Libor Nedir? Libor Hakkında Herşey! |2023

Libor Nedir?

Libor, açılımıyla London Interbank Offered Rate , Londra bankalar arası para piyasasında likiditesi yüksek bankaların birbirlerine Amerikan Doları üzerinden borç verme işlemlerinde uyguladıkları faiz oranıdır. Başka bir şekilde açıklamak istersek, Londra’da önde gelen 18 bankanın interbank piyasasında kendi aralarında borç alıp verirken istedikleri faiz oran ortalamasıdır. Bu oran her gün ICE Benchmark Administration (IBA) adlı bir finansal kuruluş tarafından yayınlanır.Her gün Londra saati ile 11:00’de sabitlenir. Küresel oranlara bakmak için tıklayınız. Bu oran birçok finansal ürün veya bankacılık ürünün faizinin belirlenmesinde oldukça önemlidir. Bu ürünler kısaca; türev işlemler, her çeşit bireysel veya kurumsal kredi, kamu ve firma borçlanma araçları, sendikasyon kredileri, repo işlemleri, KMH ve geciken işlemler bunlardan birkaçtanesidir.

Libor faizinin bir diğer özelliği FED faiz indirimlerinin etkisini azaltabilmesi ile ilgilidir. FED faiz indirimi yapsa da London Interbank Offered Rate oranlarının yüksek olması veya yükselmeye başlaması, faiz indiriminin piyasaya yansıma ihtimalini azaltmaktadır. Bu nedenle piyasada parasal genişleme ihtimalini sadece FED faiz oranlarındaki azalmaya değil LIBOR oranlarındaki düşüşe bakarak da değerlendirmek gerekmektedir.

Libor Faizi Neden Önemlidir?

Piyasalarda bu faiz dışında referans olarak kullanılan başka kısa süreli faiz oranları da vardır. Kısa süreli faiz oranları çeşitli finansal varlıklar için referans niteliğindedir. Göstergelerin sağlam, dikkatli ve doğru belirlenmiş olması, bu finansal varlıklar ve işlem gördüğü piyasalar için çok önemli değerlerdir. Aynı zamanda kısa süreli faiz oranları, uzun süreli faiz oranlarının belirlenmesinde ve bazı makroekonomik veriler için referans olmaktadır. Bundan ötürü kısa süreli faiz oranları belirlenirken şeffaf, güvenilir ve risksiz olmalıdır. Bu yüzden en yaygın olarak kullanılan kısa süreli faiz oranıdır.

• London Interbank Offered Rate uzun süredir yerleşmiş, kurulmuş istikrarlı bir orandır.
• Oldukça geniş uluslararası bir kullanıma sahiptir.
• Şeffaf bir işleyişi vardır.
• Oldukça güçlü bir orandır.
• LİBOR’un belirlenmesindeki katılımcı bankalar, piyasadaki en aktif ve en yüksek kredi değerliliğine sahip bankalardır. LİBOR bu yüzden gerçekten önemli bir referanstır

Konu olan Para Birimleri

Faiz oranları günümüzde 10 farklı para birimi ile hesaplanmaktadır. 1986 yılında uygulanan ilk sabitlemede sadece Amerikan doları, İngiliz sterlini ve Japon yeni kullanılmıştı. Sonraki yıllarda sisteme daha fazla para dahil edilerek 20’ye yakın para biriminin faiz oranları ortak olarak belirlendi. 1999’da kabul görüp 2002 yılında kullanılmaya başlayan Euro, Libor’a 2000 yılında entegre olmasıyla listedeki para birimi sayısı 10’a geriledi. Şuan kullanılan para birimleri şunlardır;

• Avustralya doları (AUD)
• Kanada doları (CAD)
• İsviçre frankı (CHF)
• Danimarka kronu (DKK)
• Euro (EUR)
• İngiliz sterlini (GBP)
• Japon yeni (JPY)
• Yeni Zelanda doları (NZD)
• İsveç kronu (SEK)
• Amerikan doları (USD)

Libor Faizi Oluşturan Bankalar

• Bank of America
• Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ
• Barclays Bank
• BNP Paribas
• Citibank NA
• Credit Agricole CIB
• Credit Suisse
• Deutsche Bank
• HSBC
• JP Morgan Chase
• Lloyds Banking Group
• Rabobank
• Royal Bank of Canada
• Société Générale
• Sumitomo Mitsui Bank
• Norinchukin Bank
• Royal Bank of Scotland
• UBS AG

Aslında resmi adı BBA LİBOR’dur (British Bankers Association L) ve BBA tarafından organize edilmektedir. 31 Ocak 2014’de BBA idaresi’nin Intercontinental Exchange (ICE) geçmesiyle birlikte günümüzde ICE LİBOR olarak bilinmektedir.

