Finansal Hizmetler Güven Endeksi Nedir? |2023

Finansal Hizmetler Güven Endeksi

Finansal hizmetler güven endeksi nedir sorusu bu çalışmada ele alınmıştır. ilk olarak finans kelimesinin kökenini inceledikten sonra finans araçlarının ülkeye neler kazandırdığı incelenmiştir. Finans sistemindeki güven unsuru ülkelerin yoksulluk düzeylerini minimum seviyesine indirmek için önem arz etmektedir. Ülkemizde finansal güven endeksi Merkez Bankası tarafından ölçülmektedir. Çeşitli sorular hazırlanarak halka uygulanan anketler sonucunda Merkez Bankası çözümsel süreci ele almaktadır.

Anahtar kelimeler: Finans, Finansal hizmetler, Türkiye’de ve Dünyada finansal hizmetler, Refah.

Finans Sistemi Nedir?

Finans kelimesi Fransızcadaki ceza veya vergi kesmek anlamına gelen finer sözcüğünden türemiştir. Sözlük anlamında ise kurum veya tüzel kişilere fon sağlayan hizmetler bütünüdür. Genel amacı hükümetlere ve kuruluşlara gelir sağlayarak kalkınma ve gelişme faaliyetlerinin döngüsünü sürdürebilmesini sağlamaktır. Bu çalışmalar sonrasında sağlanan gelir halka kamu harcaması olarak geri dönmektedir.

Finansal Hizmet Nedir?

Finansal hizmetler, finans sektörünün sağladığı iktisadi hizmetlerin bütününü oluşturmaktadır.

Bunlardan bazılarını şu şekilde sayabiliriz; bankalar, hisse senedi tahvil kurumları, muhasebe kurumları, kredi kartı şirketleri ve yatırım fonları yer almaktadır.

Finansal Erişim Nedir?

Bir ülkedeki finansal kurumlarla hizmet gören vatandaşların sayısının oranlanmasına finansal erişim denilmektedir.

Finansal Hizmetler Güven Endeksi Nedir?

Bir ülkedeki finans sektöründe yapılan hizmet ve çalışmaların belirlenen süre çerçevesinde incelenerek, bu incelemenin ardından hazırlanan anket sorularının halka sorulmasıyla tamamlanan anket aşaması gerçekleşir. Anket aşamasında belirlenen sorular bir birinden farklıdır. Sorulara verilen yanıtlar tek bir havuzda toplanır incelenir ve istatiksel süreçten geçirilerek verilendirilir.

Tüketici Eğilim Anketi

Tüketicileri ekonomik durumlarıyla piyasadaki ekonomik koşulları karşılaştırır bu karşılaştırma sonucunda belirlenen koşul değerlendirilir. Tasarruf ve harcama potansiyelleri belirlenmektedir. Güven endeksi 0-200 arasında bir değer almaktadır. Bu rakam 100 değerinin üstünde ise tüketicinin ülke ekonomisiyle olan ilişkisi pozitif yorumlanır yani tüketici ekonomiden memnundur ve yükseleceğini düşünür fakat bu değer 100 ün altında ise ekonomi ve tüketici ilişkisi negatif yorumlanır bu durumda tüketici ekonomiden kötüleşme harekâtı beklenmektedir.

Güven Endeksinin Faydaları

Bir ülkedeki finansal sistemin başarısı ve kabul görmüş olması o ülkedeki ekonomik refah ve kalkınmayı arttırdığı gibi yoksulluğu da azaltıcı etkilere sahiptir. Bu durumun en pozitif yaklaşımını gelir dağılımındaki adaletsizliğin dengeye gelmesinde yardımcı olması olarak söyleyebilmekteyiz.

