Bitcoin Nedir ?

Bitcoin Nedir ? Bitcoin eşler arası teknolojiyi kullanarak merkezi otorite veya banka olmadan çalışan, sanal para birimidir. 2008 yılında Satoshi Nakamoto diye tanınan ve daha sonra ortalıktan yok olan bir kişi ya da grubun hazırladığı makale (Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System) sonucu ortaya çıkan Bitcoin, dijital bir yazılımın ürünüdür. Dünya ekonomisinde, gelişen teknoloji ile beraber bilgisayarda yazılım olarak üretilen para birimleri yaygınlaşmaya başlamıştır.

Nasıl Doğdu?

Satoshi Nakamoto, “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System” adlı makalede ticarette ihtiyaç duyulan dinamiğin güven yerine kriptografik kanıta dayanan bir ödeme sistemi olduğunu ve bu elektronik ödeme sisteminin tamamen iki taraf arasında kurulacak bir sistem olduğunu anlatmaktadır. Bu sistem sayesinde iki parti, banka veya herhangi bir aracı kurum olan üçüncü bir partiye gereksinim duymadan doğrudan kişiden kişiye transfer yapabilecektir. Günümüzde alışverişin doğrudan yolu nakit para kullanımıdır ancak nakit paranın kullanımı, alışverişin küçük hacimli olması ile sınırlıdır. Alışveriş hacmi, tarafların kurumsal kimliği ve bulunulan konumlar değiştikçe kullanılacak ödeme aracı da değişmektedir. Aynı zamanda alışveriş hacmi arttıkça bununla doğru orantılı olarak alıcı ve satıcı arasına giren aracı sayıları da artmaktadır. Bu aracı veya aracı kurumlar hem maliyetleri yükseltmekte hem de söz konusu olan alışverişi daha karmaşık hale getirmektedir. Ödemesini kredi kartı ile yaptığımız basit bir market alışverişinde; alışverişi yaptığımız market, markete POS sağlayan banka, ödeme hizmeti veren firma, kredi kartımızın sağlayıcısı olan firma gibi birçok aracı bulunmaktır. Tüm bunların sağlanan hizmetten dolayı bir maliyeti vardır. Bir banka ile yaptığımız uluslararası para transferinde bu maliyetleri açıkça hissederiz. Aracıların varlığı ve sayısının çok olması yalnızca maliyet açısından değil, sürecin daha problemli hale gelmesi, problem çözme süresinin uzaması, sürecin daha karmaşık hale gelmesi açısından da işlem maliyetlerini yükseltmektedir.

Bitcoin Teknolojisi?

Bitcoin altyapısında Blockchain denilen bir teknoloji kullanılmaktadır. Blockchain, şifrelenmiş işlem takibi sağlayan dağınık bir veri tabanı olarak tanımlanabilir. Bu dağınık veri tabanı, yapılan işlem kayıtlarının tutulmasını, tutulan kayıtların sistemde olan her noktaya dağıtılmasını ve her noktada aynı kayıtların bulunmasını sağlamaktadır. Yapılan işlemler 3.parti tarafından kontrol edilmediğinde ya da denetleyici bir kurumun kontrolü altında olmadığında yeterli şeffaflık sağlanmamışsa dolandırıcılık ya da sahtekarlık riski artar. Bitcoin işlemlerinde bu riskin önüne geçilebilmesi için Blockchain teknolojisi kullanılmış ve bu teknoloji ile şeffaflık sağlanmıştır. Günümüzde, finansal teknolojilerin, geleneksel bankacılık sistemini tehdit ettiğini düşündüğümüzde, finansal kuruluşların bu finansal teknolojileri takip etmesi gerektiğini görebiliriz. Blockchain teknolojisi, finansal kuruluşların işlem maliyetlerini, güvenlik ve sistemsel tasarruflar açısından düşürmektedir. Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) resmî web sitesi olan imf.org’un ana sayfasında yayınlanan, Martin Mühleisen’e ait paranın geleceği ile ilgili olan makalede Bitcoin ve diğer kripto para birimlerinin yasa dışı faaliyetle mücadelede güçlük oluşturacağı fakat Bitcoin’in arkasında yatan teknolojinin dünyanın finansal ekosisteminde devrim yaratacağından söz edilmektedir. Aynı zamanda IMF Başkanı Christine Lagarde da yazdığı bir yazıda Bitcoin‘in arkasındaki teknolojiyi kullanarak inşa edilen bazı araçların işlemleri daha hızlı, daha ucuz ve daha güvenli hale getirerek finans dünyasında devrim yapma potansiyeline sahip olduğunu belirtmiştir.