LIBOR faizi Video DERSİ

Faiz oranı ile ilgili Khan Academy’nin bu videosu sizler için konuyu kavramayı kolaylaştıracaktır.

Bu Oran Nasıl Hesaplanır?

En basit haliyle hesaplamada kesilmiş aritmetik ortalama kullanılır. Katılımcı bankaların verdikleri faiz oranları küçükten büyüğe doğru sıralanır, Ardından aritmetik ortalaması alınmadan önce ilk ve son çeyrek çıkarılır ve kalan verilerin aritmetik ortalaması alınır. Örnek vermek gerekirse katılımcı bankaların verdiği 16 faiz oranının ilk 4 ve son 4 çıkarılır. Geriye kalan 8 oranın aritmetik ortalaması alınır. Belirlenen bu ortalama oran BBA’nın belirli bir para, vade ve belirlenen gün için faiz oranı olarak açıklanır. Bu işlem bir geceden (over night ) 12 aya kadar olmak üzere , 15 farklı dönem ve kote olan 10 para birimi için faiz oranını belirleme amacıyla 150 kez tekrarlanır.

• Katılımcı bankayı BBA belirler.
• BBA London Interbank Offered Rate oranını belirlemede BBA Yönetim Grubu ( LİBOR Steering Group) ile birlikte çalışır.
• BBA günlük verileri belirlemek ve yayınlamak için Reuters’i kullanır.Reuters BBA’yı temsilen işlemleri gerçekleştirir.

Libor’un nasıl hesaplandığına dair somut bir örnek vermek gerekirse ; Katılımcı olan 16 banka olduğunu varsayalım. Bu bankalar Q,W,E,R,T,Y,U,O,P,A,S,D,F,G,H,J bankaları olsun. Her bankanın belirlediği faiz oranları yüksekten küçüğe doğru sıralanır.

1. Q Bankası %6 9. P Bankası %3.50
2. W Bankası %5 10. A Bankası %2.10
3. E Bankası %4.50 11. S Bankası %7
4. R Bankası %5.10 12. D Bankası %6.50
5. T Bankası %2.90 13. F Bankası %7.50
6. Y Bankası %4.10 14. G Bankası %2.50
7. U Bankası %2 15. H Bankası %3
8. O Bankası %3.10 16. J Bankası %5

Elimizde olan banka faiz oranı verilerini büyükten küçüğe sıralayıp ilk çeyrek ve son çeyreği çıkardığımızda kalan veriler aşağıdaki şekilde oluyor ;

1. H Bankası %3 Bu veriler bu şekli ile kesilmiştir. Aritmetik
2. O Bankası %3.10 ortalamasını alalım.
3. P Bankası %3.50
4. Y Bankası %4.10
5. E Bankası %4.50 3 + 3.10 + 3.50 + 4.10 + 4.50 + 5 + 5 + 5.10
6. W Bankası %5 8
7. J Bankası %5
8. R Bankası %5.10 Aritmetik ortalama 4,1625 oluyor ve bu oran LİBOR diye isimlendirilir.

Benzeri Faiz Oranları

Faiz oranı dünya çapında kabul gören bir faiz oranı olmasına rağmen Libor faiz oranına benzer bölgesel olarak kullanılan başka faiz oranları da bulunmaktadır. Örneğin özellikle Avrupa Bölgesi’nde sıkça kullanılan Euribor, Asya bölgesinde kullanılan Tokyo Bankalararası Faiz Oranı Japonya Bankalar Birliği tarafından yayınlanan JBA TIBOR, Çin Şangay Bankalararası Faiz Oranı Shibor ve Hindistan Bankalararası Faiz oranı olan MIBOR bölgesel olarak kullanılan diğer faiz oranlarıdır.

TRLIBOR Nedir?

2002 yılından bugüne Türk Lirası (TL) Referans Faiz Oranı piyasalardaki katılımcı bankalar tarafından belirlenmektedir. TRLIBOR 8 ayrı vadede, Ama yalnızca Türk Lirası için belirlenir. TRLIBOR faiz oranı Türkiye Bankalar Birliği tarafından ilan edilir.

JBA TIBOR Nedir?

TIBOR (Tokyo Uluslararası Referans Oranını): Japonya’da özellikle Tokyo piyasalarında işlem yapan bankalar belirlemektedir. TIBOR oranı 6 farklı vadede  ve iki farklı kur üzerinde: Japon yeni ve Euroyen olarak belirlenmektedir. Bu oran her gün Japonya Bankerler Birliği tarafından yayınlanmaktadır.

Yazar: İsmail Orhun Alkan