Giffen Paradoksu Nedir? Giffen Malı Nedir? |2023

Giffen Paradoksu Nedir?

Giffen Paradoksu, fiyatı arttığı zaman talebi de artan düşük mallar ile ilgili duruma verilen isimdir. Ekonomide talep kanununa göre bir malı fiyatı ile talep edilen miktarı arasında ters yönlü ilişki vardır. Bir malın fiyatı arttığında ona olan talep azalır. Azalan talep genellikle ona ikame olan diğer mallara yönelir.

Bir ürünün fiyat seviyesi yükseldikçe ona olan talebin azalmasına talep kanunu denir. Tüketiciler yani bizler fiyatı yükselen malın yerini doldurmak için o malın ikamesine yöneliriz. Giffen Paradoksu ise bu teoriye zıt bir şekilde oluşmaktadır. Giffen paradoksu ismini 19.Yy’da ROBERT GİFFEN tarafından alınmıştır. Robert Giffen İskoçyalı bir ekonomisttir. Bunu ise bir maden ocağında ki işçi grubunun tüketim yaptıkları malları incelerken işçilerin patates tükettiklerini ve bu malın ne kadar fiyatı yükselirse yükselsin patates tüketimine devam ettiklerini gözlemlemektedir. İşçilerin patatese olan talepleri artmaya devam etmiştir.

Buna bağlı olarak Giffen Paradoksu’nun olması için üç şart vardır bunlar;

• Malın düşük mal olması önemlidir.
• İkamesinin bulunması kolay olmaması gerekmektedir.
• Tüketilen malın tüketicilerin bütçesinin büyük bir kısmını oluşturması gerekmektedir.

Bu sebeple o dönemlerde patates tüketen fakir işçilerin bütçelerinin büyük bir kısmının patatese ayırmaktadır, çünkü bu malın bir ikamesi olmaması veya ulaşılması zor olması sebebiyle bu mala olan talep devam etmekte ve diğer mallara yani örnek vermek gerekirse bu işçilerin et alabilecek kadar bir bütçeye sahip olmamaları işçilerin patatese olan istekleri devam etmekte ve fiyat ne kadar yükselirse yükselsin etin seviyesine gelmediği için patatese olan talep artmaya devam edecektir. Düşük mallar Giffen mallar olarak bilinirler fakat bütün düşük mallara Giffen malı denemez.

Bu mallarla çok karsı karsıya kalacağımız mallar değildir. Bunu günümüzde bir örnek vererek yapabiliriz. Şöyle ki günümüzde gelir seviyesi düşük bir ailenin ekmek, yumurta, soğan, domates gibi ürünleri alarak bir menemen yapılacaklarını düşünelim ama bir süre sonla bunların hepsinin tedarik edemeyecek duruma geldiğinde menemen yapmaktan feragat edip ekmek alıp ikide yumurta kalıp karnını doğurma yoluna gidebilir. Yani günümüzde ailenin çoğu Şeylerden vazgeçip ekmekten vazgeçmemesi sonucunda ekmeğin ne kadar fiyatı yükselirse yükselsin ekmeğe olan talep artmaya devam edecektir.

Giffen paradoksu, giffen paradoksu ile ilgili aşağıdaki videoyu da izleyerek bilginizi genişletebilirsiniz

Giffen Malı Nedir?

Bu tür malların sürekli olan sözleşmeleri yani arz ve talep fonksiyonları ters çalışmaktadır. Fiyat ne kadar artarsa dahi o malın miktarı da o kadar artmaktadır. Giffen paradoksunun söyle anlamak mümkündür. Talep eğrisinin yüksek eğimli olmasının ile birlikte mallara düşük gelirli ve de lüsk mallar olmaması üzerinde ki etmenleri artırmaktadır .Bunun sonucunda Veblen mallar Giffen mallara olan benzerliği vardır ancak Veblen mallar lüks mallara yönelmektedir.

Veblen Malı Nedir?

Sınırlı bir mal ve kendine has olması ve de yüksek statülü olması sebebi ile fiyatların artması ile birlikte talebin de talebin artığı mallardır. Veblen yukarı eğimli talep eğrisi mevcuttur. İkamesinin kolay bulunmaması ve Veblen malının değerli olması ve talebinin sürekli şekilde artmasına neden olmasıdır. Veblen malları, Giffen mallarına kıyasla bu mallar kaliteli ve özenilen yüksek gelirli mallardır . Bir örnek vermek gerekirse saatlerde kaliteli olanlara 300 TL ve altında sahip olabiliriz. Ama bu Veblen malında geçerli değildir Veblen malı olarak düşüne bilmek için saatin bu değeri 3,4,5 veya6 katı üzerinde bir değere sahip olması gerekir.

Arz ve Talep Kanunu

Fiyatların arması sonucu talepte düşüşün gerçekleştiği öne sürülmektedir. Arz artarsa talep artar ve buna bağlı olarak talep arttığında ise arz artar. Arz ve talep kanunları doğrusal çalışmaktadır. Fiyatların düşmesi sonucunda talepte yukarı şekilde olacak vaziyette bir eğimle birlikte artması düşünülmektedir.

Piyasada Giffen Mallarına Örnekler

Ünlü ALFRED MARSHALL “EKONOMİ İLKELERİ” kitapta Robert Giffen’e hitaben onun çalışmalarının fiyatların ne kadar yükselirse yükselsin ekmekte ki talebin de yükselmesi bağlamında örneklerle tarif etti, nedeni olarak da tüketicilerin et almaya bütçeleri yeterli olmamasını bize sunmaktadır. 1947’de ise bu et ve ekmek teorisine George J.Stigler yanıt olarak “Giffen Paradoksunun TARİHÇESİ ÜZERİNE NOTLAR” isimli eseriyle Alfred Marshall’a meydan okumuştur.

Örnek olarak bir diğer örneği Harvard’daki ekonomistlerce hazırlanan çalışma 2007 yılında öneri olarak sunulmuştur. Robert Jensen, ile Nalan Miller  tarafınca Çin’de yapılmış bir deney vardır. Bu deney Çin deki iki eyaleti ele almaktadır. İllerin birinde pirinci diğer ilde ise buğdayın temel gıda olarak tüketildiği için bir deney hazırlamışlardır. Bunu şöyle gerçekleştirmektedir.

Her iki eyalette de seçilen bir aileye kendinin gıda olarak tercih ettiği malların satın alırken alınması gereken makbuzlar verildi. Bir diğer ilkedeki hane halkının pirinç fiyatı düşmesi pirinç fiyatına olan duyarlılığı düşmüyor aksine ona olan talebi artmaya devam ediyor. Aynı zamanda fiyatı artması sonucunda da pirince olan talep artmaya devam etmektedir ama diğer ilde ki hane de bunu onlar da göremedikleri için orada tezlerini kanıtlayamamışlardır.

Sonuç olarak Giffen mallar düşük mallardır ama bütün düşük malların Giffen mal olduğunu söyleyemeyiz ve ikamesinin de olmaması ya da bulunması zor olan mallardır.

Yazar Adı: Onur Can Acar

Kaynakça

• https://piyasarehberi.org/sozluk/giffen-mali
• https://www.yurtdisiforex.co/sozluk/giffen-mal/
• https://ekonomihukuk.com/mikro-iktisat/giffen-mal-dusuk-mal-nedir-karsilastirmali-anlatim
• https://www.investopedia.com/terms/g/giffen-good.asp
• https://www.economicshelp.org/blog/1189/economics/giffen-good/
• https://www.economicsonline.co.uk/Definitions/Giffen_good.html