Dünya Bankası Nedir? |2023

Dünya Bankası

Dünya Bankası İngilizce adı ile WorldBank ;yoksul olan ülkeleri, gelişmemiş ve gelişmekte üzere olan ülkelere maddi ve kalkınmaları için bu ülkelere kredi sağlamaktadır. Dünya Bankası Uluslararası Para Fonuyla (IMF) beraber 1-22 Temmuz 1994 ‘de Bretton Woods’ta (ABD New Hampshire Eyaleti) toplanılmıştır. 28 ülke temsilcisinin bir araya geldiği konferansta kurulmuştur. Banka II. Dünya Savaşı’nın ardından 1945 yılında uluslararası Yeniden Yapılanma Ve Kalkınma Bankası adıyla kurulmuştur. Günümüzde Bankaya üye 188 ülke vardır.

Dünya Bankası (DB) bu dönem başkanı Jim Jong Kim’dur.  Genel merkezi Washington, DC / ABD’dir.

Bankanın kurucularına baktığımızda, John Maynard Keynes, Harry Dexter White gibi isimler öne çıkmaktadır. Kuruluşu için ilk öneri Bretton Woods konferansı’na dayanmaktadır.

DB. gelişmiş, gelişmekte ve yoksul ülkelere maddi ve kültürel açıdan gelişmeleri için kredi sağlayan bir kuruluştur. Bankanın temel amacı dünyadaki yoksulluğu azaltmaktır. Dünya Bankası çok daha geniş hizmet grubunu tanımlar.

Bankanın Türkçe Web Sayfasına Göz Atmak için Tıklayın. https://www.worldbank.org/tr/country/turkey

Bankanın Kuruluş Tarihçesi

Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonuyla (IMF) beraber 1-22 Temmuz 1994 ‘de Bretton Woods’ta (ABD New Hampshire Eyaleti) toplanılmıştır. 28 ülke temsilcisinin bir araya geldiği konferansta kurulmuştur. Bu konferans ; BM Para ve Finans konferansıdır. Kurucuları ;Jonh Maynard Keynes ve Harry Dexter White. Şuan DB’ye üye 188 ülke vardır ve başkanı 2012’den bu yanı Jim Yong Kim. Güvemörler, İcra Direktörler ,başkan ve departmanlar dan oluşan birimler yönetir ve 5 kuruluştan oluşmakta. Bu kuruluşlar Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD),Uluslararası Kalkınma birliği (IDA),Çok Taraflı Yatırım Garanti Ajansı (MIGA) ve Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi (ICSID) ve Uluslararası Finans Kurumu (IFC) dır.

Resmi büyütmek için tıklayınız

En önemli kuruluşu IBRD’dır. WorldBank finansman kaynağı olarak çok fazla çeşitlilik göstermektedir. Bu kaynaklardan en önemlileri ;sermaye, borçlanma, kredi geri dönüşleri, menkul kıymet satışı ve yatırım ve alacakların faizidir. Dünya Bankası’nın ilk kuruluş amacı savaş döneminde zarar alıp yıpranan Batı Avrupa ülkelerini iyileştirmek ve ülkelerin savaşın yarattığı ekonomik sorunlardan zararsız bir şekilde kurtulmayı benimsemiştir. Banka’nın borçlanmak için kullandığı araçlar ;yatırım kredileri, yapısal uyarlama kredileri ve diğer olanaklar (hibe,fon destekleri vb.).Dünya Bankası dünyanın gelişmesine bağlı olarak amacında değişime uğramıştır. Bu amaçla dünyayı yoksulluktan ayırmak, yoksulluğu yok etmeyi hedeflenmiş. Üye olan ülkelerine üç farklı şekilde kredi sağlamaktadır. Bunlar;

• Bir yatırım projesi finansmanı
• Geneli ele alan yatırım özendirmesi
• Sanayileşme sürecinde olan ülkede yapılanması için kullanılır.

Türkiye Dünya Bankasına üye mi?

Ülkemiz Dünya Bankası’na 1947’de üye olmuştur. 24 Ocak 1980 ‘de açıklanan programla bankayla olan ilişkilerimiz kuvvetlenmiştir. Alınan kredilerde en büyük artış Marmara depreminden sonra gerçekleşmiştir.3 Nisan 2008’den sonra finansman kaynağı Dünya Bankası olan toplam 194 proje olmuştur. Dünya bankasının ülkemizde katkı sağladığı sektörler; sosyal güvenlik, çevre, tarım, su, hukuk, enerji alanlarıdır. Katkı sağlanan sektörlerde En büyük katkı Dünya Bankası kuruluş grubu olan IBRD tarafından sağlanmakta. Türkiye’de Dünya Bankasıyla olan ilişkilerimizde bizi Hazine Müsteşarlığı yansıtmaktadır. Ülkemizin Dünya bankası kuruluşlarına katıldığı tarihler ve alınan finansman (2008-Hazine Müsteşarlığı);

• IBRD:1947-26.487.686.000 ABD Doları

• IDA:1960-197.239.000 ABD Doları

• IFC:1956-5.793.076.000 ABD Doları

• MIGA:1998-769.000.000 ABD Doları

• ICSID:1989

Dünya Bankası Türkiye Temsilcisi Kimdir?

