze kadar gelen kuyumcular aracılığı ile veya başka fiziki olaylarla alınıp satılmasına denir. Fiziki işlem artık eskisi gibi popülerliğini yitirmiştir. Gümüş kolay dezenformasyon olabildiği için değerini kaybetmesi veya güven sorunu ortaya çıkarmakta. Altın gibi değerli madene sahip kişilerin çalınma korkusu, çalınması veya alıcının güven problemi kişilerin fiziki yatırımı azalttığı gözlemlenmektedir. Online işlemlerin artması fiziki yatırımı azaltmıştır.

Fiziki Olmayan Yatırımlar

Fiziki olmayan yatırımlar insanların değerli eşyalarını elinde değil de online ortamlarda bulundurması ve anlık kar zarar durumuna göre işlem yapması. Çalınma veya dezenformasyon olmaması değerli maden sahiplerinin online işlemlerine yönelmesine sebep olmuştur. Bankalarda kıymetli maden yatırımını sadece altın üzerine yapabilirsiniz bunu sebebi ise Merkez Bankası rezervlerini altın olarak tutmaktadır. Borsa yatırım piyasası için önemli bir konumda burada diğer madeni kaynaklarla ilgili işlem yapılabilir.

Kıymetli Madenler Piyasası(Tarihçe)

26 Temmuz 1995 = İstanbul Altın Borsasının başlangıcı
9 Temmuz 1994 = Gümüş ve Platinin işlem görmeye başlanması
4 Nisan 2011 = Kıymetli taşlar ve Elmas piyasasının açılması
17 Kasım 2011 = Paladyum işlem görmeye başlaması
30 Eylül 2014 = Elmas ve kıymetli taş piyasasında ilk işlem yapılması
12 Ekim 2014 = Kıymetli madenler piyasası Kuyumcukent’e taşınması
23 Şubat 2015 = Kıymetli maden piyasasında ilk müşteri işleminin gerçekleştirilmesi

Kıymetli Madenler Piyasası İşlem Yapma ve İşlem yönetimi

Kıymetli madenler piyasasında işlem yapmadan öncelikle Hazine Müsteşarlığından izin almanız gerekiyor. Türkiye’de şubesi bulunan ve Borsa İstanbul A.Ş yönetim kurulunun gerekli şartlarını yerine getirdikten sonra işlem yapılabilir. Borsa’da eğer kişisel olarak kıymetli maden işlemi yapacaksanız öncelikle onay almış olan bir kurumda hesap açılarak bu kurum üzerinden borsada işlem yapılabilir. Geriye sadece işlemler kalıyor onları da hallettikten sonra hesabınız açılmış oluyor. İster online isterseniz de kurum şubelerinden işlem yapabilirsiniz.

İhracat/İthalat ve Fiyat Belirlenmesi

Borsa’da işlem görülen tüm mallara kişiler veya kurumlar sahip alma hakkına sahiptir. Emtia dediğimiz yani satılacak mallar kişiler tarafından teklif verilmesi halinde satın alınır. Kıymetli madenlerin başını altın çekmekte enflasyon dönemleri olsun veya savaş dönemleri olsun geçerliliği olan ve koruma aracı olarak sahneye çıkar. Likidite oranın yüksek olması kişilerin ve kurumların tercihinin ilk sırasında olmuştur. Altın dünyanın her noktasında karşılığı olan bir ticari araçtır. Altın fiyatları iç piyasa da yani yerel piyasalar da belirlenmez. Dünya da ki gelişmeler altının fiyatı üzerinde etki sağlamaktadır. Dünya da altının fiyatına en çok etki eden ülke ABD’dir. Altın çok sayıda sektörde kullanılır. Bunlardan bir kaçı mücevherat, resmi para basımı, dişçilik sektörü gibi farklı alanlarda altına ihtiyaç vardır. Altını yatırım olarak kullanmak istersek üç yolumuz vardır. Bunlardan biri banka yolu ile altın hesabına yatırım yapılabilir veya futures işlemi yani ileriye dönük yatırım işlemi. Altını külçe olarak da elde tutabiliriz.

Altın Fiyatı – Dolar İlişkisi

Altının ons değeri ABD doları ile gösterilir. Dolarda ki düşüş ve artışlar altın fiyatlarına da yansımaktadır. Şunu bilmekte yarar var dolar EURO karşısında değer kazanırsa altın fiyatlarında düşüş gözlenir. Borsa üzerinden alınan altınların üzerinde işçilik payı olmadığı için biraz daha işlenmiş altından ucuza alınır buda yatırımcı ve alıcı için caiz bir durumdur. Altın fiyatı yükseldikçe talep azalmaktadır. Gümüş fiyatları altına göre farklı oluşmaktadır. Gümüş fiyatları borsalar üzerinden belirlenmekte. Gümüş kullanımı sanayi alanlarında ve süs eşyası ev eşyası olaraktan da kullanılmakta. Gümüş madeninin ikame oranı arttığı için talep azalmıştır. Gümüş fiyatların da fazla dalgalanmalar iniş çıkışlar yaşanmaması alım satım dengesini oluşturmayı kolaylaştırmıştır. Platin talebi genellikle endüstride vardır. Dünya üzerinde ki az olması arzı sınırlamıştır. Altın ile aynı yönde fiyat izlemesi yatırımcıların tercih noktası olmuştur. Paladyum ise kıymetli bir metaldir. 1939’dan beri uluslararası piyasalarda alım satımı olan bir değerli maden türüdür. Beyaz altın elde etmede kullanılmaktadır. Son yıllar Türk ekonomisinde ki güçlenme bireylerin de yatırım talepleri artmıştır. İç piyasa da ki kıymetli madenler ve altına yönelik talep azalmıştır. 1993 yılında uygulanan değerli metallere ithalat ve ihracat kısıtlaması kaldırılınca yatırımlar daha hızlı artmıştır. Türkiye gibi kırılgan ekonomiye sahip ülkeler altın veya değerli madenlere yatırım yapmak zorundadır. Çünkü krizlerde zor durumlar da ülke ekonomisi ayakta tutmasını en kolay sağlayan araçlardan biride altındır. Ülke olarak son yıllarda altın ve mücevherat ithalinde üst sıralarda yer almaktayız. Ama son aylarda yaşadığımız ekonomik sorunlar altın rezervlerimizde düşüşe neden olmuştur.

Yazar: Batuhan Bakırtaş