Devalüasyon Nedir? Devalüasyon Nedenleri |2023


Devalüasyon Nedir?

Devalüasyon, Merkez Bankası tarafından sabit kur sistemli ödemeler dengesindeki açığın kapatılması adına ulusal paranın, dış satın alma gücünün düşürülmesi anlamına gelir. Bu sayede ülkedeki malların uluslararası pazarda daha fazla rekabet gücüne sahip olması ve ülkeye döviz girişi sağlanması amaçlanır. Türkiye’de 2001 yılına gelininceye kadar  onlarca defa devalüasyon yapılmıştır.

2001 Yılından itibaren Türk lirası diğer para birimleri karşısında serbest piyasada dalgalanmaya bırakılmıştır. Devalüasyon kavramı, genellikle sabit kur sistemini uygulayan ülkelerde paranın bir karar ile başka para birimleri karşısında değersizleştirilmesi olarak kullanılan bir kavramdır. Bunun yanı sıra paranın değersizleştiği durumları anlatmak için de kullanılabilir.

  • Devalüasyon ne demek?
  • Devalüasyon nasıl çalışır?
  • Devalüasyon neden yapılır?

Sorularına daha iyi bir cevap bulabilmeniz için öncelikle ülkelerin döviz kuru sistemleri hakkında kısmen bilgi sahibi olmanız gerekir. Yazının bu kısmında önce kur sistemlerinden bahsedildiğinden yazılanları okumanızı öneririz.

Her ülke kendi para biriminin değerli olmasını ister. Buna rağmen uluslararası ticaret, bu ticaret sırasında kullanılan para birimleri söz konusu olduğunda dış ticaret açıklarını azaltmak için uygulanan politikalardan biri de yerli paranın değerinin düşürülmesidir. Bu süreç elinde yerli parayı tutan vatandaş için sancılı bir süreçtir. Bu süreçte devalüe olan parayı elinde tutan vatandaşın yabancı mallar söz konusu olduğunda alım gücü de düşecektir. Düşen alım gücü dış mallara olan talebi azaltırken; yabancıların yerli mala olan talebini artırır. Dolayısı ile cari açık azalır.

Kur Sistemleri

Öncelikle kur sistemlerini tanıyalım. En belirli iki farklı kur sistemi mevcuttur. Bunlar esnek kur sistemi ve sabit kur sistemidir. İki sistemin de belirli avantajları ve dezavantajları mevcuttur.

Esnek (dalgalı) Kur Sistemi

Döviz piyasasında olası bir müdahale bulunulmaması durumunda özgürce ve hiç el değmeden rahatça döviz arz ve talep koşullarına göre belirlenmesine Esnek Kur Sistemi denir.Bu sisteme diğer bir adıyla ‘’yüzen kur’’ sistemi de denir.Esnek kurunun uygulanan ülkeye avantajları ve dezavantajları bulunur.

Avantajları

  • Ödemeler dengesi açıklarını kapatması:İstikrar sağlayıcı spekülasyonlar.
  • Hükümetin rezerv tutmasına gerek yoktur.
  • Politika avantajları:Bağımsız iç politika izlenmesi

Dezavantajları

  • Karma sistemler
  • Döviz kuru bantları
  • Ayarlanabilir sabit kur sistemi
  • Kayan parite sistemi
  • Gözetimli dalgalanma sistemi
  • Optimum para sahası
Bu makale ilginizi çekebilir:   Forfaiting Nedir? Forfaiter Nedir? |2023

B. Sabit Kur Sistemi

Döviz kurlarının istikrarlı oluşu Merkez Bankasının döviz piyasasına alıcı ve satıcı olarak müdahale edilmesiyle uygulanır.Bu uygulama yürürlüğe gireceği zaman merkez bankasının elinde yeterli miktar altın ve döviz rezervi bulunması gerekiyordur.Bir ülkede uygulanmaya başlanmasında avantajları ve dezavantajları bulunur.

Avantajları

  • Belirsizliğin daha aza indirgenmiş olması:Sermaye akımlarının günübirlik dalgalanmaları olmaz.
  • İstikrarlı spekülasyon:Spekülatörler riski ve belirsizliği arttırmaktadır.
  • Fiyat düzeni veya disiplini: Ödemeler bilançosu açıkları.

Dezavantajları

  • Ticarette aksama,sapmalar.
  • Hükümetin para politikası
  • Olası belirsiz olan devalüasyonlar

Nasıl değerlendirilir?

  • İthal elde edilen malların kurdaki yükselmeler ile pahalı olması
  • Bütçe açığının büyümesi kur artışı ile doğru orantılıdır.Dış ülkeye borç faizlerinin TL olarak artması bütçe açığının kaçınılmaz hale getirmektedir.
  • Kur artışındaki yükselen kriz ekonomide bir durgunluk yaratır
  • Parasının değerini düşük yapan az gelişmiş ülkeler gerek faiz gerekse yerli parasından borçlanmada artış yaşatır.
  • Devalüasyonun enflasyonla bir bağlamı vardır.Bu bağlam enflasyon üzerindeki etkisinin büyüklüğüdür.Bu büyüklük ülkede milli gelir oranı ve temel ihtiyaç oranına da bağlılık gösterebilir.
  • Devalüasyonun uygulanmaya başlamasından itibaren kurlardaki herhangi bir değişimin ödemeler dengesinde bir yere bağlı kalmaz.Dış dengeyi etkilemek adına cari işlemler ve sermaye hareketleri üzerinde geniş bir etkisi vardır.

Devalüasyon nasıl yapılır?

+Sabit kur sistemini uygulayan herhangi bir ülkede hükümet tarafından belirlenen bir uygulamadır.Ülkenin kendi ulusal parasının yabancı ulusal paralara göre değeri,cari açık ve dış borç gibi çeşitli nedenlerden dolayı düşürülmeye karar verilmesiyle belirli bir oranda sabit kılar ve düşürür.Başka bir devalüasyona kadar resmi olan işlemlerin hemen hemen hepsinde Merkez Bankası tarafından esas alınmaktadır.

Devalüasyonun, değer kaybı ile arasındaki fark nasıldır?

Paranın değerinin düşürülmesinde, sabit kur sisteminin uygulanması demek ulusal para biriminin belirli bir oranda düşürülmesidir. Değer kaybı ise sabit kur sisteminden çok Esnek kur sisteminde uygulanır.Uygulanmasının sebebi ise arz ve talep dengesinin bağlı kılınışı o ülkenin ulusal para biriminin değer kaybetmesinden kaynaklanır.

Devalüasyon nedenleri nelerdir?

  • İhracatı arttırmak.
  • Dış ticaret açığını azaltmak.
  • Dövize olan talebi düşürmek.
  • Enflasyonu düşürmek.

Sonuçları nelerdir?

Bu doğrultuda parasını devalüe eden ülke, hedefine ulaşmak için uygulayan o ülkenin üretiminin kapasitesindeki artışların çok olması(talep ve ihracat) o ülkenin karşılayabilmesi gerekir.Ve gereken bu karşılanabilirliğin arttırılması ve üretimin daha çok ihracat üzerinde kurulması devalüasyonun iyi sonuçlanması doğurur.Döviz talebinin de bu süreçte azalması,cari açığın da kapatılması söz konusu ise ülkede uygulanan bu devalüasyon olumlu sonuç vermiş olur.

Bu makale ilginizi çekebilir:   Liposuction Nedir? Yağ Aldırma Fiyatları |2023

Yazan: Atakan Güneş