idari Yargı Hakimliği Nedir? Kimler Nasıl Olur?
idari Yargı Hakimliği Nedir? Kimler Nasıl Olur?

İdari Yargı Hakimliği Nedir? Kimler Nasıl Olur? |2023

İdari Yargı Hakimliği Nedir?

İdari yargı hakimliği, idari yargı hakimi olmak için girilen sınav sonucunda elde edilen ünvandır. Diğer hakimliklerden farklıdır. Hüküm sistemi; adli hüküm ve idari hüküm olmak üzere iki şekilde düzenlenir. İdari hüküm sistemine bağlı olarak vazifeli İdari Hakim; Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinde vazife alır. İdari Hakim, devlet ile bireyler arasındaki anlaşmazlıkların çözülmesinde vazifelidir. İdari Hakimin vazifeleri yasaların belirlediği sınırlar çerçevesinde belirlenir.

İdari Yargı Hakimleri Ne İş Yapar?

İdari Hakim olarak tayin olanların, esasta bakacakları iki dava türü mevcuttur. Bu davalar; idare yargı yerlerinde vazife alacaklar için İdare Mahkemeleri, vergi yargı yerlerinde vazife alacak olanlar için ise Vergi Mahkemeleridir.

Esasta İdari Hüküm Hakimliğinin dava aşamaları 2577 numaralı İdari Muhakeme Usul Yasası ile oranla geçerli yargı ile beraber 6100 numaralı Hukuk Yargılama Yasası tayin etmektedir.

İdari Hüküm davaları, gerçek nispette mahkemesizdir. Hem de mahkemesiz olması; belge üstünde sonuçlanması esas, mahkeme olmasıysa istisnai bir durumdur. Fakat yasada belirtilen hallerde mahkeme kurulabilmektedir. Bu bakımdan duruşmaların büyük bir bölümü, evraklar üstünden çözülerek karara varılmaktadır.

Bu vazifeyi ifa edecek olanların; okumaya gönül vermesi, okuduklarını anlayabilmesi ve okuduklarından bir yargı çıkartabilme yeteneklerinin vuku bulması bu vazifeyi ifa etmelerinde birçok fayda getirecektir.

Vazifeyi ifa ederken, idareyi kapsayan bütün konularda bilgili olması gerekmektedir. Yöntemine uygun olarak sınırlı olan yasalar oldukça belirlenmişken, ilgilenilecek dava türleri bakımından Devlet Memurları Yasası, Polis Vazife ve Salahiyet Yasası gibi yasalar ve bir bakıma açılacak davalara, Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezinin ve Kurumların imtihan yönetmeliğine hakim olması icap etmektedir.

İdari Hakimin verdiği hükümler, Adli davalardan ayrı olarak mevzu ile ilgisi bulunan bütün bölümü alakadar etmektedir. Bu nedenle alınan hükümlerin, edilgen olarak da etki edebileceği fazla kişi vardır. Konunun durumuna göre aslında bu sayı bazen milyonları bulabilmektedir. Bu sebeple bir manada mesuliyeti ve yükümlülüğü güç bir vazifedir.

İdari Yargı Hakiminin yürüttüğü işler, yani ne yaptığı üç aşamalı gruplandırma ile anlaşılabilir.

1.Yüksek İdare Mahkemesi

Diğer adıyla Yüksek İdare Mahkemesi Danıştay olarak da bilinir. Danıştay, idari hüküm sistemi kapsamındaki en üst derecede vazifeli mahkemedir.

Bu makale ilginizi çekebilir:   Spk Nedir? Sermaye Piyasası Kurulu Ne Yapar?

Yüksek İdare Mahkemeleri; istenildiğinde diğer devlet müesseselerine fikir bildirimi yapmak, temyiz tetkiki yapmak ve ayrıca birtakım davalara da birinci derece mahkemesi olarak bakmakla yükümlüdür.

Yüksek İdare Mahkemesinin esas vazifesi, yalnızca tüzel kontrol yapan üst mahkemedir. Bundan sebep ki hukuki derece mahkemesi de demek mümkündür.

Yüksek İdare Mahkemeleri, taraflarına gönderilen yasa, tasarı ve önerileri üzerinde fikir beyan ederler.

