OPEC Nedir? Petrol İhraç Eden Ülkeler Nelerdir? |2023

Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliği

Petrol rezervlerinin yaklaşık beşte dördüne sahip ve dünya petrol üretiminin beşte ikisini oluşturan birliğe, Petrol İhraç Eden Ülkeler veya OPEC denir. 1960 yılının eylül ayında kurucu üyeleri olan beş ülke; İran, Irak, Kuveyt, Suudi Arabistan ve Venezuela tarafından Bağdat’ta kurulmuştur. Daha sonra kurulmasına ilişkin orijinal anlaşma imzalandıktan sonra, BM 6363 sayılı Kararın ardından 6 Kasım 1962’de Birleşmiş Milletler Sekreterliği’ne kaydedilmiştir. Sonradan merkezi Bağdat’tan Avusturya’nın Viyana kentine taşınıp yeni merkez olarak belirlenmiştir. Dünyanın en büyük petrol ihraç eden ülkelerinin 14 tanesinden oluşan bir gruptur. Bu ülkelere sonradan Katar (1961), Endonezya (1962), Libya (1962), Birleşik Arap Emirlikleri (1967), Cezayir (1969), Nijerya (1971), Ekvador (1973), Gabon (1975), Angola katıldı (2007), Ekvator Ginesi (2017) ve Kongo (2018) eklendi fakat Katar 2019 yılının başında Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliğinden çıktı.

OPEC Amaçları

Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliği, üyelerinin petrol  politikalarını düzenleyip, planlayıp aynı zamanda üye ülkelere teknik ve ekonomik yardım sağlamak amacıyla kurulmuştur. Her zaman petrol üreten ulusların çıkarlarına ve istikrarlı bir gelir elde etmek gerektiğine bağlı olarak, zararlı ve gereksiz dalgalanmaları ortadan kaldırmak amacıyla uluslararası petrol piyasalarında petrol fiyatlarının istikrarını sağlamayı amaçlamaktadır. Aslında   Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliğinin tüketici ülkelere verimli, ekonomik ve planlı bir petrol akışı, sunumu sağlanmasında ve petrol endüstrisine yatırım yapanlara adil bir sermaye getirisi sağlamadaki rolü de aynı derecede önemlidir.

OPEC Yönetim Kurulu ve Konferansları

Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliğinin üyeleri konferanslarını altı aylık ve özel toplantılarında petrol fiyatları, üretim ve ilgili konularla ilgili politikaları planlayıp düzenli bir şekilde işleyişini sağlıyorlar. Organizasyonun yönetilmesinden, konferansın bir araya gelmesinden  ve senelik bütçenin hazırlanmasından sorumlu olan Guvernörler Kurulu, her bir üye ülkesi tarafından atanan temsilcileri içerir; başkanı Konferans tarafından bir yıllık bir zaman dilimi için seçilir. Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliği ayrıca, Konferans tarafından üç yıllık süre için atanan bir genel sekreter tarafından yönetilen bir Sekretaryaya sahiptir; Sekreterlik araştırma ve enerji çalışmaları bölümlerini içerir.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliği Rezervleri

Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliğinin üyelerinin dünyaca kanıtlanmış, bilinen petrol rezervlerinin yaklaşık beşte dördüne sahip olduğunu ve dünya petrol üretiminin beşte ikisini oluşturduğu iddiası öne sürülüyor. Üyeler, petrol rezervlerinin büyüklüğü, coğrafya, din ve ekonomik ve politik çıkarlar dâhil olmak üzere çeşitli nedenlerle farklılık göstermektedir. Kuveyt, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi bazı üyelerin kişi başına düşen petrol rezervleri çok büyüktür; aynı zamanda mali açıdan nispeten daha güçlüdürler ve bu nedenle üretimlerini ayarlama konusunda önemli ölçüde esnekliğe sahiptirler. En büyük ikinci rezervi olan ve nispeten küçük fakat oldukça hızlı büyüyen bir nüfusa sahip olan Suudi Arabistan, geleneksel olarak genel üretim ve fiyatların belirlenmesinde baskın bir rol oynamıştır. Öte yandan Venezuela, en büyük rezervlere sahip ancak Suudi Arabistan’ın ürettiğinin sadece bir kısmını üretiyor. Bireysel Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliği üyelerinin ise organizasyon ve petrol piyasası üzerindeki etkisi genellikle rezerv seviyelerine ve üretim düzeylerine bağlıdır. Oldukça az sayıda bir nüfusa sahip olan Kuveyt, rezervlerinin büyüklüğüne göre üretimi azaltmaya istekliyken, hem büyük hem de büyüyen nüfusa sahip olan İran ve Irak, rezervlere göre genellikle yüksek seviyelerde üretim yaptı. Devrimler ve savaşlar, bazı Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliği üyelerinin yüksek üretim seviyelerini sürdürme yeteneklerini engellemiştir.

