Yeşil Sermaye Nedir? Türkiye ve Diğerleri |2023

Yeşil Sermaye Nedir?

Yeşil Sermaye, yurtiçi ve yurtiçi olmak üzere iki farklı şekilde değerlendirilen bir kavramdır. Türkiye’de kavram, İslam adı altında ekonomik çıkarlarını gerçekleştiren, bu çıkarları elde ettikten sonra İslamcılık yapmaya devam eden üstelik toplumun hassas olduğu konulara rahatça fetva verebilen, İslam’ı yaşamak gibi bir amaca sahip görünüp aslında İslam dini üzerinden para kazanan insanların kazandığı paralara verilen isim olarak nitelendirilmektedir.

Türk tarihinde pek çok olaylar meydana gelmiştir. Bunlardan birisi ise 28 Şubat 1997 yılında gerçekleşen postmodern darbe olayıdır. Burada siyasi ve dini açıdan çatışmalar yaşandığı dönemden bahsedilebilmektedir. Bu olayların sonrasında İslam dinine uygun bir şekilde işleyen şirketleri tanımlamak amacıyla yeşil sermaye terimi kullanılmıştır. 28 Şubat dönemlerinde gerçekleşen siyasi ve dini olaylar ekonomik açıdan en çok bu şirketleri zarar ettirmiştir. Nitekim şuan Cumhurbaşkanı olan ve bu terimin çıktığı anda AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan sermayeleri kızıl veya yeşil diye ayırmanın ekonomik açıdan zarar verdiğini topluma aktarmıştır.

Yeşil Sermayenin Ekonomik Açıdan Önemi Nedir?

1990 yıllarında Türkiye kontrol altında tutulan sabit kur politikasını benimsemiştir. Bu politika ile birlikte döviz kuru ve faiz arasındaki ilişkiyi yaklaşık 18 puan faiz lehine çeviren Merkez Bankası, Türk vatandaşlarının ellerinde bulundukları sermayeleri Türk bankalarına yatırmasını sağlamak amacı ile bu politikayı uygulamıştır.

Fakat muhafazakâr olan pek çok insanların faize karşı bir hassasiyeti olması nedeniyle bu fırsattan yararlanmak için farklı yollar aramışlardır. İşte insanların bu hassasiyetini bilen İslami firmalar bu insanlara faiz yerine kâr üzerinden pay vereceğini söylemiştir. Bunu yapan firmalar yurtdışından pek çok insandan sermayelerini alıp gerekli bulduğu yerlere arz yönlü yatırımlarını gerçekleştirmişlerdir. Oluşan firmaların en çok olduğu bölge ise Konya ilindedir.

Bu İslami firmalardan birisi ise Kombassan Holding’dir. Bu firma dönemin şartlarında iyi miktarda sermaye toplayıp yatırımlarını gerçekleştirmesi, diğer insanlar için bir güven ortamı oluşturduğundan çoğu insanı yatırım yapmaya itmiştir. Fakat bu sisteme zarar vermek açısından pek çok kurulan firma yurtdışındaki insanları dolandırarak sisteme karşı olan güveni sarsmıştır.

Bu olaylar Kombassan gibi dürüst holdingleri sıkıntı içerisine sürüklemiştir. Üstelik o günkü hükümetin böyle firmalara bakışının güzel olmaması, her defasında önüne çıkarılan engellemeler vs. bir çok şey büyüme oranları minimize etmiş ve yatırım yapamadığından büyüyememişlerdir. Diğer yandan Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) 2007 yılında tespit ettiği 76 İslami firmanın 40’ın üzerinde kalan çoğunluk bir kısmı sadece kağıt üzerinde olduğunu tespit etmiştir. Bu durum İslami firmaların iyi niyeti istismar ettiği söylentilerini ortaya çıkarmıştır. Günümüzde SPK’nın disiplinli çalışmalara bu oranı ciddi manada düşürmektedir.

 

Yeşil Sermaye Piyasası Nedir?

Yeşil sermaye piyasası, bir başka ismiyle İslami sermaye piyasası olarak bilinmektedir. Bu piyasalarda yapılabilecek her türlü alışverişin İslami kurallar çerçevesinde uygulandığı bir menkul kıymet piyasası olarak tanımlanabilmektedir. Bundan dolayı İslam dininin haram kıldığı faiz vb. işlemler bu piyasada yer almamaktadır.

