Gösterge Faiz Nedir? Gösterge Faiz Oranı Nedir? |2023

 

Gösterge Faiz Nedir?

Gösterge faiz veya gösterge faiz oranı vadesine iki yıl kalmış, 3 veya 6 ayda bir olmak üzere kupon ödemesi olan devlet tahvilleri arasında en çok likit (yani en çok işlem gören) (ya da son 3 işlem günü içinde en çok alım-satım yapılan) devlet tahvilinin faiz oranıdır. Tanımından da anlaşılacağı üzere bu gösterge tahvil faiz oranı, serbest piyasadaki diğer faiz oranlarını da etkileyen gösterge faizi görevini görmektedir.

Gösterge Faiz Oranı Nedir?

Gösterge faiz, özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelere yatırım yapan kısmen yerli çoğunlukla yabancı yatırımcının ekonominin gidişatına yönelik beklentisini yansıtır. Ağustos Ayında Dolar 7.20’yi görürken gösterge faiz de yüzde 28.4’e kadar yükseldi. Bu sırada piyasada mevduat faizi yüzde 18 kredi faizleri de yüzde 25 civarında gerçekleşti. Doların ateşinin yükselme sebeplerinden biri de gösterge tahvil faiz oranı ile özellikle merkez bankasının belirlediği politika faizi arasındaki farktan kaynaklanıyordu. Güncel gösterge faiz oranına bakmak için tıklayınız.

Gösterge Faiz Neden Yükselir?

Gösterge faiz oranının yükselmesi ülkenin makro ekonomik gidişatı, uluslararası konjonktür, iç politika ve dış politika ile ilgili gelişmelerden etkilenebilir. Faiz düşerse ne olur? Dolar, borsa ve altın nasıl etkilenir makalemize de göz atabilirsiniz.Yazının bu kısmında faiz oranına etki eden unsurların bir kısmı verilmektedir:

Ülke içi makro ekonomik gelişmeler

• Merkez Bankası para politikası (politika faizi, zorunlu karşılıklar ve diğer kanallar üzerinden para arzının artması veya azaltılması)
• Hükumetin maliye politikası (Kamu harcamaları, vergiler, popülist politikalar)
• İç talep ( aşırı tüketim, aşırı talep talep enflasyonu yaratır)
• Kredi talebinde artış veya azalış (Gösterge faiz düşüşü ile karşılıklı ilişki içindedir)

Uluslararası konjonktür

• Gelişmiş ülke merkez bankaların faiz oranları
• Rezerv para birimlerine sahip ülkelerin parasal genişleme veya daraltma kararları
• Finansal dışa açıklık
• Ticaret savaşları

İç Politika Unsurları

• Ülke içinde seçim dönemi, erken seçim ihtimali
• Siyasi istikrarsızlık
• İç çatışma
• Hukukun üstünlüğünün göz ardı edilmesi
• Mülkiyet haklarına yönelik davranışlar

Dış Politika Unsurları

• Bölgesel savaş ihtimali
• Sınır ülkelerinde meydana gelen gerginlikler

Yukarıda belirtilen ekonomik ve politik sorun ve problemler bazen iç yatırımcıları, bazen de yabancı yatırımcıları tahvil alırken riskleri dikkate almaya zorlar. Yatırımcıların tahvil talebi dolayısı ile de faiz oranı da bu gelişmelere bağlı olarak artar veya azalır.

Gösterge Faiz Ne Demek Artarsa Ne olur?

Gösterge faiz oranı, devletin yani kamunun borçlanma araçlarına olan talebin azalması veya artması anlamına gelir. Kamunun borçlanması, o ülkede iş yapan finans ve finans dışı kurumların da borçlanma maliyetini gösterir. Bir ülkenin içinde yer alan banka genel olarak o ülkeden daha ucuza borçlanamaz. Bu nedenle gösterge faiz artarsa:

• Kamu yüksek maliyet ile borçlanır
• Yüksek borcu ödemek için ya özelleştirme yapar.

Politika Faiz Oranı Nedir?

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, ekonomide likitide ile ilgili en son son kaynak olarak para piyasalarında bankalara ödünç para verebilmekte veya bankalardan ödünç para alabilmektedir. Merkez Bankası bu işlemler sayesinde faiz oranlarını kullanarak piyasalara etki edebilmektedir. Politika Faizi Merkez Bankasının Para Politikası Kurulu (PPK) çerçevesinde alınan faiz kararları, önceden ilan edilen bir takvim doğrultusunda yapılan toplantılarında alınmaktadır. 1 Haziran 2018 tarihinden itibaren para politikası çerçevesinde bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı MB tarafından politika faizi olarak belirlenmiştir. Yani faiz kısaca Merkez Bankası’nın piyasalara yön göstermek, yardımcı olmak gerektiğinde frenlemek üzere kullandığı bir faiz oranıdır.

Dolar ve Euro dahil artışların sebebi?

Son zamanlarda döviz kurlarında yaşanan dalgalanmalara neyin sebep olduğu büyük bir tartışma konusudur.

