Ponzi Oyunu Nedir? Charles Ponzi Kimdir? |2023

Charles Ponzi ve Ponzi Oyunu

Bu makalede sizlere Charles Ponzi ile hayatımıza giren Ponzi Oyunu kavramını tarihin içinde gerçekleşen örneği ile açıklamaya çalıştık. İlk Önce Charles Ponzi’nin hayatından bahsedilmektedir. Sonra teorik olarak Ponzi Oyunu ele alınmaktadır.

Charles Ponzi Kimdir?

Ponzi 1882 yılında İtalya’da dünyaya gelen fakir bir ailenin çocuğudur. Genç yaşlarında okuduğu gazete ve dergilerden dolayı zenginliğe ve lükse olan merakı çok yüksekti. Genç yaşlarında çok fazla para kazanmak istiyordu. Bu hayalini gerçekleştirmek için 21 yaşında Amerika’ya göç edip New York’a yerleşti. Dolayısıyla Amerika’da ne tanıdığı ne de beş kuruş parası bahis siteleri vardı. Elinden geldiğince çok değişik işlerde çalışmaya başladı. Gazete Dağıtıcılığı, Sütçülük, Gemi Elamanı gibi birçok iş denedi. 1917’de Boston’a taşındığında bir İhracat Gazetesi hazırlığı içindeydi ve hayatını değiştiren Posta Kuponlarıyla da böyle tanıştı.

Posta Kuponları 1906’da yapılan bir anlaşma ve içerisinde 60’dan fazla ülkenin de imzası bulunmaktadır. Bu Posta Kuponları anlaşmalı olan ülkelerde nakit paraya çevirebiliyordu. Ve bu özelliğiyle uluslararası hisse senedine benziyordu. Ponzi Amerika da alığı bir dolarlık kuponu diğer anlaşmalı ülkede bozdurduğunda bunun değeri 10 dolara çıkabiliyordu.

Ponzi sonuç olarak bu işle çok fazla para kazanabileceğini düşündü ve hemen bir ofis açtı. Gerekli kaynağı sağlamak için de o zamanın en şahane ilanlarını gazete ve dükkânlara dağıttı. İlanlarda Posta Kuponu alınıp satılarak 45 günde yüzde 50 ve 90 günde ise yüzde 100 faiz vermeyi vaat ediyordu. Gören insanlar bunun bir dolandırıcılık olduğunu düşünerek uzak durdular ancak ilk yatırımcıların parasını alması diğerlerini de çekmişti. Ponzi ’nin ofisinin önünde uzun kuyruklar oluşmaya başladı.

Yatırımcıların bilmediği bir şey vardı. Ponzi asıl parasını Posta Kuponu alıp satarak kazanmıyordu. Son yatırımcıdan aldığı parayı ilk yatırımcıya vererek sistemin devamını ve genişlemesini sağlıyordu. Ponzi aslında 1850’lerde kolay para kazanmak için altına hücum eden yatırımcıların hayallerini canlandırmıştı.

Sistem 1920 de bir gazetenin Ponzi ’nin yaptığı işin yasal olup olmadığını sorguladığı ana kadar sıkıntısız çalışmıştı. Soruşturma başlamış ve Ponzi ’nin soruşturma bitene kadar yeni müşteri ve mevduat kabul etmesini yasaklamışlardı. Ponzi ’ye göre bu bir sorun değildi. Lakin yatırımcıları korkmuştu ve Ponzi ’den parasını geri çekmek istemişlerdi. Ponzi ne kadar da onları ikna etmek için daha yüksek karlar teklif etse de çoğunluk parasını istedi. O sürede bin civarı yatırımcının parasını ödeyebilen Ponzi 39 bin civarını ödeyememiş. Ve 39 bin yatırımcının 15 milyon dolar yatırımını dolandırmaktan tutuklandı. Dava sürecinde sadece 2 adet Posta Kuponu sattığını ispatlayabildi ve hapse girdi.

