Sosyalizm Nedir? Sosyalizmin Özellikleri Nelerdir? |2023

Sosyalizm Nedir?

Sosyalizm nedir sorusuna cevap verilirse Sosyalizm hükümetin, devletin ve üretimin halk için yapıldığı halkın refahı için yapıldığı, mülkiyetin ortak bir şekilde kullanıldığı bir sistemdir. Bu sistem özel mülkiyetin varlığını reddetmektedir. Bireycilik olgusu yerine toplum anlayışı ön plana çıkmaktadır. Sosyalizm kavramı Fransızca kökenlidir. Sosyalizmde tüm iktisadi faaliyetler ve özel mülkiyetler kamuya aittir. Toplumsal refah merkez otorite tarafından sağlanır. En önemli temsilcileri Platon, Saint Siman, Proudhon ve Qwen olarak bilinmektedir. Bilimsel sosyalizmin temsilcileri Karl Max ve Friedrich Engels’tir. Birey yerine toplum olgusu ön plana çıkmaktadır. İktisat ve siyaset aynı eşitlik olmalıdır. Sosyalizm nedir sorusunun cevabından sonra detaylıca bazı noktalara değinmek istiyorum.

Sosyalizm Kaça Ayrılır?

Bu iktisadi düşünce özel mülkiyetin varlığını insani gelişimin önünde bir engel olarak görmektedir. Özel mülkiyet bireylerin elinde toplanırsa sınıflar oluşur. Sınıflar, toplumu yöneten ve yönetilen olarak ikiye böler. Karl Marx’a göre tarih, bu sınıfların çatışmasının tarihidir. Sosyalizm nedir konusunu incelerken kavramı ikiye ayırmak gerekir. Marx öncesi Sosyalist ideoloji ve Marx sonrası Sosyalist ideoloji. Marx’a kadar sosyalizm ütopik sosyalizm olarak anılırken Marx’ın kendi görüşü ve takipçileri bilimsel sosyalizmi savunmaktadır.

Radikal Sosyalizm Nedir

Radikal sosyalizm bir bütünleştirme sürecidir. Bu süreci biraz açarsak; binlerce yıllık sınıflı toplumlarının parçaladığı emek sürecinin yeniden bütünleştirilmesi işlemidir; binlerce yıldır dayatılan yönetici/yönetilen tabakalaşmasının ortadan kaldırılmasıdır; köy ve kentin bütünleştirilmesidir; en nihayet, ulusların bütünleşme sürecidir.

Reel Sosyalizm Nedir

Reel sosyalizm için varolan sosyalizm, ifadesini kullanmak yanlış olmaz.  Bir diğer tanımı ise sosyalist yapının veya işlerin yapılması planlanan ancak yapılmayanların ayrıştırılarak sadece yapılanların ele alınma durumudur. İdeolojik slogan hailine gelişi Brejnev döneminde başlamıştır. Genellikle Sovyetler Birliği’nde ve Doğu Bloku ülkelerinde sıkça kullanılmaktadır.

Diyalektik Materyalizm

Sosyalizm Nasıl Ortaya Çıkmıştır?

Sosyalizmin başlangıcı ilk çağ filozoflarına kısaca Platon’a kadar dayanmaktadır. Buna rağmen Dünya’da en büyük gücünü de ona sağladığından Marxizm’le beraber başladığı ifade edilir. Sosyalizm kavramı, İlk olarak 1803’te İtalya’da sonrasında 1822’de İngiltere ve en son Fransa’da kullanılmaya başlanılmıştır. 1835 tarihinde Fransız sözlüğünde kullanılmaya başlanmıştır. 1877 yılına kadar yapılan baskılardan kurtulmak için toplumu refaha kavuşturmak için oluşan teori 2 kısımdan oluşur. Karl Marx öncesi ve sonrası.

Bu düşünce eski filozof Eflatun’a kadar dayanmaktadır. Ütopik sosyalist düşüncenin başlangıcı Eflatunla birlikte olmuştur. Eflatun ideal devlet nasıl olmalıdır sorusuna cevap bulmaya çalışmıştır ve devletin buna uygun bir yönetim biçimine sahip olmasını savunmuştur. Düşünce, İngiltere ve Fransa’da daha yaygın gözlemlenmiştir. Ütopik sosyalistler sömürgeciliğin ortadan kaldırılma düşüncesini savunmuştur. Bu akımın kurucuları ise Robert Owen ve Saint Simon’dır. Karl Marx Bu iktisadi düşüncenin en önemli isimlerindendir.

