Ombudsman Nedir? Ne iş yapar |2023

Ombudsman Nedir?

Ombudsman 1967’de ilk ABD’de ortaya çıkmıştır. Bir süre sonra tüm Avrupa’da yaygınlık göstererek büyük çapta oluşan bir faaliyet işlemine geçmiştir. Kelime kökeni olarak İsveççedir. Ombudsman kelimesinin içerik anlamı ise; arabulan yâda aracı olan kişi veya kişiler anlamına gelmektedir. Arabulan denilmesinin amacı ise halk ile devlet ilişkilerinin sağlıklı düzenli olmasını sağlamaktadır. Ülkemizde Baş denetçiye yardım etmek yükü hafifletmek amacıyla seçilen kişiye kamu denetçisi yani ombudsman denilmektedir. Meclis parlamentosu tarafından halkın istek ve şikâyetlerini dinleyip olağan sorun ve problemlere karşı çözüm bulmak ve toplum refahını artırmak için seçilmiş kimselerdir.

Adalet Bekçisi ve Ombudsman

Ombudsmanlık görevini ülkemizde kamu baş denetçileri veyahut kamu baş denetçileri yardımcıları ile devlet elinde yürütülmektedir. Bunlara yani ombudsmanlara kimi deyişlere göre adalet bekçisi de denilmektedir. Bir nevi yardımcı olmak adına hizmet veren hizmet eden faaliyet yardımcılarıdır. Mağdur edilen halkın bir nevi duyulması istenen iç sesidir. Onların sorunlarını dinler inceler gözlemler ve bir sonuca varılması adına yardım sağlamaktadırlar. Aynı zamanda işleyiş süresince ortaya çıkan olası sıkıntıyı gidermek adına her iki tarafında orta yolunu bulmaya çalışan çözüm arayan toplum refahını artırmaya yönelen kişi veya kişilerdir. Halk arasında oluşan problemleri gözlemleyip aynı zamanda güncel problemlerden haberdar olup halkın sorunlarına sıkıntılarına bir yetkili mercii olarak gözlerini yuman değil onu gören yardım eden kişilerdir. Adalet bekçileri bu şekilde halkın içinden gelen seslerini devlet büyüklerin, yetkililere duyurmaya çalışırlar. Ülke problemlerini tespit edip toplum düzen ve refahını olabilecek en iyi düzeye getirip çözmeyi hedeflemişlerdir. Bu görevlerden ziyade denetmen olarak atanmaları beraberinde bir çok alanda faaliyet göstereceği yetkilerde vermektedir.

Ombudsman Görevleri

• Kamu gidişat ve düzeni gözlemler ve inceler toplum düzeni için yapılması gerekenleri belirlemektedir. Yani toplum için olması gereken güzel yaşam standarttı için çabalamaktadır.
• Süregelen düzen için mağduriyet görmüşleri ezilmişleri bu işte yetkili üst makamlara karşı bilgilendirip iletir.
• Türkçe karşılığı olarak kamuda düzeni sağlayan sorunlara çözüm getirip aynı zamanda işleyiş ve gidişata pozitif yön veren şahıslardır.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından genel kurulda seçilmektedir.
• Koruma işlevi vardır
• Araştırma işlevi vardır.
• İnceleme hakkı vardır
• Gözlem hakkı vardır
• Rapor yazar
• Rapor sunar
• Koordinasyon sağlar
• Şikâyetleri inceler ve çözüme kavuşturur rapor eder