2017 yılı başlarından Nisan 2019 tarihine kadar IEG olarak bilinen Dünya Bankası Grubu’nun Bağımsız Değerlendirme Grubu İnsani Kalkınma ve Ekonomik Yönetim Bölüm Direktörü olarak bilinen Auguste T. Kouamé Mayıs 2019 yılında Dünya Bankası’nın Türkiye Ülke Direktörü olarak atanmıştır.

Bankaya Bağlı Kurumlar

• • Uluslararası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası
• • Uluslararası Kalkınma Birliği
• • Uluslararası Finans Kurumu
• • Çok Taraflı Yatırımlar Garanti Ajansı
• • Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi

1) ULUSLARARASI YENİDEN YAPILANMA VE KALKINMA BANKASI: Bu banka ülke ekonomilerinin geliştirilmesi için okul hastane ulaşım vb. yardımları yapar ve bu ülkelere kredi verir. Amaç Ekonomilerini daha üst seviyelere refaha kavuşturmaktır. Kısa yazılımı IBRD. Bu kredileri az gelişmiş ülkelerin ekonomilerinin gelişmesine yönelik politikaları desteklemek amacıyla verilmektedir.

2) ULUSLARARASI KALKINMA BİRLİĞİ: Oldukça fakir, yoksulluk sınırı altındaki ülkelere hibe ya da uzun vadeli kredi saglamak amacıyla kurulmuş bir birliktir.

3) ULUSLARARASI FİNANS KURUMU: Buradaki asıl amaç, finansman desteği sağlayarak istihdamı artırmak, yaşam standardını yükseltmek ve yeni iş kolları oluşturmaktır.

4) ÇOK TARAFLI YATIRIMLAR GARANTİ AJANSI: Gelişmekte olan ülkelerde yatırım yapılır ve bazen bazı risklerle karşılaşılır bunlardan bazıları döviz transferi riski, kamulaştırma, sözleşme ihlalleri gibi risklere karşı korunması için çalışmaktadır.

5) ULUSLARARASI YATIRIM ANLAŞMAZLIKLARI ÇÖZÜM MERKEZİ: Yatırım için güven ortamı önemlidir. Hükümetler ile yatırımcılar arasında anlaşmazlıklar çıkabilir işte burada uluslararası yatırım merkezi yatırımcılar ve hükumetler arasında tarafsız olmak şartıyla ara buluculuk yapar.

Dünya Banka’sının Şirketlere Verdiği Hibeler ve Kredi Çeşitlerini Öğrenmek İçin Tıklayınız

Bankanın Görevleri

Dünya Bankası’nın temel görevlerine bakacak olursak, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere kredi olanağı sağlayarak, ülkelerin daha ileri seviyeye taşınmasına maddi ve kültürel açıdan gelişmesine katkıda bulunmayı amaçlar. Ülkeler arası kalkınma farklılıklarını azaltarak çok gelişmiş ülkelere maddi açıdan daha yakın hale gelmesini sağlar. ( çok gelişmiş ülke ile az gelişmiş ülke arasındaki açığı biraz da olsa kapatmaya çalışılmaktadır) bu sayede dünya fakirlik oranını azaltmayı hedeflemektedir. Yoksul ülkelerde yaşam standartlarının ne kadar düşük olduğunu biliyoruz. Dünya Bankası’ da bu ülkelerde yaşam standartlarını yükseltmeyi amaçlamaktadır. Çalışmaları ; okul su olanağı, elektrik, çevrenin korunumu, hastalık, sağlık gibi altyapı yatırımları için kredi imkanları sunmaktadır.

Değinmek istediğim bir başka konu ise DB ve IMF üzerinde duracak olursak, IMF ve DB birbirine karıştırılan iki kurumdur. Burada IMF’nin tanımına bakacak olursak, IMF: açılımı Uluslararası Para Fonu’ dur. ( International Monetery Fund) IMF, uluslararası mali sistemin işleyişini düzenler. 1944 yılında kurulmuştur. Fakat 1947 yılında fiilen çalışmaya başlamıştır. IMF ülkeler için önem arz eder. IMF ekonomik durumu kötü olan ülkelere borç para vererek destek olur. Borç para alan ülke sonradan IMF’ye borcunu öder. Fakat IMF’den her istediğimiz zaman, borç isteyemeyiz. IMF’den borç alabilmek için ödemeler bilançosu açığı olmalıdır.