Sosyalizm Nedir sorusunu daha iyi anlayabilmeniz için size aşağıdaki videoyu izlemenizi tavsiye ediyoruz.

Karl Marx ütopik sosyalizmi daha çok bilimsel görüşler katarak bilimsel sosyalist yaklaşımı ortaya koymuştur. Karl Marx sınıf ayrılıklarının olmadığı bir düzen ortaya koymaya çalışmıştır. Bir yönetim şekli olarak ise ilk defa bir ülkede yönetim şekli olarak 1917 de Rusya’da ihtilal olduktan sonra kurulmuştur. Sonraki dönemlerde ise Avrupa’da yaygınlaşmıştır. 1940’lı yılların başında uzak doğu ülkelerinde yaygınlaşmıştır. Örnek olarak Kuzey Kore, Vietnam ve Çin Halk Cumhuriyetinde görülmüştür. Türkiye’de Sosyalist ideoloji 1900’lü yılların başlarında kendine alan bulmaya başlamıştır. Türkiye’de ilk sosyalist parti 1910 yılında Hüseyin Hilmi tarafından Osmanlı Sosyalist Partisi ismiyle faaliyete geçmiştir. 1990’lı yılların başında önemini yitirmiştir.

Sosyalizm Neyi Amaçlar?

Sosyalist ideolojinin temel amacı sınıfsız herkesin eşit olduğu toplum oluşturmaktır. Emekçi sınıfı teori için için çok önemli bir yere sahiptir. Üretim araçlarını toplumsallaştırarak sınıf ayrılıklarını ortadan kaldırmayı amaçlar. Amaçlarından bir diğeri ise kapitalist ekonomiyi tamamıyla ortadan kaldırmaktır. Sosyalist düşünce akımının ana amacı, insanları sömürgeden korumayı amaçlarken, üretilen mal ve hizmetlerin kişilere eşit bir şekilde dağıtılması amaçlanmıştır.

Komünizmden Farkı Nedir?

Sosyalizmde üretilen mallar bireylerin ne kadar ürettiğine göre dağıtılırken, komünizmde elde edilen mallar ve hizmet insanların ihtiyacına göre pay edilmelidir görüşünü benimserler. Sosyalizm ekonomiye dayalı bir sistem olarak görülmektedir fakat komünizm ekonominin yanında ayrıca politik bir sistemdir. Bu iktisadi düşünce, eşit bir yaşam görüşünü benimserken komünizm eşit yaşamın yanında eşit bir yönetimin olmasını da savunurlar. Bu iktisadi düşüncede, bireyler ekonomik anlamda yönetimde söz sahibi olabilirler ve çoğunluk neye karar verirse o uygulanmalı görüşündedir. Komünizm de ise ekonomi de söz sahibi tek partidir, tek partili sistem vardır. Sosyalist ideolojinin temelinde seçim usulü vardır. Buna birçok parti katılabilir, komünizmde ise seçim yoktur tek parti vardır ve sınıfsız bir yaşamı amaçlarlar.

Sosyalizm nedir sorusunu yukarıdaki videoya ve tanımlardan öğrenmiştik. Yukarıda ki farkları birde video olarak görelim.

Sosyalizm ve Kapitalizm Farkları Nedir?

Bu iktisadi ve politik düşüncenin içinde özel mülkiyet yoktur. Toprak, üretim araç ve gereçleri, evler vs. devletin elindedir. Kapitalizm de ise özel mülkiyet anlayışı vardır, insanlar istediği kadar mülkiyet sahibi olma hakkına sahiptirler, bireyler istediği kadar mal ve para sahibi olabilirler. Bu iktisadi düşüncede üretilen malların fiyatlarını, sayılarını ve nasıl üretileceği devlet tarafından belirlenmektedir. Kapitalist sistemde ise hangi maldan ne kadar ve nasıl üretileceği piyasadaki talebe ve fiyata göre belirlenmektedir. Eşitlikçi olan bu yaklaşımda kamu yararını arttırmak için uğraşılır ve bireyler değil toplumun çıkarları ön plandadır. Kapitalizm de bireylerin şahsi yararı ön plandadır ve birey daha çok fayda sağlamak için istediği gibi çalışır ve bireyin şahsi karı önemlidir.