Bitcoin’in Avantajları – Dezavantajları

Merkezi otoriteden bağımsız, aracısız, maliyetsiz ve hızlı aktarım işlemleri insanların dikkatini çekerken, Bitcoin’in yüksek volalitesinin olması yatırımcıları da cezp etmiştir. Durdurulamaması, kolayca izlenemiyor olması ve vergilendirilememesi bazı kişi ve gruplara fırsat yaratmaktadır. Diğer taraftan Bitcoin’in güçlü yönleri aynı zamanda zayıflıklarını da kapsamaktadır. Kullanıcıların anonim olması illegal işler için yüklü miktarda ödemelerin yapılmasına olanak sağlamaktadır. Aynı zamanda 21 milyon adetlik kısıtlı arzı ile deflasyon riskini oluşturmaktadır. Bitcoin arzı tamamlandıktan sonra krediye konu olduğunda; faizini ödeyecek yeni Bitcoin bulunamayacağından dolayı bir kredi aracı olarak kullanılması mümkün değildir. Yüksek volalite yatırımcılar için fırsat olabileceği gibi ciddi risk de taşımaktadır. Aynı zamanda denetiminin bir merkezi otoritenin kontrolü altında olmaması ve bundan doğabilecek riskler de yatırımcılar için ek bir tereddüt oluşturabilmektedir.

Bitcoin’in Ekonomik Maliyeti

Bunlara ek olarak, Bitcoin’in madenciliği sürecinde harcanan elektrik son birkaç yıldır yoğun tartışma konusu olmuştur. Digiconomist’in Bitcoin Enerji Tüketimi Endeksine göre 20 Kasım 2017 itibariyle geçerli yıllık elektrik tüketimi 29.05TWh’dır. Bu sayı toplam küresel elektrik tüketiminin %0.13’ne denk gelmektedir. Bu çok büyük bir oran gibi görünmese de Bitcoin Madenciliği’nin, 159 ülkeden daha fazla elektrik tükettiği anlamına gelmektedir. Bitcoin Madenciliğini bir ülke olarak düşünürsek, elektrik tüketimi sıralamasında 219 ülkeden 61. sırada yer alır. Geçtiğimiz ay Bitcoin Madenciliğinin elektrik tüketiminin %29,98 oranında arttığı tahmin edilmektedir. Eğer Bitcoin Madenciliğinin elektrik tüketimi bu oranda artmaya devam ederse 2020 yılına kadar dünyadaki tüm elektriği tüketeceği ön görülmektedir. Ülkemizle karşılaştıracak olursak, 2017 yılında Bitcoin üretmek için Türkiye’de ki 8 milyon ailenin elektrik tüketimi kadar enerji harcanmıştır. İstatistiklere bakıldığında, 1 Bitcoin üretmek için harcanan elektrikle, Türkiye’de ki 35 evin günlük elektrik ihtiyacının karşılandığı görülmektedir. Bitcoin madenciliğinde, yükselen fiyatlar daha fazla üretimi tetiklerken, fiyatların yüksek olması enerji tüketimini de arttırır. Şu anda Bitcoin Madenciliği, enerji tüketimi açısından bir tehdit olarak görünse de bilgisayar teknolojisindeki gelişmeler, bir Bitcoin üretmek için gerekli olan enerji miktarını düşürebilecektir.

Bitcoin’in Geleceği

Alt yapısında blok zincir (Blockchain) teknolojisini barındıran Bitcoin incelendiği zaman finans ve teknoloji alanında yenilikler sunduğu göz ardı edilemez. Henüz başlangıç aşamasında sayılabilecek bir dönemde bulunan kripto para sisteminde Satoshi Nakamoto’nun ortaya attığı yeniliğe eklemeler yapılmaktadır ve sistemin popülerliği gün geçtikçe artmaktadır. Sistemin, şeffaflık, 3.parti tarafından kesintiye uğramaması gibi avantajlarının yanında istikrarsız piyasa, henüz legal altyapının oluşmaması, yüksek enerji tüketimi ve öğrenme ihtiyacı gibi dezavantajları da bulunmaktadır. Ancak bu dezavantajların teknolojik gelişme ve iyileştirmelerle giderilebileceği unutulmamalıdır. İnsan hayatının her aşamasında önemli bir yere sahip olan ve hızla gelişen teknoloji ile uyum sağlayamayan toplumlar, tarih boyunca oyunu kaybetmeye mahkûm olmuşlardır. Bilimin, batı toplumlarında gelişirken Osmanlı’da geri kalmasına sebep olan ‘matbaanın geç kabul edilmesi’ örneği gibi kripto para piyasasını reddetmek de pek akılcı olmayacaktır. Dezavantajlarının, teknolojik gelişme ve iyileştirmelerle giderilmesi durumunda, finansal sistemde ve transfer işlemlerinde işlem maliyetlerini düşüreceği anlaşılmaktadır. Bu açıdan, kripto para birimlerinin kullanımının birey ve işletme bazında teşvik edilmesi, finansal, teknolojik ve sosyo-ekonomik bağlamda faydalı olacaktır.

 

KAYNAKÇA

• https://digiconomist.net/bitcoin-energy-consumption
• https://powercompare.co.uk/bitcoin/
• https://www.imf.org/external/ns/search.aspx?NewQuery=bitcoin&submit=
• https://bitcoin.org/bitcoin.pdf
• https://kanalfinans.com/yazarlar/sant-manukyan-yazarlar/sant-manukyan-bitcoin-digerleri
• http://tojdac.org/tojdac/VOLUME4-ISSUE3_files/tojdac_v04i301.pdf
• http://dergipark.gov.tr/download/article-file/529176