Sayıştay Nedir? Sayıştayın Görevi Nedir? | 2021

Sayıştay Nedir? Görevi Nedir?

Sayıştay, bütün kamu kurumlarında yapılan harcamaların gereğine uygun olup olmadığını gözlemleyen ve  bağımsız bir kamu kurumudur.  Denetlenen kamu kurum veya kuruluşlarının Sayıştay tarafından düzenlenen raporları Türkiye Büyük Millet Meclisine ve de kamuoyunu aydınlatma platformuna sunulur. Bu sayede şeffaf bir mali politika izlenir. Sayıştay, Türkiye Millet Meclisine bağlı olarak denetim yapar.

TBMM’ye bağlı olsa da Türkiye Millet Meclisi ile yakın bir bağı yoktur.  Sayıştay, kendi teşkilat yasalarını dikkate alarak kendisi tarafından denetim usul ve yargılama işlerini kendi başına yaparak ve bu çerçevede usulüne uygun şekil de gerçekleştirir. Kurumda yer alan hiçbir başkan ne bir siyasi parti ya da kamu tarafından yönlendirilemez ve öneri almaz. Kendi bütçelerini ise yine kendileri denetlemektedir.

Sayıştay Görevleri

Sayıştayın görevi kurumları denetlemektir. Bir merkezi yönetim sistemi çerçevesinde bir mali yapı ve denetimi yapmak ile hükümlü olan ve bunları Türkiye Büyük Millet Meclisine sunmak ile mükellef bir yapı veya kurumdur. Kamunun idare giderlerini, gelirlerini ya da yapılan hesapların ve de işlemlerin belli hukuk çerçevesin de gerçekleşip gerçekleşmediğine uygun denetimler yapar. Kimlerin kamuyu zarara uğrattığını tespi eder bunu raporlar. Sonra da oluşturduğu raporları TBMM’ye sunar. Yasalar, kuruma bu konuda uyması gereken kuralları açıkça gösterir.

Denetim

Sayıştay ülkede kurum ve kuruluşların denetimini gerçekleştiren tek organdır. Bütçe hakkında kamu da gerçekleşen olayların sonuçlarını (ihale, alım,satım, özelleştirme, işe alma vb) o konu ile ilgili kurumlar ve kamuoyu ile paylaşır. Kamuda görev alan idarenin yeterliliklerini ölçmekle yükümlü ve görevlidirler. Mali yapısını şeffaflaştırması ya da hesap verme sorumluluklarının yaygın ve ya yerleştirmiş olmalıdırlar. Kurum, idarenin toplumda gördüğü taktir yetkisini alamaz ya da sınırlayamaz. Denetim uluslararası denetim kuralları çerçevesin de gerçekleşmek zorundadır. Sayıştay üyeleri ya da denetleyicileri her zaman tarafsız tarafta ve bağımsız olan tarafta olmak zorundadır.

Kuruma dışarıdan hiçbir şekil de denetleme yargılama ya da yürütme yetkisi alanların da emirler verilemez. Her dönemin farklı metodolojisi olduğu için bunlar çerçevesin de gerçekleştirmeye özen göstermektedir. Bu görevi en iyi şekil de yapabilmek için her zaman kurumların da çalışan kişiler için özel eğitimler verilmektedir. Denetim aşamasın da hiçbir şeyin gözden kaçırmamaya ve görevlerini en iyi ve kurallara uygun şekilde yapmaya özen göstermektedirler.

Yargılama

Sorulu olan kesimin işlem ve hesaplarının bir hükme bağlanması yönünde ki kesin olarak bağlama görevi bakımından yargı çerçevesin de bir iş görmektedir. Kamu idare ve hesabı konusun da denetçiler yönünden bunların denetim yaptıkları zamanlar çerçevesin de kamu zararına sebep olan hususların tespitin de sorumlu olanların savunmalarının alınması ve yıl sonun da yapılan mali raporlar çerçevesin de raporlar ve belgeler ile birlikte Sayıştay başkanlığına sunmakla hükümlüdürler. Daha sonra verilen bu hükümler çerçevesin de kararların gerekçeleriyle beraber tutanaklara sunulmakta ve üyeler ya da daire başkanlığınca imzalanarak değerlendirilmektedir.

Sayıştay Raporlaması

Sayıştay tarafından hazırlanan, Türkiye Büyük Millet meclisine verilen raporlar şöyledir;

• Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu: Kamuda ki kaynakların el de tutulması amacı ile ve kullanılan görevler ya da yetki sahibi olan kişilerin kaynakları etkin, verimli bir şekil de ekonomik açıdan ya da hukuksal anlam da elde tutulması bunun kullanımı, muhasebenin ve raporlanmasının kötü emellerle kullanılmak istenilmesi için önlemlerimizi önceden alınmasıyla yardımcı olan bir raporlamadır.
• Faaliyet Genel Değerlendirme Raporu: Amaçlar performansı artırmak, stratejik açıdan yapılan planlar ya da bütçenin değerlendirilmesi yönün de üst makamlar tarafından güvenilir olduğunu kamu oyuna verilen bilgiler doğru olduğunu kanıtlamak amacı ile yapılan bir rapordur.
• Mali İstatistik Değerlendirme Raporu: Bu rapor bir seneye yayılan mali raporların istatistiklerinin yayımlanması, raporlanması ya da doğrulanması ve güvenilir olup olmadığının standartlar çerçevesin de olup olmadığının Sayıştay’a sunularak onlar tarafından incelenen bir rapordur. Mali İstatistik Değerlendirme Raporu Türkiye Büyük Millet Meclisine ve de Maliye Bakanlığı’na sunulmaktadır.
• Genel Uygunluk Bildirimi: Genel uygunluk bildirimlerinin Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmasının ardından hesaplara uygun bir raporla ortaya çıkmasının sonucun da bulgular ilk olan genel uygunluk bildirimiyle beraber Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmak için yapılan bir rapordur.
• Kamu İktisadi Teşebbüsleri Raporu: Bu denetim sonrasın da oluşan raporların ve de kurumların senelik yaptıkları işlerin sonuçları sektör bazın da sunulduğu bir rapordur. Bu rapor da Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmaktadır.

Yazar: Onur CAN ACAR

KAYNAKÇA;

1. https://www.sayistay.gov.tr/tr/?p=2&CategoryId=78
2. https://www.sayistay.gov.tr/tr/?p=2&CategoryId=73
3. https://m.bianet.org/bianet/siyaset/202369-sayistay-nedir-ne-is-yapar
4. https://www.sayistay.gov.tr/tr/?p=2&CategoryId=78
5. https://sayistay.gov.tr/tr/?p=2&CategoryId=88