Katma Değer Vergisi (KDV): Nasıl Hesaplanır? | 2023

Katma Değer Vergisi

Katma Değer Vergisi yani kısa adıyla KDV, mal ve hizmet için yapılan harcamalardan oransal olarak alınan bir dolaylı vergi türüdür. Başka bir deyişle katma değer harcama yapılan malın veya hizmetin maliyetinin arasındaki fark denilebilmektedir .Katma değer vergisine kısaca KDV de denilmektedir. Dünya genelinde ilk defa 60 yıl önce  uygulanan ve ilk Avrupa Ekonomik Topluluğuna üye ülkeler kullanmaya başlamıştır.

Türkiye’de Katma değer vergisi 1984 yılında 3065 sayılı kanunla yürürlüğe girmiştir. Katma değer vergisi uygulaması için en büyük etken Avrupa Birliğine ayak uydurma çalışmamızdır, çünkü Avrupa Birliğinde uygulanan vergi sistemiyle Türkiye’de uygulanan vergi sistemi arasındaki farklılıkları minimize etmektir.En önemli vergi türlerimizden biridir.

Katma değer vergisi, kamu bütçesi için önemli bir gelir kaynağıdır ve tasarrufa teşvik edici bir vergi türüdür.

KDV dolaylı vergi ve dolaysız vergi olarak sınıflandırılır. Dolaysız vergiler kişilerden kazandıkları kazançlardan elde ettikleri gelirlerden aracı olmadan alınmasıdır. Dolaylı vergilerde ise kişilerin aldığı mal ve hizmet vergiye tabiyse gelir ne olursa olsun herkes aynı vergiyi ödemektedir. Günlük hayatımızda en çok karşımıza çıkan vergidir. Dolaylı vergiler gelir dağılımını olumsuz yönde etkilemektedir. Neden olarak fakir zengin demeden kişi ayırmaksızın herkesten aynı oranda vegi alınmasıdır.

Katma değer vergisinin bütçe vergi gelirleri içindeki paylara bakarsak(2016) :

• Vergi gelirleri tahsilatı(Bin TL):529.607.901
• Toplam Katma değer vergisi tahsilatı (Bin TL):168.808.352
• Vergi gelirleri içerisindeki payı :31,9

Katma değer vergisi KDV’de uyumsuzluk

• İradi uyumsuzluk:
• Gayri idari uyumsuzluk
• Vergi ödemekle yükümlü olan mükellefler;
• Kanuni Mükellef(Aracı Mükellef) :Yasalarda vergi ödemekle yükümlü olarak belirtilen kişilerdir (araba satıcısı )
• Fiili Mükellef :Ödenecek vergi yüküne zorunlu olarak katlanacak olan kişidir.(araba alıcısı)

Katma değer vergisinde uyumu etkileyenler

• Ekonomik krizler: Kriz dönemlerinde mükellefler harcamayı azaltma yani tasarruf etme yoluna giderler bu durumda vergi oranlarında azalmaya neden olur .Katma değer vergisi uygulamaya başladığımız tarihten itibaren 7 büyük kriz yaşanmıştır.
• Enflasyon :Gelirde aşındırma etkisi yaratmaktadır. Mal fiyatlarında artış olması nedeniyle kişinin alım gücündeki azalmaya ve fiyatların atmasıyla KDV gelirleri arttıracaktır. Bir süre sonra kişiye olumsuz yansıyacaktır.
• Kayıt dışı ekonomi: Katma değer oranları ne kadar yüksek olursa kayıt dışı ekonomi o kadar artış gösterecektir.
• Kişinin eğitim düzeyi: Eğitim düzeyimiz arttıkça kişilerin olumlu davranış ve tutum sergilemektedir .Kişinin eğitim düzeyinin artmasıyla verginin ne amaçla alınıp uygulandığını bilecektir.
• Kişinin mesleği: Meslek gruplarına göre vergi ödeme tutumu farklılık gösterebilir. Örnek vermek gerekirse mesleğinde kaçakçılık ön planda olan kişi vergiye olumlu bakmaz ve vergi ödeme görevini yerine getirmek istemez.
• Kişinin aile ölçeği: Ailede üyelerinin kişi başına düşen gelir arasındaki ilişkidir. Aile üye sayısı arttıkça kişinin harcamaları da artacaktır. Katma değer vergisi ile doğru orantılıdır.
• Kişinin yaşı: Kişilerin yaş ortalaması arttıkça vergi ödeme eğilimi de artış göstermektedir.
• Kişinin cinsiyeti: Vergi ödemekle yükümlü erkek bireylerin kadın bireylerden daha çok vergi ödememe vergiden kaçma eğiliminde oldukları bilinmektedir.
• Kişinin vergi kültürü: Vergi ödemekle yükümlü kişinin bulunduğu ,yaşadığı toplum vergiye olan bakış açıları kişileri yönlendirebilmektedir.
• Vergi bilinci:
• Kamu hizmetlerinden faydalanabilme: :Vergi ödemekten yükümlü kişinin kamu hizmetlerinden faydalanmaları vergi ödeme arzularını arttırıcı bir yöndedir.
• Vatandaşlık görevi :Vatana duyulan sevgi bağımlılıkla bağlantılıdır. Vatandaşların ön önemli görevlerinden biridir.
• Devlete duyulan güven: Uygulanan politikalara ,hükümete ve devlete duyulan güvenle vergi gelirleri artış gösterebilir.
• Kişilerin birbirine tutumu ,davranışları: Vergi ödemekle yükümlü kişiler arasında vergiye olan olumsuz düşünceler tepkiler vergi verme isteğini azaltır ve olumsuz yönde etkiler.
• Kişiler arası ilişkiler katma değer vergisini etkilemektedir.

Vergi ile ilgili diğer makalelerimiz:

Türkiye’de ve Dünya’da dolaylı ve dolaysız vergiler karşılaştırması

Türkiye’de Dolaylı Vergiler :Avantajları ve Dezavantajları

Kaynaklar

• KATMA DEĞER VERGİSİ’NDE VERGİ UYUMU VE DÜNYADA KDV UYUMUNU ARTTIRMAYA YÖNELİK UYGULAMALAR: SİSTEMATİK BİR LİTERATÜR ANALİZİ (Yrd. Doç. Dr. Recep YÜCEDOĞRU ve Gülcan ÖREN )
• TÜRK VERGİ SİSTEMİNDE KATMA DEĞER VERGİSİNİN TARİHİ, VERGİ GELİRLERİ İÇERİSİNDEKİ YERİ ve ÖNEMİ ile REFORM İHTİYACI( Murat YILMAZ )
• GELİR DAĞILIMI VE VERGİLERİN GELİR DAĞILIMI ÜZERİNE ETKİLERİ (Pınar TANRIVERDİ)