YatırımKredi Piyasada Yatırım – Kredi – Proje – Finans ve Ekonomi Analiz Rehberiniz
İçindekiler
HİTLER ÖNCESİ ALMANYA EKONOMİSİ
Bu yazımızda Almanya’da Nazilerin yükselmesine neden olan Adolf Hitler Öncesi Almanya ekonomisine ait olguları ortaya koymaya çalıştık. Birinci Dünya Savaşını kaybeden Almanya ekonomik olarak da büyük yüklerin altına girmiştir. Versailles Anlaşması ve bu anlaşmanın hükümlülükleri Almanya ekonomisini zor durumlara sokmuştur. Anlaşma gereği olarak Almanya’nın sınırları değiştirilmiş ve bazı tarım toprakları elinden alınmıştır. Silahlı kuvvetleri 100.000 askere indirilmiş ve ordunun ağır silahlarına el konulmuştur.Bu durum hem askeri gücü zayıflatıyor aynı zamanda da işsiz kalan askerlerin işsizlik oranını artırmasını sağlıyordu. Almanya değerli madenleri ve tarım yapılabilir arazilerinin bir kısmını yitirmişti. Bu kayıplar halka ve dolayısıyla iç pazara ekonomik yönden zarar vermiştir.
Anlaşmanın getirdiği başka bir yükte, savaş zararlarını karşılama maddesi olmuştur. 269 milyar altın para (Goldmark) Almanya için ödenmesi imkansız bir meblağdır.
Süregelen yıllarda önce yüksek enflasyon, sonrasında işsizlik ve 1929 yılındaki büyük buhranla birlikte Almanya’nın ekonomik sosyal ve politik yaşamını derinden etkilemiştir. Aşağıda Hitler öncesi Nazilerin Almanya’nın başına geçmeden önceki tarihleri, Almanya ekonomisi bakımından inceledik.
Hitler öncesi 1914-1923 Yılları Enflasyon
Almanya’nın savaş sonrası yaşadığı zorlu dönemde en büyük sorunu enflasyon olmuştur. Savaş öncesinde borç veren bir ülke iken savaş sonrasında borç alan bir ülke olmuştur. Almanya için enflasyon savaşla birlikte başlamıştır. Vergileri arttırmak yerine para basmayı tercih eden Almanya ön görmediği şekilde savaşı kaybetmesiyle yüksek enflasyonla mücadele etmiştir. Para arzındaki yükseliş üretimde olmayınca fiyatların yükselmesine yol açmıştır. Dışa bağımlı bir ülke haline gelen Almanya temel gıda maddelerini bile karşılayamaz hale gelmişti. Almanya ekonomisi zorlu bir süreç geçirmiş ve sosyal huzursuzluğun başlamasıyla, Kasım 1918’de çıkan donanma isyanı tüm ülkeye yayılarak İmparatorun tahtı bırakarak kaçmasıyla sonuçlanmıştır.
Hitler öncesi 1922-1923 Dönemi
Bu dönem enflasyonun son dönemi olmuştur. Enflasyon hiperenflasyona dönüşmüştür. Ekonomik nedenleri Alman Merkez Bankası’nın sürekli para arzı arttırmasını önleyememesi olmuştur. Politik nedeni ise Merkez Bankası başkanı Dr.Rudolf Havenstein’ın sürekli arzın ne fiyatları ne de döviz kurunu etkileyemeyeceğini savunan görüşü hiperenflasyona sürüklemiştir. Paraya olan güvenin azalmasıyla halk kağıt paraya karşılık mal satmak istemiyordu bu durum temel gıda maddelerinin sağlanmasında da zorluk çıkarıyordu.Alman ekonomisi para basılarak finanse edildiği için işsizliği azaltmayı bir süreliğine başarabildi. Bu dönemde kısada olsa refaha ulaşan ekonomi Matthias Erzberger’in yönetimindeydi.
Erzberger sıkı para politikası ve vergileri yükselterek piyasayı kontrol altına almayı başarmıştır.
15 Ekim 1923 tarihinde kurulan Rentenbank adındaki kuruluş para arzını sabit tutmayı başararak hiper enflasyonu eritmeye başlamıştır. Fransa ve İngiltere’nin baskısıyla uluslararası bir komite Almanya’nın kapasitesini saptayarak savaş tazminatlarını yeniden düzenlemiştir.
Bu gelişmelerle birlikte enflasyon Almanya’yı terk etmiştir. Enflasyon döneminde ortaya çıkan yeni zenginler ve yeni fabrikalar beraber son bulmuşlardır. Bu dönemde aslında sanayi kapasitesi Avrupa’nın gerisinde olduğu anlaşılan Almanya’nın yeni bir işsizlik sorunu oluşmuştu. İşsizlik artarak beraberinde ekonomide stabilizasyon görülmüştür.
24 Ekim 1929 Büyük Burhan
Amerika New York borsalarında ki hisse fiyatlarının hızla çöküşü ile, çoğu büyük ve küçük işletmeler iflas kararı verdi. Bu iflaslarla beraber Amerika’da çoğu işyeri kapanmak zorunda kaldığı için çalışanları işten çıkardı ve işsizlik arttı. Amerika’da gelişen bu olay tüm dünya’ya yayılarak, Büyük Buhran diye bahsettiğimiz krizi yaratmıştır. 1929 yılları sonrası Almanya ekonomisi oldukça endişeli bir hale geldi ve halk yeni bir siyasi lider ve görüş arayışına girdi. Bu arayış Nazi > partisine olan desteği arttırdı. Üç sene işsizlik ile almanya ekonomisi baş etmek zorunda kaldı. 1932 Temmuz ayında Nazi partisi %40 oy alarak Alman parlamentosunun en büyük sözü geçen partisi haline geldi.
Yazar: Cihat ATMACA
Kaynak;
