Fon (Fund) Nedir? En Bilinen Fonlar Nelerdir? |2023

Fon Nedir?

Fonlar, gerektiğinde kullanılmak üzere ayrılan genelde bütçe içinde ya da dışında bulunan hazır paradır. Belli bir amaç ya da amaçlar için oluşması gereken kaynaklar için belli bir bütçenin oluşturulduğu, hazırlandığı, toplandığı ve harcandığı bütçe bağlantılı ya da bütçe dışı nitelikli bir özel veya mali bir kaynaktır.

Kavramın bu tanımının dışında Fon veya Fund dendiğinde sermaye piyasalarında birçok farklı finansal enstrümana yatırım yapan uygulamalardan bahsedilmektedir. Bunlar bazen tahvil, bono gibi faiz ürünlerini içermektedir. Bazı türleri ise hisse senetlerine yatırım yapmaktadır.

Fon uygulamasına; esnekliğe imkan tanımayan engel veya sınırlandırmalardan kurtulmak, uzun uzun uygulamalarla uğraşmadan hızlı kararlar almak ve çözüme ulaşmak için gidilmiştir. Fon uygulaması oldukça eski bir geçmişe sahiptir. Ama korumacı ve geliştirici devlet anlayışı içerisinde önemli sosyal ve ekonomik sorumluluklar alan devletlerin bu sorumlulukları yerine getirmek için sınırları koyan klasik bütçeye karşın yeni ve daha farklı fon uygulaması daha kısa bir geçmişe sahiptir.

Bütçe dışı fon olarak tanımlanan bu yeni uygulama klasik uygulamalardan ayrı ve değişiktir. Ekonomik ve sosyal çağdaş hayata daha uygun ve bu yaşamın farklı düzeylerde ve şu an içinde bulunulan günümüz hükümetlerinin bu uygulamaları çok daha nitelikli uygulayabilmeleri için bir taraftan klasik bütçe sisteminden ayrılarak çağdaş bütçe ve sistem tekniklerinden faydalanılırken bir taraftan da devletleri daha çok esnek ve daha gerçekçi faaliyetlere yol gösteren bütçe dışı uygulamalara da yer verilmiş, önem gösterilmiştir.

Fon uygulaması şu an ki tarihimizde bir kurum özelliği kazanmıştır. Fon bir gelir-gider hesabıdır. Fonun kurumsal ve idari yönleri bulunmaktadır. Gelirleri günümüzde kamu gelirleri haline gelmiş bulunmaktadır.

Yatırım Fonları Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Yatırım fonu yatırımcılardan katıma payları karşılığında toplanan birikimlerle oluşan portföyün yatırımcılar hesabına farklı para ve sermaye araç gereçlerinde donanımlı yöneticilerle iş birliği halinde riskin dağıtılarak, inançlı ve dirençli mülkiyet esaslarına göre yönetilen mal varlıklarıdır. Her yatırımcı katılma payını alarak fona ortak olur.
Bir yatırıma katılmak demek; yatırımcıların yatırımlarını takip etmek zorunda olmadan, birden fazla yatırım yapabilmek anlamına gelmektedir. Varlıklarının türk ve yabancı sermaye piyasalarında tanınacak hale gelmeyi amaçlayan ve en iyi olmayı hedefleyen portföy ve portföy yöneticileriyle iş birliği halinde gerçekleştirilir.

Çeşitler

• Hisse senedi içeren
• Likit
• Yabancı menkul kıymetler içeren
• Tahvil ve Bono içeren
• İştirak
• Altın
• Sektör
• Grup
• Borsa Yatırım Fonları
• Girişim Sermayesi Yatırımlarını İçeren
• Emeklilik Yatırım Fonu
• Garantili
• Karma
• Değişken
• Garantili
• Fon Yatırım Sepeti
• Serbest Yatırım Fonları
• Kıymetli Madenler
• Gayrimenkul Yatırım
• Korunma Amaçlı

Fonlar aşağıda tanımlanan şekillerde kullanılabilir;

Fon portföyünün %51’ini devamlı olarak;

• Tahvil ve Bon: Kamu ve özel sektör borçlanma araçlarına yatırılmış olan
• Hisse Senedi: Türkiye’ de kurulmuş ortaklıkların hisse senetlerine yatırmış olan
• Sektör: Belirli bir sektörün menkul kıymetlerine yatırdığı olan
• İştirak: Kurucunun iştiraklerince çıkarılmış menkul kıymetlere yatırım yapan olan
• Grup: Belli bir topluluğun menkul kıymetlerine yatırım yapan olan
• Yabancı Menkul Kıymetler Yatırım: Yabancı ve özel kamu sektörlerine yatırım yapan olan
• Altın ve Diğer Kıymetli Madenler: Altın ve diğer kıymetli madenler ile bu madenlere yatırım yapılmış olardır.

Portföyün tamamı;

Karma: Sermaye Piyasası araçlarının en az ikisinden oluşan ve her birinin portföy değeri %20’sinden az olmayandır
Likit: Vadesine 90 günden az kalmış olandır

Portföyünün %80’İ En Az Devamlı Olarak;

Endeks Fonları: Bir endeksin değeri ile fonun birim pay değeri arasındaki korelasyon katsayısı en az %90 olacak şekilde, endeks kapsamına giren menkul kıymetlerin hepsinden ya da örnekleme yoluyla seçilen bir kısmından oluşanlardır.

Bunlardan ayrı olarak da iç tüzüklerde bildirilmek şartı ile oluşturulacak portföy yatırım stratejilerine uygun fon türleri kurulca uygun görülmesi şartı ile belirlenir.

Yazan: Ebru Canan Şengüder