Bu makalede social-ism kelime anlamının toplumun değerine önem veren ekonomide kar amacı gütmeden bireyler için ihtiyaçlarının karşılandığı bir sistem olduğu, tarihinin ise ilk çağlara kadar dayandığını ve Karl Marx tarafından geliştirildiğini, ütopik yaklaşımın, Eflatun tarafından oluşturulduğu görülmektedir. Sosyalizmin amacı ise kapitalizmi yok etmek, bireylerin toplumda eşit olduğu ve sınıf farklılıklarını ortadan kaldırmayı amaçlar. Bu iktisadi düşünce ile kapitalizm arasındaki farklar Kapitalizmde özel mülkiyet anlayışı görülmektedir fakat sosyalist toplumda özel mülkiyet yani üretim araçlarının mülkiyeti merkezi otoritenin elindedir. Komünizm ile Sosyalizm arasındaki farklara değinilmiştir. Komünizm de mallar insanların ihtiyaçlarına göre dağıtılır fakat Sosyalizm de ise bireyin ne kadar ürettiyse o kadar pay almaktadır.

Kapitalizm ve sosyalizm nedir ve farkları nasıldır gibi soruların cevaplarını bulabileceğiniz bir videomuz da aşağıdadır.

Sosyalist Nedir? Kime Denir?

Sosyalizm ideolojisini benimseyen kişiler olarak tanımlayabiliriz. Sosyalizm nedir ve sosyalist nedir sorusu birbirine çok karışmaktadır. Bu ikisinden sosyalizm bir ideoloji, sosyalist ise ideolojinin arkasında olan savunucusudur. Bu kelime Türk Dil Kurumunun sitesinde “Toplumcu” olarak geçmektedir. Fransızca “socialiste” kelimesinden dilimize geçmiştir. Faşist,komünist ve sosyalist kavramları genellikle, yukarıda bahsettiğimiz gibi belirli ideolojiyi benimsemiş kişiler için kullanılır.

Sosyalist için aynı zamanda özel mülkiyete karşı çıkan ve eşitliği savunan taraflar olarak’ta tanımını yapabiliriz. Sosyalistlere göre, Sosyalist sistemde özel mülkiyet yasaklanmaz veya devlet el koymaz. Sosyalizmde, üretim araçları olan fabrikalar, atölyeler ve tersaneler özel mülkiyete alınamaz. Fakat bunun dışında bir bireyin özeline giren mülk ve paraya müdahale edilmez. Sosyalizmin insan doğasına aykırı olduğuna dair iddialar vardır. Bu iddialara göre insanın kazanma hırsına en uygun sistem kapitalizmdir. Fakat sosyalistlere göre insan doğası temel gereksinimleri karşılama isteği açısından evrenseldir. Onun dışındaki tüm özellikleri, içinde bulunduğu toplumun sosyal, ekonomik ve kültürel değerlerine göre şekillenir. Dolayısı ile sosyalist sistemlerde insan doğasına uygundur.

Sosyalist Ülkeler Hangileridir?

Konumuzda bahsettiğimiz ideolojiyi benimsemiş sosyalist ülkelere aşağıda yer verilmiştir. Bu ülkelerde kendi arasında sosyalist gruplara ayrılmaktadır.

Marksist-Leninist ideolojiye bağlı Sosyalist Ülkeler

•  Küba Cumhuriyeti: 1 Temmuz 1961’den beri sosyalist ülkedir.
•  Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti: 2 Temmuz 1976’dan beri sosyalist ülkedir.
•  Laos Demokratik Halk Cumhuriyeti: 2 Aralık 1975’ten beri sosyalist ülkedir.