Türkiye’de ve Dünyada Finansal Hizmetler Güven Endeksi

Türkiye’de finansal hizmetler çalışmaları Merkez Bankası tarafından yürütülmektedir. Türkiye’de finansal gelişmeler incelendiğinde çıkan analizler sonucunda dünya sıralamalarında Türkiye’nin orta seviyelerde olduğu ortaya çıkmıştır. Bu durumun aşılması için ülkemizde yürütülen kamu kurum ve çalışmaların, sivil toplum kuruluşlarının ve özel kesimin desteğine ihtiyaç vardır. Finansal hizmetlere ulaşım gelişmiş ülkelerde %89 civarındadır. Günümüz de herhangi bir bankada hesabı olmayan birini bulmak oldukça zordur. Bu sisteme dâhil olmayan %11lik kesim için bile bankalar çeşitli çalışmalar yaparak bu finansal sistemi cazibeli kılmaya çalışmaktadır.

Birçok çalışmanın göstermiş olmuştur ki finansal güvenin ülkelerin kalkınmasına ve yoksulluğun giderilmesinde hatırı sayılır bir katkısı bulunmaktadır. Bu konuyla ilgili yapılan çalışmalardan en önemlilerinden biri “beck” çalışmasıdır. Beck çalışması 2004 yılında tamamlanmıştır. Bu çalışma sonunda ulaşılan en önemli sonuçlardan biri şu olmuştur; kredi alım durumlarının diğer ülkelere göre fazla olduğu ülkelerin yoksulluğun daha az oranda olduğu görülmüştür yani finansal sistemlerin kullanımıyla yoksulluk doğru orantılıdır. Örneğin Şili ve Peru’yu karşılaştıralım. Şiflide kredi kullanım oranı %54 iken Peru da %14 dür. Şilinin yoksulluk oranı %14,4 iken Peru’nun %24 dür. Yaklaşık aynı nüfusa sahip iki ülke kıyaslandığında finansal sistemlerle daha fazla ilgi olan Şili’nin Peru ya göre daha az yoksulluk oranına sahip olduğunu görmekteyiz.

Gini katsayısı ve Finansal işlemler

Gini katsayısı ülkelerdeki gelir dağılımının (milli gelirin) eşit olup olmadığını gösteren bir istatistiksel süreçtir. Gini 0-1 arasında bir rakam alır, belirlenen rakam ne kadar 0 a yakın ise gelir dağılımda adalet o denli yüksektir. Belirlenen rakam 1 e yakın ise o ülkede gelir dağılımda adaletsizlik vardır. Yapılan çalışmalar sonucunda elde edilen verilerden şu sonuç çıkmıştır; bir ülkede ne kadar çok finansal hizmet araçları kullanılıyorsa o ülkedeki gelir dağılımdaki adalette o denli yüksektir.

Aşağıdaki tabloda da görüldüğü üzere gini katsayısı ülkemizde ne yazık ki 1 e yakın olduğundan Avrupa ülkeleri arasında gelir dağılımda adaletsizlik husun da en üst sıradayız bunun yanı sıra ülkemizde güven endeksi oldukça düşüktür bu durumda ülkemizi yoksullaştırmaktadır.

Sonuç

Bu çalışma sonucu göstermiştir ki ülkemizde ve dünyada finansal hizmetlerle ilgi düzeyi az olan ülkelerde gelir dağılımında adaletsizlikler ve yoksulluk görülmektedir. Ülkeler finansal hizmetler güven endekslerini arttırmak için özel ve kamu sektörüyle birlikte çalışmalar yapması gerekmektedir. Aksi durumlar söz konusu olduğunda ülkelerin adaletsizlikle mücadele etmek zorunda kalacakları belirlenen gini rakamlarıyla da teyit edilmiştir.

Yazar: MİNE ŞEN

Kaynakça

• Türkiyenin iktisadi gelişim tarihi / prof.Dr.Erdinç Tokgöz
• Finansal yönetim / prof.Dr.Cengiz Erol
• Sermaye yapısı /yrd.Doç.Dr. Fatih Yiğit
• https://www.tcmb.gov.tr/
• https://dergipark.org.tr/download/article-file/466575