Ombudsmanın Ülkemize Yararları

• Vatandaşın korunmasını sağlamak ve oluşan sorunları dinleyip çözüme ulaştırmaktır
• Kamuda faaliyet gösteren personellerin iş ve faaliyetlerini olabildiğince daha özenli dikkatli ve hassas uygulamasına sebep olmaktadır.
• Baş denetçiye gelen şikayetleri önce inceleyip sonra da ona bulduğu çözümü iletir
• Bir kamu denetim ve işleyiş sistemi amaçlayan meslek grubudur.
• Temiz toplum ve refah, huzurlu bir halk ortamı sağlayabilmek için görevlerini icra etmektedirler.
• Kamu kurum ve kuruluşlarında oluşan aksaklık ve gecikmeleri önlemek için kurulmuştur.
• Hükümet ve halk arasında sağlıklı bir iletişim ağı sağlamaktadır. Bu sayede devlete duyulan güven artmaktadır.
• Devletin yaptığı işlemleri halka yani kamuoyuna duyurmaktadır.
• Zaman kaybını önlemektedir
• Ön denetim sağlamaktadır

Ombudsman Olmanın Şartları

• 35 yaşını doldurmuş olmak
• TC vatandaşı olmak
• Hukuk fakültesi ve eş değerinde hukuk dersi alabileceği Siyasal Bilimler, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi ve Maliye gibi bölümlerden 4 yıllık fakülteden mezun olma şartı aranmaktadır.
• Kamu kurumlarında 10 yıl çalışılmış olmak gereklidir.
• Devlet dairesinde çalışıp faaliyet gösterdiği süreçte yüz kızartıcı iş yapmamış olmalıdır.
• Memuriyete yakışmayacak davranışlar sergilememiş olmalıdır.
• Kamu haklarında kısıtlı bulunmamalıdır.
• Hak ehliyeti bulunması gerekmektedir.
• Fiil ehliyeti bulunması gereklidir.
• Siyasi partilere üye olmamak
• Görevini icra ederken sorun yaşayacağı bir özrü bulunmamalıdır.
• 3 aydan fazla ceza almamış olmalıdır.
• Devlet kanun ve kurallarına aykırı olacak suçlar, terör örgütü suçları, uyuşturucu satma ve bulundurma, yaralama öldürme gibi özgürlüğünü kısıtlayacak suçları işlememiş olması gereklidir.
• Hile rüşvet takas yapmaktan kaçınmalıdır.
• Memuriyete aykırı hal ve davranış sergilememelidir.

Ombudsman Nasıl Olunur?

4 Yıllık hukuk fakültesinden veya yerine sayılabilecek İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi, Siyasal Bilimler veya maliye bölümlerinden mezun olunmalıdır. Mezun olunduktan sonra 10 yıl kamu kuruluşlarda faaliyet göstermesi gerekmektedir. Bu süreç içerisinde görev alırken memurluğa yakışacak tavırlar sergilemelidir. Rüşvet almaktan hile yapmaktan aykırılığa göz yummaktan torpilden kaçınmalıdır. 10 yıl süren bu görevden sonra baş denetçilik sınavlarına girilir. Girilen sınavlardan elde edilen başarılar ile baş denetçiye yardımcı olmak adına göreve başlarlar. Önce inceler sorunları tespit eder ve tüm bunları raporlar hazırlar raporlar ve yetkili merceğe sunarlar. Baş denetçiye yardımcı olmak adına göreve başlarlar. Yeni fikir üretirler kamuoyunu bilgilendirmek ve bu bilgileri kamuoyuna duyurmakla görevlendirilir. Denetçiler arası iş birliği sağlar görev paylaşımı yapar iş ve faaliyet dağıtır. İş arkadaşları arasında koordinasyon sağlar. Baş denetçiye yardımcı olacak işler yapar. Ülkemizde Baş denetçilik ve baş denetçilik yardımcılığı önem taşımaktadır.

Nurselin KILIÇDOĞAN

KAYNAKÇA

• https://www.devlette.com/ombudsman-nedir-ne-is-yapar-anlami-nedir-nasil-olunur/
• http://www.milliyet.com.tr/ombudsman-nedir–ombudsman-nasil-olunur–gorevleri-nelerdir–molatik-12661/
• http://www.milliyet.com.tr/gundem/ombudsman-nedir-ombudsman-nasil-olunur-gorevleri-nelerdir-6082248
• https://www.devlette.com/ombudsman-nedir-ne-is-yapar-anlami-nedir-nasil-olunur/