1990 yılından sonra İslami finans dünyada ilgi çekmeye başlamıştır. İslam ile yönetilen ülkeler bu sisteme merak duymasının yanı sıra gelişmiş diğer ülkelerde ekonomik anlamda azımsanmayacak kadar fazla olan bu potansiyeli değerlendirmek amacıyla bir çok İslami finans atılımları gerçekleştirmiştir. Bu uygulanan girişimler daha çok bankacılık alanında görülmeye başlanmıştır. Üstelik günümüz dünyasında yeşil sermaye finans sektörü önemli rakamlarla büyüme gösterirken pek çok piyasadaki sermaye sahiplerinin de ilgisini çekmeyi başarmıştır.

2000 yıllarından beri Müslüman halka sahip ülkeler finans açısından İslami finans uygulamalarını kendi ülkelerinde uygulama çabası içerisine girdiği görülmektedir. Hatta İslam üzerine bir yönetim uygulayan ülkeler bu İslam finans uygulamalarını uluslararası sahaya taşımak açısından pek çok araştırma merkezleri ve bu tesisleri düzenleyici kurumlar oluşturmuşlardır.

Şurası bir gerçek ki bu sektör üzerinde gerçekleştirilen çalışmalar, önümüzde ki süreçte yeşil sermaye açısından pozitif bir anlam ifade etmektir. Müslüman halka sahip olan ülkeler dünyada ekonomik bir potansiyel göstermektedir. Dünya genelinde varlık fonlarından en büyük otuz varlık olarak nitelendirilen değerin yaklaşık olarak yarısı İİT (İslam İşbirliği Teşkilatı) üyesi olması gerçekten güçlü bir potansiyele sahip olduğunu göstermektedir. Bundan dolayı ise petrol kaynaklı oluşan bu fonların çoğu, İslam ekonomilerinin elinde bulundurduğu potansiyel sebebiyle finans sektöründen İslami finanse doğru bir geçiş sağlayacaktır.

Tablo 2’de görülmekte olduğu gibi dünyada en değerli menkul kıymet borsaları verilmektedir. Bu ülkelerin arasında İslam İşbirliği Teşkilatı’na üye ülkelerden hiç bulunmamaktır. Bu durum İslam dünyasının elinde bulundurduğu ekonomik kaynağı İslami sermaye piyasalarına kullanmadığı, başka bir ifadeyle bu uygulamalara gerekli değerin gösterilmediğini aktarmaktadır. Petrol kaynaklarında oluşan fonlara verilen değer İslami piyasalara da verilmiş olması halinde, ekonomik olarak gelişim ile büyümeye önemli ölçüde katkı sağlayacaktır.

Sonuç olarak, yeşil sermaye kavramı, İslami holdinglerin veya diğer sermayelerin ilk başlarda önünü kesmiş gibi görünse de sonradan bu kavramın önemi anlaşılmıştır. İslam dünyasında olan ekonomik potansiyel, dünyanın her yerinde Müslümanların olması gibi nedenler bu sisteme önem verilmesi gerektiğini doğurmuştur. Ama günümüzde İslam dünyasında yeteri kadar gelişmemiş olan bu kavram ülkelerin elinde olan kaynakların çoğalmasına engel olmaktadır. Nitekim Avrupa’da bile Müslümanlara yönelik yeşil sermaye denilen oluşum gelir elde etmek amacıyla uygulanmaktadır.

Yazar: Enver Ferdi Hastürk

KAYNAKLAR

• Mevlüt Camgöz “Sermaye Piyasasında İslami İlkeler: Seçilmiş Finansal Varlıklar ve Operasyonel İşlemler Üzerine Bir İnceleme”
• Şennur Özdemir “Yeşil Sermaye Söylemi”
• http://sennurozdemir.com/wp-content/uploads/2016/09/Ye%C5%9Fil-Sermaye-S%C3%B6ylemi.pdf
• Şahap Kavcıoğlu (Gazete Yazarı) “Yeşil Sermayeli Holdingler veya Anadolu Aslanlarının Durumu Ne Olacak?”
• https://www.yenisafak.com/yazarlar/sahapkavcioglu/yesil-sermayeli-holdingler-veya-anadolu-aslanlarinin-durumu-ne-olacak-2049084
• http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/islami-holdinglerin-cogu-tabela-sirketi-cikti-5784504
• https://www.turkcebilgi.com/ye%C5%9Fil_sermaye
• https://gazetemanifesto.com/2018/pusula-yesil-sermayenin-yukselisi-akpnin-sinifsal-temeli-146181/
• https://www.timeturk.com/tr/2008/07/26/islami-sermaye-bati-yi-tehdit-ediyor.html