Bu makale ilginizi çekebilir:   Maaş Promosyonu| Emekliye Promosyon Veren Bankalar| 2022

Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliği Tarihi Gelişimi

Geçmişe bakacak olursak Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliğinin  kurulduğunda ki asıl amacı, dünyanın en büyük petrol üreticileri, rafinerileri ve pazarlamacıları olan ayrıcalık sahiplerinin, her zaman belirledikleri veya “ilan ettikleri” petrolün fiyatını düşürmelerini önlemekti. Fakat üretim ve ihracat politikalarını koordine ederek petrol fiyatları üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmasına rağmen, her üye kendi politikası üzerinde son kontrolü elinde tuttu. 1970’lerde Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliği üyelerinin ilk amacı petrol kaynakları üzerinde tam bir egemenlik sağlamaktı. Buna göre, birliğin birkaç üyesi petrol rezervlerini kamulaştırdı ve büyük petrol şirketleriyle olan sözleşmelerin de değişiklikler yaptı.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliği on yıl boyunca fiyatları yükseltmeye devam ettikçe artık fiyatlar 1973’ten 1980’e kadar 10 kat arttı ve siyasi ve ekonomik gücü büyüdü. Ayrıca gelişmekte olan ülkelere yardım etmek için uluslararası bir fon oluşturdu. Daha sonraki zamanlar da fiyatların yükselmesine karşın tepkiler başladı ve bu tepkilere karşı nispeten fiyatlar üzerinde yeni uygulamalar şekillendi. Bu şekilde üretim ve fiyatlar 1980’lerde düşmeye devam etti. Üretim kesintilerinin brütü, petrol gelirleri 1986’ya kadar beşte dörde azalan Suudi Arabistan tarafından karşılanmasına rağmen, birliğin üyesi olmayan ülkeler de dâhil olmak üzere tüm üreticilerin gelirleri, fiyatla aynı dönemde üçte iki oranında azaldı varil başına 10 dolardan daha azına düştü. Suudi Arabistan’ın liderliğini takiben, diğer üyeleri yakında üretim kotalarını korumaya karar verdi. 1990’larda Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliği üretim kotalarını vurgulamaya devam etti. Petrol savaşları bu yıllarda başladı diyebiliriz. On yılın sonunda çöken petrol fiyatları, birliğin üyeleri arasında daha fazla birlik olması ve üye olmayanlarla daha iyi bir işbirliği olması nedeniyle 2000’li yılların başında tekrar yükselmeye başladı.   Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliğinin gücü 1960’taki kuruluşundan bu yana zamanla azalmıştır ve petrol uygulanabilir bir enerji kaynağı olduğu sürece bu durum böyle gitmeye oldukça meyillidir.

 

Şeyma Örbnek

KAYNAKÇA:

https://www.bolgegundem.com/opec-nedir-ne-amacla-kuruldu-hangi-devletler-uyedir-174280h.htm

https://www.opec.org/opec_web/en/about_us/3520.htm

https://www.aksam.com.tr/yasam/opec-nedir-acilimi-ne-demek-opec-ulkeleri-hangileri/haber-799413

http://www.hurriyet.com.tr/dunya/opec-nedir-opec-hakkinda-bilinmesi-gerekenler-41038750