Dünya Bankası ve IMF arasındaki farklar

Dünya bankasıyla IMF arasında bazı farklılıklar ve benzerlikler bulunmaktadır. Bu karışıklığın temel nedeni iki kurumunda öncelikli hedefi ekonomik kalkınma refahtır. Bu kurumlar arasında görev dağılımı olmuştur ve yapılacak işleri ortaya çıkmıştır. IMF sanayileşme oranı fazla olan ülkelerle ilgilenirken Dünya Bankası IMF’ye göre daha az gelişmiş ülkeleri ele almıştır. IMF ödemeler dengesinde ve döviz kurunda yaşanan dengesizlikleri dalgalanmaları denetlemek amacı politikalar yaparken ve finansal sektörlerle ilgilenirken ;Dünya Bankası kalkınma politikalarıyla ilgili çalışmalar ve politikalar üzerinde durmuştur.

Dünya Bankası IMF mi?

Dünya Bankası IMF mi? Sorusunun cevabı yukarıda ki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere IMF değildir. Yine de biz arasında ki farkları yazmaya devam edelim. IMF kısa vadeli çözümlerle ilgilenirken tam tersi Dünya Bankası orta ile uzun vadeli çözümlerle ilgilenmiştir. Bu çözümler Petrol Krizinden sonra değişmiştir. IMF ve Dünya Bankasından borç alınmadan önce ülkelerden bazı politikalara uymaları istenilmekte. IMF borç verirken ülkenin gelişmiş ya da gelişmemiş olmasını göz ardı eder ve istediği politikaları kabul edip etmemesine bakar. Uygulanması istenilen politikalar ülkeler tarafından sağlanırsa bu iki kurum borç isteyen ülkelere kredi desteği sağlamaktadır ama Bu iki kurum arasında paralellikten söz edilebilir. IMF para politikası araçlarını kullanırken Banka verilen kredileri o ülkenin projelerinde kullanılmasını istiyor.

IMF’in Görevleri

• Ülkelerin kur politikalarını gözetlemek

• Taraflar arasında arabuluculuk yapmak (ülkelerin bankalara ya da resmi kurumlara olan borçlarını ödeyememeleri halinde ara buluculuk yapar)

• Ödemeler bilançosu açığı olan ülkelere kısa vadeli bazen de uzun vadeli kredi imkanı sağlar burada amaç uluslararası mali düzeni sağlamak.

• Teknik yardım sağlamak

• Burada IMF’nin işleyiş yapısına baktığımızda, öncelikle ülkelerin IMF’ye üye olmaları gerekir. Kota vardır. Kota neye göre belirlenmektedir? Kota belirlenirken ülkenin dış ticaret hacmi ve yurt içi hasılasına bakılır.

Kısaca IMF ve Dünya Bankası’na baktığımızda benzer ve farklı yönleri vardır. IMF, dövizdeki dengeyi denetler ve yaşanan dalgalanmaları belirli bir düzene sokmaya çalışır. Dünya Bankası’na baktığımızda ise, ülkelerin maddi ve kültürel açıdan kalkınmaları için politikalar geliştirilir. Fakat burada IMF, gelişmiş ve sanayi bakımından zengin ülkelerle ilgilenmeyi daha çok tercih eder. Oysa Dünya Bankası az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerle ilgilenir. Dünya Bankası ülkeler üzerinde uzun vadeli ve kalıcı, etkili bir çözüm ararken, IMF sorunları kısa vadede çözmeyi hedefler. Bunlar IMF ve Dünya Bankası’nın belli başlı farklılıklarıydı. Benzer yönlerine baktığımızda, ikisi de aynı tarihte ve neredeyse aynı amaç doğrultusunda kurulmuşlardır.

Yazar: Kübra Kara ve Hayriye Öztürk

Kaynakça

• Türkiye’nin Kullandığı Uluslararası Krediler ve Çevre (IMF ve DB)/doktora tezi/Tülay KORKMAZ
• Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası Arasındaki Farklar /Özge SARI
• D.B. Yapısı,Faaliyetleri ve Türkiye’de Finansmanı DB Sağlanan Kredilerin ve Etkilerin Değerlendirilmesi/Ergül HALİSÇELİK
• DB ve Türkiye /Safiye KAYA