Sistemik Risk Nedir? Too Big To Fail Nedir?

Too Big To Fail

Büyük ve karmaşık olmaları ve finansal sistemde yer alan diğer kuruluşlarla olan bağlantıları ve önemli faaliyetlerinin başka finansal kuruluşlarca kısa sürede sağlanmasının zorluğu nedeniyle, faaliyetlerini sürdürememe durumlarının ortaya çıkması halinde sistemik risk yaratma potansiyeli taşıyan ve ekonomiye büyük maliyetler yükleyebilecek olan finansal kuruluşlardır.

Sistematik Risk kavramı

Sistematik risk, finansal istikrarsızlığın giderek büyümesiyle ekonomideki büyümeyi ve refahı maddi olarak etkilemesi sonucu finansal sistemin işleyişinin bozulmasıdır. G-20 ülkeleri bu riski azaltabilmek için FSB den bir politika çıkarmalarını istemiştir. 2010 yılında çıkarılan bu politika onaylanmış ve 2019 yılında bu politikayı uygulamaya geçilmesi hedeflenmiştir. Hazırlanan bu raporda aşağıdaki maddeler halinde öneriler sıralanmaktadır:

• Küresel sistemik açıdan önemli finansal kuruluşlar daha yüksek zarar karşılama gereğine sahip olması

• Sistemik açıdan önemli finansal kuruluşların çözümlenmesinin uygun bir seçenek olması

• Sistemik açıdan önemli finansal kuruluşların denetiminin güçlendirilmesi

• Temel finansal altyapıların güçlendirilmesi

• Küresel sistemik açıdan önemli finansal kuruluşlar için etkili ve tutarlı ulusal politikaların uygulanmasının sağlanması

Küresel Açıdan Bazı Önemli Kuruluşlar

• Bank of America
• Allianz SE
• Bank of China
• American International Group, Inc.
• Bank of New York Mellon
• Assicurazioni Generali S.p.A.

Küresel Finans Krizi ve Kurtarma Örnekleri

ABD’de konut fiyatları balonunun patlamasıyla ortaya çıkan kriz pek çok bankanın batmasına, bazı büyük bankaların da devlet tarafından kurtarılmasına yol açmıştır. Kriz kısa sürede diğer ülkelere de sıçrayarak küresel bir hal almıştır. Pek çok ülkede yetkili otoriteler, banka gibi finansal kurumların kurtarılması için birtakım tedbirler almak zorunda kalmışlardır.

——ABD—–

ABD’de Hazine, Federal Reserve (FED) ve diğer düzenleyiciler zor durumdaki ya da iflas etmiş ödeme sıkıntısına düşmüş büyük kuruluşlar için kurtarma ve birleştirme planları oluşturmuşlardır. Bu kuruluşlar arasında Fennie Mae, Freddie Mac, Bear Stearns, WaMu, Wachovia, AIG, Countrywide ve Merrill Lynch yer almaktadır; ancak Lehman Brothers gibi diğer kuruluşların batmasına müsaade edilmiştir

ABD’de finansal krizin olumsuz etkilerinin giderilmesi, batmayacak kadar büyük uygulamasının sonlandırılması finansal hesap verilebilirliğin ve şeffaflığı geliştirilmesi suretiyle finansal istikrarın sağlanması amacıyla ABD Kongresi tarafından Temmuz 2010’da the Dodd-Frank Act yürürlüğe konmuştur. Bu düzenleme ile FSOC oluşturulmuştur. Finansal istikrarın sağlanması için risklerin tespit edilmesi ve finansal sistemin istikrarına yönelik tehditlerin ortadan kaldırılması, piyasalardaki katılımcıların herhangi bir başarısızlık durumunda Hükümet tarafından kurtarılacağına dair beklentilerinin ortadan kaldırılması suretiyle piyasa disiplininin sağlanması ve finansal piyasaların izlenmesi FSOC görevleri arasında yer almaktadır.

Türkiye’de Sistemik Risk Önemine Sahip Finansal Kuruluşlar

TCMB Mayıs 2014 Finansal İstikrar Raporu’na göre Türkiye’de küresel sistemik öneme sahip kuruluş bulunmamakla birlikte, bu kuruluşların iştirakleri faaliyet göstermektedir; ayrıca yerel sistemik öneme sahip banka belirleme metodolojisi konusunda çalışmalar devam etmektedir.

Türkiye’de 8 Haziran 2011 tarih ve 637 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile; Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın başkanlığında, Hazine Müsteşarı ile TCMB, BDDK, SPK ve TMSF Başkanlarından oluşan ve başlıca görevleri sistemik riskin izlenmesi ve önlenmesi ile sistemik risk yönetimine ilişkin koordinasyonu sağlamak olan Finansal İstikrar Komitesi kurulmuştur. Finansal İstikrar Komitesi’nin görevleri arasında şu maddeler yer almaktadır:

• Finansal sistemin bütününe sirayet edebilecek sistemik risklerin belirlenmesi, izlenmesi ve bu tür risklerin azaltılması için gerekli tedbir ve politika önerilerini tespit etmek.
• İlgili birimlere sistemik risklerle ilgili uyarılar yapmak, uyarı ve politika önerileri ile ilgili uygulamaları takip etmek.
• İlgili kurumlar tarafından hazırlanacak sistemik risk yönetim planlarını değerlendirmek.
• Sistemik risk yönetimine ilişkin koordinasyonu sağlamak.
• Görev alanı ile ilgili olarak, kamu kurum ve kuruluşlarından her türlü veri ve bilgiyi sağlamak, kurumlar arasında politikaların ve uygulamaların koordinasyonunu sağlamak