Egzotik Opsiyon Nedir? Egzotik Opsiyonlar Nelerdir |2023

Egzotik Opsiyon Nedir?

Egzotik opsiyon, diğer opsiyon çeşitlerine göre daha karmaşık koşulları içeren bir türev ürünleri çeşitidir. Opsiyonun kullanılabilmesi için egzotik opsiyonlarda dayanak varlık seçimi diğer opsiyon çeşitlerine göre farlılık gösterebilir veya çeşitli kurallar getirilmiş olabilir. Farklı yabancı anlamına gelen egzotik kelimesinin Asya opsiyon türlerinden alınmış olunabileceği düşünülmektedir. Diğer Opsiyon türleri nedir öğrenmek isterseniz Opsiyon Nedir? makalemize göz atabilirsiniz.

Normal opsiyon organize borsalarda işlem görmekte olup standart şartlar içermektedir. Şartları değiştirilmemiş Put opsiyonu ve Call opsiyonu da bilinen normal opsiyonlara “vanilya opsiyon” da denilmektedir. Genellikle alıcıların ve satıcıların belirlediği şartlara göre düzenlenmekte olan ve tezgahüstü piyasalarda da işlem gören opsiyonlara ise egzotik opsiyonlar denilmektedir.

Kullanım vadelerine göre değişen opsiyonlar Amerikan tipi opsiyon ve Avrupa tipi opsiyon olarak ikiye ayrılmaktadır. Avrupa tipi opsiyonlar vade sonunda işleme koyulabilirken Amerikan tipi opsiyonlar sadece vadelerinden önce işleme izmir koyulabilmektedir. Bahsettiğimiz temel ayrımın dışında eğer konular normal opsiyon sözleşmesinin izmir bayan dışına çıktığı zaman farklı özelliklerde ve çok fazla sayıda egzotik opsiyon çeşitlerinin kullanıldığını görebilirsiniz. Birkaç önemli egzotik opsiyonlardan bahsedecek olursak;

Egzotik Opsiyonların Türleri

1-ASYA OPSİYONU (ASIAN OPTİON): Average option olarak da adlandırılan asya opsiyonu,karlılığını dayanak opsiyonun vadesi boyunca veya düzenli bir periyottan olmuş olan ortalama fiyatlara bağlı olarak değişen opsiyon çeşitidir. Ortalama fiyatlara bağlı olduğu için opsiyonun alıcısını volatiliteden belirlenen oranda korumalıdır.

2-DİJİTAL OPSİYON (BINARY OPTİON): Dijital opsiyon iki koşulu olan bir opsiyon türüdür. Opsiyonun vadesinde opsiyonu alacak olan kişi öncesinden belirlenmiş olan sabit ödemeyi alır veya ödediği primin miktarı kadar zarar etmiş olur. Bu sebepten dolayı “ikili opsiyon” olarak da bilinir. Kullanım fiyatı için bir eşik değer belirlenir. Eğer vadede bu dayanak varlık fiyatı belirlenen eşik değerini aşarsa opsiyonu alan kişi sabit bir ödeme almış olur. Bunun tam tersi olarak dayanak varlık fiyatı belirlenen bu eşik değerinin altında kalırsa eğer opsiyonu alan kişi ödemiş olduğu primini kaybetmiş olur. Anlaşıldığı üzere eşik değerinin ne kadar aşılmış olduğunun önemi çok azdır. Vadenin sonunda opsiyonu almış olan kişinin alacağı ödeme her zaman sabittir.

3-BARİYER OPSİYON (BARRIER OPTION): Bariyer egzotik opsiyonlar, opsiyonun kazancı önceden belirlenmiş olan bariyer bir değere dayanak fiyatının ulaşıp ulaşılmadığına bağlı olan bir opsiyon türüdür. Normal opsiyonlarda vadenin sonunda spot fiyat fark etmeksizin alıcı sözleşmesinde yazan kullanım fiyatından opsiyonunu işleme koyabilmekteyken bariyer opsiyonda sistem tam tersi olarak dayanak varlık fiyatı vadenin sonuna kadar belirli bir noktaya gelemeden opsiyon işleme koyulamamaktadır.

Bariyer opsiyon ikiye ayrılır. Sözleşmenin başlangıç noktasında pasif olan opsiyon Knock-in opsiyonlardır ve eşik değere ulaştığı an aktif olurlar. Başlangıçta aktif durumda olup eşik değer geçilmiş olduğu zaman biten opsiyona da Knock-out opsiyonlar denilmektedir.

4-TERCİHLİ OPSİYONLAR (CHOOSER OPTION): Opsiyon vade içerisinde olduğu zaman opsiyonun alıcısı olan kişiye call opsiyonun ve put opsiyonun arasında değişim yapabilme özelliği taşıyan sözleşmeler tercihli opsiyon olarak adlandırılmaktır. Eğer alıcı özellikle dayanak varlığın ne tarafa olacağı konusunda kararsızlığa düşerse bu opsiyon türünü kullanarak fiyatların durumlarına göre call opsiyonunu put opsiyona dönüştürebilir. Tercihli opsiyonlar, alıcılara verilen bu haklardan dolayı maliyeti yüksek olan bir opsiyon türüdür.

5-GÖKKUŞAĞI OPSİYONU (RAİNBOW OPTİON): Birden daha çok dayanak varlığa dayanmış olan opsiyon türüdür. Seçilmiş olan dayanak varlıklar vadesi, kullanım fiyatları ve özellikler bakımından birbirlerinden farklı olabilmektedir. Birden fazla varlıkların beraber yer alması bu opsiyona “gökkuşağı” ismi verilmiştir. Gökkuşağı opsiyonu vadenin sonunda bu seçilmiş olan varlıklar performanslarına göre sıralanmaktadır. En iyi performansı gösteren varlıklar opsiyonun alıcısının karını belirler. Korelasyon seçilmiş olan varlıklar arasında çok önemlidir. Çünkü düşük olan korelasyon yüksek bir opsiyon fiyatı olarak gerçekleşir.

6-LOOKBACK OPSİYONU: Bir opsiyon kullanılmaya başlanmadan, opsiyona sahip olan alıcıya dayak varlığın geçmişteki fiyatlarına bakılarak opsiyonunu piyasadaki opsiyon fiyatlarının haricinde farklı fiyattan işleme koyabilme imkanı gösteren opsiyon türüne lookback opsiyon denilmektedir.

7-BİLEŞİK Ezgotik OPSİYONLAR (COMPOUND OPTION): Bileşik opsiyon, Kullanılan opsiyonun dışında farklı bir opsiyonun üzerine işlem yapılan opsiyonlardır. Başka bir ifadeyle anlatacak olursak, dayanak varlık opsiyon da denilebilir. İki tane kullanım fiyatları ve iki tane opsiyon vadesi vardır.

Egzotik Opsiyonlara Nasıl Yatırım Yapılabilir?

Egzotik opsiyonlara bazı bankalar yatırım yapma fırsatı vermektedir. Garanti Bankası bu opsiyonlara yatırım yapma imkanı tanıyan ve bunları takip etmenizi sağlayan bankalardan bir tanesidir.

Yazar: Rıfat YASİN GÖRGEÇ

KAYNAKÇA

1. http://piyasarehberi.org
2. https://kanalfinans.com
3. https://dergipark.org.tr