Slumpflasyon nedir? Slumpflasyonun Nedenleri? |2023

Slumpflasyon nedir?

Slumplasyyon ne demek? Slumpflasyon, ingilizce slum ve inflastion kelimelerinin birleşmesi ile oluşan ve enflasyon rotBir ekonomide enflasyon olgusu yaşanırken ekonomi küçülüyorsa o ekonomide slumpflasyon (enflasyon içinde küçülme) var demektir. Slumpflasyon sözcüğü de stagflasyon sözcüğünde olduğu gibi iki sözcüğün birleştirilmesinden meydana gelmiş olup, SLUMP + INFLATION sözcüklerinden türetilmiştir. Slump İngilizce’de ekonomik bunalım/durgunluk/çökme ve batma gibi anlamlara gelmekte olup,sözcüğün enflasyonla birleştirilmesi sonucunda da çöküş içinde enflasyon anlamı ortaya çıkmaktadır.

Ekonomik krizlerin en zoru slumpflasyondur. Çünkü burada bir yandan enflasyon düşürülmeye çalışırken,diğer yandan da önce ekonomideki küçülme durdurulmaya ardından büyümeye döndürülmeye çalışılır.Bu 3 konuyu kapsayan politikaların uygulanması gerekmektedir.

Ekonomist Mahfi Eğilmez’e göre uygulanacak politikanın zorluğuna göre kriz hallerini en kötüden daha az kötüye olacak şekilde sıralanması şöyledir: 1.slumpflasyon, 2.depresyon, 3.resesyon, 4.deflasyon, 5.stagflasyon ve 6.enflasyon. Bu sıralamada en kötü slump+enflasyon haliyken, daha az kötü olan kısmi bir enflasyondur.

Slumpflasyonun nedenleri nelerdir?

Enflasyon içinde ekonominin küçülmesi hali, krizlerin birbirine dönüşmesiyle oluşabilir. Örneğin:slumpflasyonda enflasyon ile resesyon birlikte görülür.Kriz resesyon olarak başlamıştır ve derinleştikçe depresyona dönüşmüştür.Bu süreçte enflasyon ile büyüme bir arada giderken, ekonominin durmasıyla stagflasyon ortaya çıkacaktır. Bir sonraki aşamada ise ekonomi daralmaya başlayacak ve slumpflasyon hali ile karşılaşılacaktır.

Bir ülke ekonomisi enflasyonlu bir dönemdeyken Gayri Safi Yurt İçi Hasılası küçülüyorsa ise enflasyon içinde ekonomik daralma var demektir. GSYİH küçülmesi, negatif büyüme olarak yorumlanmaktadır. Ülke ise yüksek enflasyonlu dönemde daralıyor demektir. İşte bu durum slumpflasyondur.

Önemli nedenleri; üreticilerin iflas etmesi, şirketlerin kapanması, yeni yatırımların gerçekleşmemesi ve kapanan şirketlere bağlı olarak işsizlik rakamlarının yükselmesidir. Bunların bir ekonomide hızlı bir şekilde oluşmaya başlaması, enflasyon içinde ekonominin daralmasına neden olacaktır.

Temel olarak ekonomide enflasyon, ülkenin milli gelirini artırmaktadır. Ama bunun için diğer her şeyin sabit kalması ve ülkenin büyümesi gerekmektedir.

Kurtulmak Neden Zordur?

Temel ekonominin söylediği en önemli şeylerden biri enflasyonun bir ülkenin milli gelirini arttıracağıdır. Yani, diğer her şey sabit kaldığında enflasyonun varlığı ülkenin büyümesine yetecektir. Örneğin, 10%’luk bir enflasyon 100 TL’lik bir ürünün fiyatını 110 TL’ye çıkarır ve milli gelire 110 TL olarak geçer. Böylelikle bir önceki yıla oranla milli gelire yalnızca enflasyondan ötürü +10 TL eklenmiş olur. Yani, enflasyonu olan bir ülkenin ekonomik olarak büyümesi beklenir.

Enflasyon ve ekonomik küçülmeyi aynı anda yaşayan bir ülkenin yüksek enflasyonu vardır. Bu durum, enflasyon çıkarılınca çok yüksek oranda küçülmeye işaret eder ve ekonomik krize yol açabilir.

Enflasyonu azaltmaya çalışmak ülkenin ekonomisinin küçülmesini daha da kötü hale getirir, ekonomik küçülmeyi engellemek ve büyümeye çalışmak ise enflasyonu daha kötü hale getirir. Bu yüzden hem enflasyonu düşürmek hem de küçülmeden kurtulabilmek çok zordur.

Stagflasyon ve Slumpflasyon Farklar

Stagflasyon kelimesi durgun anlamına gelen stagnant kelimesinin enflasyonla birleşiminden oluşmuştur. Bu nedenle durgunluk içinde enflasyon şeklinde tanımlanmaktadır. Bu durum da yüksek enflasyon içinde ekonominin küçülmesi hali şeklindedir.

İki kavram arasındaki en büyük fark, ekonominin durumudur. Aynı zamanda bir ülke ekonomisi yüksek enflasyon içinde durgunluk yaşarken, küçülmeye başlarsa durum yüksek enflasyon içinde negatif büyümeye döneceği için slumpflasyon hali oluşacaktır.

Türkiye’den Örnek

Enflasyon içinde negatif büyüme haline Türkiye’den vereceğimiz örnek ise 2001 krizidir. 2000 yılında cari fiyatlarla GSYİH oranı 166,7 miyar lira ve sabit fiyatlarla 72,4 milyar lira düzeyindeydi. 2001 yılında ise yüzde 50’nin üzerine çıkan enflasyona ek olarak yüzde 5,7 oranında bir küçülme yaşayan ekonomide GSYİH cari fiyatlarla 240,2 milyar lira ve sabit fiyatlarla 68,3 milyar lira oldu.

2001 döneminde nominal olarak büyüme kaydedilmiş gibi görünse de reel olarak ekonomi küçülmüştür. Bankacılık sektöründeki daralma ve çökme ile alevlenen kriz ile uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları Türkiye ekonomisinin resesyon değil, küçülme ile beraber enflasyon halinde olduğunu açıklamıştır.

Türkiye, 2018 yılının son çeyreğindeki ortalama yüzde 22,4 enflasyon ve yüzde 3 küçülmeyle birlikte slumpflasyona girmiştir.

Yukarıdaki grafik, Türkiye’nin 2016-2018 arasında çeyrek dönemler itibariyle büyüme ve enflasyon oranlarını gösteriyor.

Grafikte noktalı çizgiden sonrası 2018 yılının dördüncü çeyreğini gösteriyor. Görüldüğü gibi kırıklı çizgiden itibaren Türkiye yüksek enflasyon ve eksi büyüme (küçülme) bölgesine yani slumpflasyona geçmişdir. Benzer bir olgu (çok daha düşük düzeyde) 2016 yılının üçüncü çeyreğinde de yaşanmış ve Türkiye bu durumdan bir çeyrekte çıkmayı başarmıştır.

Yazan: Gülnara Hamrayeva