• Yıllardır borca ve inşaata dayalı büyüme mi?
• Amerikalı Rahip Brunson mı?
• Türkiye’nin Suriye’deki durumu mu?
• S400 füzeleri mi?

Bu liste oldukça uzayabilir. Bu listedeki her unsurun Türkiye’nin Kredi Geri Ödeme Riski (CDS) içinde etkisi mutlaka görülür. Her birey veya vatandaşın risk algısı farklıdır. Burada ise özellikle iç-dış siyasetten bağımsız olarak Türkiye’nin Para Politikası ve Yabancıların Türkiye’nin ekonomisi hakkında algıladığının döviz kuru üzerindeki etkisine değineceğiz.

Politika Faiz Oranı Nasıl yorumlanır?

Politika faiz oranı, bir ülkenin para politikası hakkında fikir edinebilirsiniz.Faiz grafiğindeki değişimlere ve Merkez Bankalarının söylemlerine bakarak gelecekte gerçekleşmekte olan ekonomik büyüme oranı, enflasyon oranı, kredi ve mevduat faizleri hakkında fikir edinirsiniz. Merkez bankaları faiz oranını düşürerek para piyasasını genişletmeye, kredi faizlerini düşürmeye ve ekonomik büyümeye katkıda bulunmaya çalışır. Bunun tam tersi ise parasal sıkılaştırmadır. Yani tüketimi kısmaya çalışır.

Gösterge Faiz neden yükselir?

Gösterge faizin neden yükseldiği sorusuna yukarıda da cevap vermiştik. Bu faiz oranı özellikle

• Enflasyon beklentileri ile yükselir
• Ülke içindeki risk ve siyasi belirsizlikler ile yükselir
• Ülke dışında meydana gelen gerilimler, savaş, çatışma veya zıtlaşmalar nedeniyle yükselir.

Gösterge Nema, Politika Faizi ve Döviz Kuru İlişkisi

Yakın geçmişe baktığımızda Merkez bankasının ihtiyaç duyulduğu zaman politika faizini arttırmakta gönülsüz davrandığı (merkez bankasının bağımsızlığı üzerine tartışmalar) görülüyor. Bu durum Türkiye’nin va rolan ekonomik gidişatından farklı tespitler ve beklentilerden kaynaklanıyor.

Örneğim 2018 yılı Başkanlık seçiminden önce gösterge faiz artarken merkez Bankasının ilk faiz arttırımını geç yapması sonucu Dolar kuru 4 TL civarından 4.94 TL’ye yükselmiş Merkez Bankası müdahalesi öyle gelmiştir. Bu dönemde gösterge faiz artmaya başlarken Merkez Bankası ilk başta politika faizini arttırmak istememiştir. Gösterge faizi (ekonomik gidişatı inceleyip farklı beklentileri olan yatırımcıların) ülkeye borç verenlerin istediği faiz oranını temsil ettiğinden Merkez bankasının bu realiteye geç ayak uydurması doların hızlıca yükselmesine sebep oldu. Dolar 4.94 TL ye ve gösterge ile politika faiz oranı arasındaki fark yüzde 3.5 civarına geldiğinde Merkez Bankası faizleri arttırmıştır. Gösterge faizi ile politika faiz oranı arasındaki fark yüzde 3.5 civarına geldiğinde Merkez Bankası faizleri arttırmıştır! Lütfen resmi tıklayınız.

Faiz ve Dolar/TL ilişkisi Twitter’da @TraderKNG ‘in yazılarından uyarlanmıştır.

Yine yakın zamanda ikinci olay ise Temmuz ayında seçim sonrası bakanlar kurulunun seçilmesi ve enflasyonda artışa rağmen PPK’da faiz artışı gelmemesi ile patlak verdi. Faiz artışı öncesi piyasa katılımcıları ile toplanan Ekonomi Bakanı Berat Albayrak piyasalara onları dinlediğini gösteren mesaj vermesine rağmen faizler artmayınca yabancı yatırımcılar reaksiyon gösterdi. Gösterge faiz yukarı giderken Merkez Bankası fark 3.5 olmasına rağmen dolara müdahale etmedi. Kısa sürede 5 seviyesinden 7.20’ye giden Dolar/TL kuru ancak BBDK ve MB dolaylı müdaleleri ile geriledi.

Kısa bir süre sonra yani 13 Eylül 2018 PPK sonucunda ise faizlerin yüzde 6.25 arttırılmasına karar verildi. Böylece faiz makası 1.5 seviyesine indi.

Sonuç

Piyasada gösterge faiz, yabancıların Türkiye’ye olan ilgisini ve risk beklentilerini yansıtır. Merkez Bankası ve Ekonomi Bakanlığının uygulamaları eğer yabancı yatırımcıda karşılık bulursa faiz makası daralır. Merkez Bankası eğer piyasaya bir yön vermek istiyorsa bu makas açılmadan kendi yol çizmelidir. Piyasa tarafından yönlendirilirse döviz kurları hiç beklenmedik noktalara gelebilir. Eğer piyasada döviz bazlı yatırım yapıyorsanız gösterge faiz ve politika faizi arasındaki farkın kapanıp açılması size yön tayin konusunda yardımcı olabilir.