2. Bölge İdare Mahkemesi

İdare ve Vergi Mahkemeleri tarafından verilen kararlara ilişkin yapılan itiraz müracaatlarını araştırarak, oluşan anlaşmazlıklar üzerinde kesin yargı veren esas derece mahkemesidir. İdari hüküm kapsamında umumi vazifeli bir esas derece mahkemesi olduğundan yürütmede, istinaf mahkemesi olarak da geçmektedir.

3. Vergi Mahkemeleri ve İdari Mahkemeler

Vergi mahkemeleri, yönetimin harç, resim ve vergiler gibi emsal mali mükellefiyetleri ve bunlardan doğan zam ve müeyyidelerden kaynaklı tam yargı davaları ve iptal davalarından sorumlu idari mahkemelerdir.

İdare Mahkemeleri, yönetimin tüzüğe karşı muamelelerine ve fiillerine aykırı açılan idari davalarla ilgilenmekle vazifeli ana mahkemelerdendir. İdare Mahkemelerinin umumi vazifesi, birinci derece mahkeme olmasıdır.

Umumi vazifeli yargı yeri olmasından dolayı yasayla açık bir şekilde izin verilmediği takdirde, diğer yargı yerlerinin idari davalara bakmakla ilgili herhangi bir yükümlülüğü yoktur.

İdari Yargı Hakimleri Nasıl Atanır?

Bütün kifayet şartlarını, muvaffakiyetle tamamlayan adaylar görev yerlerine, İdari Hüküm Hakimi olarak tayin olurlar. Vazife yerlerine tayin işlemleri; Hakimler ve Savcılar Kurulu tarafından gerçekleştirilir.

Meslek grubunun ilk tayinleri, tayine engel bir durum söz konusu değil ise evlilik durumu ve örgütteki gereksinimler gözetilerek ‘isim çekme’ sistemiyle tayin edilirler.

İdari Yargı Hakimliğinin bakıldığında vazife sahası Adli Yargı Örgütünden daha küçük bir sahaya sahiptir. Yurdun bütün kesiminde Adli Yargı Örgütü mevcutken, Vergi ile İdare Mahkemeleri daha küçük sahalarda vazife yapmaktadır. Aslında bir bakıma İdari Yargı Hakimleri biraz üstün addedilmektedir.

Bakıldığında yurt çapında kırk yedi İdare Mahkemesi, yirmi beş Bölge İdare Mahkemesi mevcuttur. İdari Yargı Hakimleri bu yargı yerlerinde vazifelendirilmektedir. Bununla birlikte İdari Yargı Hakimleri gerek duyulduğu takdirde, Danıştay da inceleme-araştırma hakimi olarak da vazifelendirilme olanakları mevcuttur.

 

İdari Yargı Hakiminin Kişisel Hakları Nelerdir?

İdari Hakim; temel olarak; ‘Hakimlik Güvencesi’ altına alınmıştır.

Bu güvence altında; bir duruşma ya da ekibin iptal edilmiş olması nedeniyle kişisel haklarından, maaşından ve tahsisatından yoksun edilemez.

Kendisi istemediği müddetçe altmış beş yaşından önce emekliye ayıramazlar ve görevinden uzaklaştırılamazlar.

Bu makale ilginizi çekebilir:   Emlak Katılım Bankası veya Emlak Bank Nedir? |2023

Bu yargıların istisnai durumları; görevden atmak için lüzumlu görülen biri cürüm giymiş olmak, vazifeyi ifa edemeyecek durumda sıhhat problemi olduğunun mutlak surette ispat edilmiş olması ve görevde kalmak için elverişli olunmadığına dair sonuca varılmasıdır.

İdari Hakim Ne Kadar Maaş Alır?

İdari Hakim olarak ne kadar maaş alırlar sorusuna göreve aday olarak başlayacak bir hakimin aylık alacağı ücret 5800 Türk Lirası’dır. Yeterlilik şartlarını yerine getirerek adaylığını tamamlamış bir hakimin aylık ücreti ise hemen hemen 8780 Türk Lirası’dır.

Yazar: Nagihan Avdancı

Kaynakça