İflas Anlaşması (Konkordato) Nedir?

İflas Anlaşması

Borcunu ödeme isteğinde olan dürüst bir borçlunun alacaklılarının çoğunluğu arasında yaptığı ve kabul etmeyen az çoğunluğu da kapsayan ticaret mahkemesinin onayı ile hüküm sürdürülen karşılıklı cebri bir anlaşmadır. Bu anlaşmayla birlikte uzlaşmaya varan taraflar arasından alacaklılar anlaşmada belirlenen yüzde indirimi kadar borcun bir kısmından vazgeçer. Belirlenen yüzde kadar ödemesini gerçekleştiren iflas anlaşması sahibi borçlu bu şekilde borcunun tamamından kurtulur. Her alacaklı, alacağının belli bir yüzdesinden vazgeçmek zorunda değildir yalnızca çoğunluk sağlandığında bu durum kabul edilir. Kimi zaman borçlular mallarının tamamını satarak borçlarını ödeyebilecek durumda olmayabilir bunun için konkordato anlaşması ile borcu vadelere ayırabilir. Bu duruma da “vade konkordatosu” denir. Konkordato borçlu için pozitif bir ayrıcalıktır.

Kelimeler: İflas Anlaşması (Konkordato), İflas Kavramı, Alacaklı ve Borçlu İlişkisi

GİRİŞ

İflas kavramını kelime etimolojisi açısından incelendiğinde Arapçadaki en küçük bakır para birimi anlamına gelen fals sözcüğünden gelir. Anlaşmalı iflas kavramına hukuki ve ekonomik açıdan bakıldığında mevcut kitaplarda konkordato şeklinde yazıldığını görmekteyiz. Anlaşmalı iflas anlamına gelen Konkordato dilimize İtalyancadaki “concordato” kelimesinden yerleşmiştir. Konkordato sistemi borçlarına sadık olmayan borçlulardan ziyade elinde olmayan sebeplerden dolayı mali durumu ve işleri iyi durumda olmayan ödeme isteğinde bulunan dürüst borçluları korumak amaçlı kabul edilmiş bir unsurdur.

Ekonomik kriz dönemlerinde, piyasanın durgun olması, rutin iş hayatında giderin gelirden fazla olması gibi nedenlerle bir borçlunun mali durumu bozulmuş olabilir. Şayet borçluya tüm borçlarının ödenmesi hususunda zorunluluk getirildiği takdirde, borçlunun elinde bulunan taşınır taşınmaz ve nakdi tüm varlıklar bu borcu ödemeye yetmeyecektir. Bu şartlardaki bir borçlu iflasın eşiğinde bulunmaktadır. Bu uygulama gerçekleştirilecek olursa önce davranıp borçlunun mallarını haciz ettiren alacaklı, alacaklarını tahsil etmiş olacak fakat geç davrananlar ise alacaklarını tahsil edemeyecektir. Bu koşullarda alacaklılar arasında istemsizce haksızlık oluşacaktır.

Oluşum Biçimine Göre Konkordato Türleri

a) Mahkeme Dışı (özel) İflas Anlaşması

Konkordato sürecinde herhangi bir resmi kuruluşa başvuru yapmaksızın, borçlunun direk alacaklıları ile her biriyle ayrı ayrı anlaşarak yaptığı eylemdir. Bu durum yalnızca kabul eden alacaklıları ilgilendirir kabul etmeyen alacaklıları bağlar nitelikte değildir. Bu yapılan konkordato özel hukuk sözleşmesidir. Bu nedenle Türk Borçlar Yasasına tabidir.

b) Yüzde (tenzilat) İflas Anlaşması

Borçlunun konkordato sistemine başvurarak belli bir zaman içerisinde tüm adi borçlarını, alacaklılar arasında öngörülen çoğunluğun onayı sağlandığında ve yetkili organlarca onaylanmış olan teklifi doğrultusunda ve borçlunun kendisi için uygun ödeme koşullarıyla borcun tahsil edilebilmesini sağlayan hukuksal bir süreç gerçekleştirdiği takdirde, anlaşma yapmış olan taraflar arasında alacaklılar alacaklarının belli bir yüzdesinden vazgeçer. Borçlu elindeki varlığı ile kabul edilen yüzde miktarının kalan kısmı tutarında geriye kalan borcunu öder bu anlaşmayla borcun belli bir miktarından kendisini muaf etmiş olur. Bu anlaşma alacaklıların üç de iki çoğunluğunun onayıyla yapılmasına rağmen tüm alacaklıları bağlayan bir anlaşmadır. Bu tarife göre gerçekleşen borç ödeme sistemine yüzde konkordatosu denir.