Eski Marksist-Leninist ideolojiye bağlı Sosyalist Ülkeler

•  Afganistan Demokratik Cumhuriyeti: 27 Nisan 1978-28 Nisan 1992 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Angola Halk Cumhuriyeti: 11 Kasım 1975-27 Ağustos 1992 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti: 29 Kasım 1944-22 Mart 1992 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Benin Halk Cumhuriyeti: 30 Kasım 1975-1 Mart 1990 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Bulgaristan Halk Cumhuriyeti:15 Eylül 1946-7 Aralık 1990 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Çekoslovakya: 9 Haziran 1948-29 Mart 1990 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Doğu Almanya: 7 Ekim 1949-3 Ekim 1990 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Derg ve Etiyopya Demokratik Halk Cumhuriyeti: 28 Haziran 1974-27 Mayıs 1991 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti: 30 Kasım 1967-22 Mayıs 1990 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Kampuçya Halk Cumhuriyeti: 17 Nisan 1975-1 Mayıs 1989 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Romanya Sosyalist Cumhuriyeti: 30 Aralık 1947-21 Aralık 1989 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Kongo Halk Cumhuriyeti: 3 Ocak 1970-15 Mart 1992 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Kuzey Kore:9 Eylül 1948-19 Şubat 1992 arası Marksist-Leninist sosyalist ülkeydi.(19 Şubat 1992’den sonra Juche sosyalizmi yürürlüğe konuldu)
•  Macaristan Halk Cumhuriyeti: 20 Ağustos 1949-23 Ekim 1989 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Moğolistan Halk Cumhuriyeti: 24 Kasım 1924-12 Şubat 1992 arası sosyalist bir ülkeydi. SSCB’den sonra kuruӀan 2. sosyalist ülkeydi.
•  Mozambik Halk Cumhuriyeti: 25 Haziran 1975-1 Aralık 1990 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Polonya Halk Cumhuriyeti: 28 Haziran 1945-19 Temmuz 1989 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Somali Demokratik Cumhuriyeti: 21 Ekim 1976-26 Ocak 1991 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Sovyetler Birliği: 30 Aralık 1922-26 Aralık 1991 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti: 29 Kasım 1943-27 Nisan 1992 arası sosyalist bir ülkeydi.

Marksist-Leninist ideolojiye bağlı olmayan Sosyalist Ülkeler

•  Bangladeş Halk Cumhuriyeti:11 Nisan 1971’den beri sosyalist bir ülkedir.
•  Guyana Kooperatif Cumhuriyeti:6 Ekim 1980’den beri sosyalist bir ülkedir.
•  Hindistan Cumhuriyeti:15 Ağustos 1947’den beri sosyalist bir ülkedir.
•  Kuzey Kore:19 Şubat 1992’den beri sosyalist bir ülkedir.(Juche sosyalizm uygulanmaktadır.)
•  Portekiz Cumhuriyeti:2 Nisan 1976’dan beri sosyalist bir ülkedir.
•  Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti:7 Eylül 1978’den beri sosyalist bir ülkedir.
•  Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti:26 Nisan 1964’ten beri sosyalist bir ülkedir.

Eski Marksist-Leninist ideolojiye bağlı olmayan Sosyalist Ülkeler

•  Cezayir Demokratik Halk Cumhuriyeti:8 Eylül 1963-23 Şubat 1989 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Myanmar Birliği Sosyalist Cumhuriyeti:2 Mart 1962-23 Eylül 1988 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Mısır Arap Cumhuriyeti:22 Temmuz 1957-26 Mart 2007 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Irak Cumhuriyeti:17 Temmuz 1968-9 Nisan 2003 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Libya Sosyalist Halk Cemahiriyesi:1 Eylül 1969-23 Ekim 2011 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Sudan Demokratik Cumhuriyeti:8 Mayıs 1973-10 Ekim 1985 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Suriye Arap Cumhuriyeti:8 Mart 1963-27 Şubat 2012 arası sosyalist bir ülkeydi.