Uzun süren hapis sürecinden sonra yine bu düzen içinde birkaç iş yapmaya daha çalıştı bu işlerde de sistemin gereği dolayısıyla ilk başlarda çok güzel para kazandı ve sonrasında ise yine battı. Ve yine hapis cezasına mahkûm edildi. Bu cezasını da çekince İtalya’ya yerleşti. Sonrasında ise bir havayolunda çalıştığı Brezilya’ya yerleşti. Doğası gereği kaybetmeye mahkûm olan sistemin babası Charles Ponzi 1949’da Rio De Janeiro’da bir evsizler yurdunda hayata gözlerini yumdu.

Ponzi Oyunu Nedir?

Türkiye’de Saadet ya da Titan Zinciri olarak da bilinen Ponzi Oyunu (Ponzi Şeması), İlk olarak 1910 yılında Charles Ponzi tarafından uygulanan hileli yatırım türüdür. Her zaman ortalamanın üzerinde kazanç elde etmeyi vaat eden sistemde ilk olarak sistem bu beklentiyi karşılamaya çalışır. Böylelikle sisteme gelen yeni yatırımcıların paraları daha önce gelen yatırımcılara ödenek olarak kullanılır. Ve dolayısıyla sistem işlemeye başlar ve daha çok yatırımcı çekerek gelişir. Sistemin en önemli anlaşılması hiçbir zaman meşru yatırım yapmamasıyla anlaşılır. Çünkü sistem parayı yatırımcılar arasında dolaştırır. Sisteme yeni yatırımcı gelmediği takdirde ise sistem çöker.

Günümüzde özellikle bizim de dâhil olduğumuz orta ve üst düzey gelir düzeyine sahip ülkelerde görülür. Nedeni ise bu tip ülkelerde faiz oranları göreceli olarak düşük olduğu kendisine faize göre daha iyi yatırım aracı arayan küçük yatırımcılar daha iyi kar sağlamaya çalışırlar.

Ponzi Oyunu uygulayan kişi ilk olarak kendine büyük kazançlar sağlayabileceğini düşündüğü bir iş kolu belirler. Kendisine yatırımcı çekmek zorunda olduğu için de muhtemel yatırımcılarında etki bırakmak zorundadır. İlk olarak çok büyük kazanç yakaladığını ve riski düşük olduğunu ikna ederek güvence oluşturmaya çalışır. Sonrasında ise bu kazancı getirdiği yeni yatırımcılarla paylaşır ve daha çok yatırımcının gelmesini sağlar.

Tabi ki kendi yatırımcılarına da getirdiği insan kadar da “Teşvik” ya da “Rütbe Primi” gibi değişik isimlerde ekstra paralar ödeyerek sistemin yatırımcı sayısını olabildiğince arttır. Ponzi oyunu içince ya dolandırılırsınız ya da siz de başkalarını çekerek dolandırıcı olursunuz. Sistem yalnızca çok fazla yatırımcı gelip kararsız duruma geçince ya da bir anda yatırımcıları kesilince çöker.

Sistemin işlemesi için her zaman kar oranı yüksek tutulur. Yatırımcı realist düşünceden dolayı her zaman en yüksek karı seçer. Sisteme ilk girenler de bu kazançları sağlarlar ve tanıdıklarını sisteme dâhil etmek isterler. Bu gibi sistemlerde “ilk yatırımı mı çıkartırım sonrasında kalan da kazancımdır.” Gibi düşünen insanlar aslında bunu yerine getirmezler çünkü tabiri caizse altın yumurtlayan tavuğu kesmek istemezler. Dolayısıyla para her zaman sistemde kalır.

Hkan Academy Ponzi Oyunu Videosu ile okuduklarınızı daha da pekiştirme imkanınız bulunmaktadır.

Kaynakça

• https://www.yeniakit.com.tr/haber/ponzi-duzeni-ponzi-semasi-nedir-charles-ponzi-kimdir-439661.html
• http://dsd.org.tr/wp-content/uploads/2019/05/Ponzi-Oyunu.pdf
• https://www.bolgegundem.com/ponzi-oyunu-nedir-ciftlik-bankin-kullandigi-dolandiricilik-yontemi-399831h.htm
• https://www.rakamlarveyalanlar.com/madofftan-ciftlikbanka-ponzi-oyunu/
• https://teknochain.com/ponzi-saadet-zinciri-nedir-dikkat-etmeniz-gerekenler/

Yazar: Mustafa Helvacıoğlu