Futures Piyasa

Futures Nedir? Hangi İşlemler Yapılır? |2023

Futures Nedir?

Futures belli miktarda ki mali döviz, altın, menkul kıymetin önceden belirlenen bir fiyattan, gelecekte ki belirli bir tarihte teslim edileceğine ilişkin alım ve satım sözleşmelerinin yapıldığı bu sözleşmelerin el değiştiği üyelik esasına göre çalışan borsalardır. Buradaki sözleşmelere Futures sözleşme denir. Futures sözleşmelerle ilgili koşullar önceden belirlenmiştir. Future sözleşmeler bazı unsurlarıyla forward sözleşmelerine ( Forward sözleşmelerinde, alım-satıma konu olan varlığın fiyatı, miktarı, özellikleri, teslim yeri, ödeme tarihi ve diğer özel şartlar taraflar arasında kararlaştırılır.
Bu nedenle her forward sözleşmesi tamamen tarafların iradeleri doğrultusunda oluşan özel bir sözleşmedir) benzer. Bunun amacı sözleşmelerin işlem sayısını arttırıp likiditenin yükselmesini sağlamaktır. Borsanın fiyat belirlemesinde; Miktarda standardizasyonu ve kıymetle standardizasyonla sağlanır.

Serbest piyasa ekonomilerinde kurlar faizler ve mal fiyatları zaman içinde dalgalanmalara maruz kalabilirler. Bu dalgalanmalar belirsizlik ve risk yaratır. Buda yatırımı ve üretimi etkileyebilir.
Gelişmekte olan piyasalarda türev borsalarının kurulmasına ilişkin araştırmalar yapılmıştır. Savre, Bricheux, Tachon bu araştırmalarda önemli bulgulara ulaşmıştır.

3 temel özellik belirlenmiştir.

1- Vadeli işlem piyasası kurma koşulları(Yasal düzenleyici, politik ve ekonomik ortam)

2-Vadeli işlem geliştirme koşulları( Fiyat dalgalanmaları, dayanak varlıklarda ki risk, geniş spot piyasa, spot piyasasının gelişmişliği, aracı kurumların gelişmişliği ve etkinliği)

3- Sözleşmelerin başarılı olmasını sağlayacak ortam( piyasa ortamı, iyi tasarlanmış sözleşme ve azimli bir borsa)

Futures Sözleşmelerin Özellikleri

Temel özelliği fiyat dışındaki unsurların standart olmasıdır. Bu standartlar (malın kalitesi, teslim şartları, gerçekleşebilecek minimum fiyat dalgalanmaları, malın miktarı, teslim tarihi, günlük fiyat limitleri,) Futures sözleşmeler emtia, borsa endeksi ,döviz ve faiz oranıdır. Ayrıca Futures sözleşmelerde açılan pozisyon vade bitiminden önce istenilen zamanlarda kapatılabilir

Futures Piyasaların Özellikleri

Futures piyasalar organize olmuş borsalardır. İşlemler mutlaka bir Future piyasasında yapılmak zorundadır. Daha öncede belirttiğimiz gibi bu borsa da yapılan işlemler standarttır.Bu piyasalarda Takas odaları aracılık etmiştir. Futures sözleşmelerinde taraflar arasında ki değişimin gerçekleştirildiği yerlerdir. Takas odaları aracı vazifesi görür, taraflar karşı karşıya gelmeden işlem yapmalarına yardımcı olur. Bu piyasalar işlemler organize borsa dan yapıldığı için gün içi en yüksek ve gün içi en düşük fiyat limitleri bellidir.

Bu sebeple sözleşme tavan ve taban fiyatlarını aşamaz. Future piyasalar BİST Vadeli işlemler ve Opsiyon Piyasası, ABD’de ki CBOT, ICE ve CME gibi vadeli işlem opsiyon borsaları örnek verilebilir.

Bu makale ilginizi çekebilir:   KMH Nedir?| KMH Faizi Hesaplaması| 2022

Futures işlemlerde teminatlandırma

İşlemlerin gerçekleşmesi için alıcı ve satıcının aracı kuruma teminat verme zorunluluğu vardır. Burada ki amaç vadenin zamanı geldiğinde işlemin gerçekleştirilmesi için gerekli olacak nakdi varlığın hazırda bulunmasıdır. Bu teminatların tutarları farklı borsa ve dayanak varlıkları için borsalarca belirlenip güncellenmektedir.

Bu süreç 3 aşama da gerçekleşir;

1- Başlangıç Teminatı: Yatırımcılar almak yada satmak istedikleri ürünün belirli bir miktarını nakit olarak aracı kuruma verir. Başlangıç teminatının belirlenmesinde ki en önemli unsur varlığın günlük hareketlilik seviyesidir.

2- Sürdürme Teminatı: Başlangıç teminatı değerinin yüzde 80’lik kısmıdır. Başlangıçtaki teminatın yüzde 20’den daha fazla değer kaybını önlemek için düzenlenmiştir.

3- Teminat tamamlama çağrısı: Gün sonunda yapılan değerlenen teminat değeri sürdürme teminatının altına inerse, aracı kurum müşterisinden sürdürme teminatını tamamlayacak kadar istediği nakide verilen addır.

Futures İşlemlerin Avantajları

Vadeli işlemler piyasasında ki spot piyasa risklerini ortadan kaldırmak veya bu riskleri yönetmek için kullanılan piyasalardır. Gelecekteki fiyat değişimlerine ve fiyat dalgalanmalarına karşı bugünden işlem yaparak kendini koruma sağlaması avantajlarının başında gelmektedir. Takas kurumu sayesinde tarafların birbirini tanımasına gerek yoktur. İşlemler borsalarda hızlı ve şeffaf şekilde işlem görür.

Hedge Etmek

Forward İşlemi Nedir? Forward Sözleşmeleri Nelerdir

Forfaiting Nedir? Kimler Yapar?

Yazar: Hatem Atalan