Geçici Marksist-Leninist ideolojiye bağlı Ülkeler

•  Erzincan Sovyeti: Aralık 1917-Haziran 1921 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Alsas Sovyet Cumhuriyeti: 10 Kasım 1919-22 Kasım 1919 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Asturias Sosyalist Cumhuriyeti: 4 Eylül 1934-19 Eylül 1934 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Azerbaycan Millî Hükûmeti: Kasım 1945-Kasım 1946 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Bavyera Sovyet Cumhuriyeti: 6 Nisan 1919-3 Mayıs 1919 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Saksonya Sovyeti Kasım 1918-14 Mart 1919 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Besarabya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti: 11 Mayıs 1919-29 Aralık 1920 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Şili Sosyalist Cumhuriyeti: 4 Haziran 1932-13 Eylül 1932 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Çin Sovyet Cumhuriyeti: 7 Kasım 1931-22 Eylül 1937 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Fujian Halk Hükümeti: 22 Kasım 1933–13 Ocak 1934 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Muğan Sovyet Cumhuriyeti: 15 Mayıs 1919-24 Temmuz 1919 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Donetsk-Khrakov Sovyet Cumhuriyeti
•  Estonya Çalışan Halk Komünü: 29 Kasım 1918 – 5 Haziran 1919 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Finlandiya Sosyalist İşçi Cumhuriyeti: 29 Ocak 1918 – 5 Mayıs 1918 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Finlandiya Demokratik Cumhuriyeti
•  Galiçya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
•  Kuzey Kore Geçici Halk Komitesi: 6 Eylül 1945-9 Eylül 1948 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Limerick Sovyet Cumhuriyeti: 15 Nisan 1919-27 Nisan 1919 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Letonya Sosyalist Sovyet Cumhuriyeti: 17 Kasım 1918-13 Ocak 1920 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Litvanya-Belarus Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
•  Mahabad Cumhuriyeti
•  Almanya Sosyalist Cumhuriyeti: 3 Kasım 1918 – 11 Ağustos 1919 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Hunan Sovyeti
•  Macaristan Sovyet Cumhuriyeti: 21 Mart 1919-1 Ağustos 1919 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Naissaar Sovyet Cumhuriyeti
•  Odessa Sovyet Cumhuriyeti: 30 Ocak 1918-13 Mart 1918 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Paris Komünü: 18 Mart 1871–28 Mayıs 1871 arasında var olmuş ilk sosyalist ülkeydi.
•  Gilan Sovyet Cumhuriyeti: Haziran 1920-Eylül 1921 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Güney Vietnam Cumhuriyeti’nin Geçici Devrim Hükümeti: 8 Haziran 1969-2 Temmuz 1976 arasında geçici sosyalist bir hükümettir.
•  Ulusal Kurtuluş Siyasi Komitesi: 10 Mart 1944-9 Ekim 1944 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Slovak Sovyet Cumhuriyeti: 16 Haziran 1919-7 Temmuz 1919 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Yemen Demokratik Cumhuriyeti: 21 Mayıs 1994 -7 Temmuz 1994 arası sosyalist bir ülkeydi.
•  Nghệ tinh Sovyetleri: 22 Haziran 1941-9 Eylül 1944 arası sosyalist bir ülkeydi.

Sosyalist Sistemde Çalışmak

Sosyalizme göre, Kapitalist sistemlerde işçi hayatta kalmak ve yaşam koşullarını devam ettirebilmek için çalışır. Fakat ne kadar çok üretirse üretsin ortaya çıkan kardan ne kendisinin nede toplumun yeterince faydalanmasına izin verilmez. Sosyalistlere göre bu kar doğrudan patronun cebine gider. Sosyalizme göre, kendi sistemlerinde de işçiler hayatta kalmak için çalışır. Fakat ürettikleri kar tek bir kişinin cebine değil, toplumun kasasına gideceği için daha fazla kazançlıdır. Dolayısı ile işini daha çok benimseyecek ve üretimi daha çok arttıracaktır.

Sosyalistlere göre kapitalistlerin kar elde etme isteği, toplumsal menfaatlere zarar verir. Örneğin günümüzde hayatında hiç hareket etmeyen ve güneş görmeyen tavukları tüketiyoruz. Bu tavuklara, bir buçuk ayda kesime hazır hale gelmesi için ağır ilaçlar verildiğini biliyoruz. Kapitalist şirket sahipleri için, öncelik kısa sürede elde edeceği yüksek kardır. Bu tavukları tüketenlerin büyük çoğunluğunun 10 yıl içinde başta kanser olmak üzere birçok hastalığa kapılma ihtimali onun aklında soru işareti bırakmaz. Sosyalistlere göre, kapitalistlerin tek derdi toplumu göz ardı ederek, elde ettiği kar oranını sürekli arttırmaktır.

Yazar: Mücahit Alparslan Kalkan