Örneğin: Hasan isimli bir borçlunun 3 alacağı vardır. Hasan kişisinin sahip olduğu borç miktarı aşağıdaki tablodaki gibidir.

Alacaklılar	Alacak tutarı
Gül	10.000 ₺
Büşra	6.000 ₺
Ümit	12.000 ₺
Toplam borç	28.000 ₺

 

Hasan sahip olduğu bu borçlarını ödeyememektedir. Bu yüzden iflas anlaşması (konkordato) yapmaya karar verir. Bunun için  İcra Tetkik Mercii Hâkimliği’ne başvurur. Hasan dilekçesinde konkordato sürecinde borçlarını ödeyebileceği durumu gösteren ayrıntılı bilançosunu verdi. Bilançoya göre her birinin borçlarının %30 unu ödeyebileceğini belirtir. İcra Tetkik Mercii bilirkişinin yapacağı inceleme sonucunda Hasanın en az borcun %50 sini ödeyebileceğine karar verdiğinden dilekçeyi kabul edip işleme sokar. Bu anlaşmayı gül ve ümit kabul eder fakat Büşra kabul etmez. Bu duruma rağmen borçlular arasında üçte ikilik çoğunluk sağlandığından mahkeme tarafından teklif kabul edilmektedir.

Konkordato sonrası alacaklılar	Alacak tutarı
Gül	7.000 ₺
Büşra	4.200 ₺
Ümit	8.400 ₺
Toplam borç	19.600 ₺

 

c) Vade (mühlet) İflas Anlaşması

Bazı durumlarda vadesi gelmiş borçlarını vade tarihinde ödeyemeyen borçlular olabilir borçluya bir süre daha tanınırsa borcu tamamıyla ödeyebilecek hale gelebilir bu durum da alacaklılar arasında üçde iki çoğunluğun sağlanması ile yapılacak olan konkordato anlaşmasıyla borçluya ek vade süresi hakkı verilerek borçlar takside bağlanabilir bu durumda gerçekleşen anlaşmaya “vade konkordatosu “ denir.

d) Karma (kombine) İflas Anlaşması

Alacaklıların borç miktarının bir kısmından vazgeçmesi ve kalan kısmın belirlenen yeni bir vade düzeniyle ödenmesi durumudur.

e) İflas Dışı Konkordato

İflas durumunda olmayan borçlu ile iflasa yakın olan fakat henüz iflas etmemiş borçluların teklif ettiği konkordatodur.

f) İflas İçi Konkordato

İflas durumundaki bir borçlunun iflas tasfiyesi devam ederken iflastan kurtulmak amacıyla teklif ettiği konkordatodur.

3.Etkisine Göre Konkordato Türleri

a) Adi Konkordato

Borçlunun borçlarını ödeme esnasında mal varlığının elinde kalması ve işlerinin devam etmesini sağlayan konkordatodur.

b) Mal Varlığının Terki Suretiyle Konkordato

Alacaklılara, borçlunun sahip olduğu malların tamamını yada bir kısmının üçüncü kişilere devretmek yetkisinin verildiği konkordato türüdür. Bu duruma “mevcudun terki” denir. Mal varlığının terk edilmesi hususu 2003 yılında 4949 sayılı Yasa ile hukukumuza girmiştir.

4. Konkordatonun Teklifi ve Tasdiki İçin Gerekli Şartlar

Konkordato teklifi bu işlemi gerçekleştirmek isteyen herhangi borca sahip borç yükümlüsü tarafından İcra Mahkemesine başvuruda bulunarak gerçekleştirilir. Başvuru yapacak olan borçlu gerçek veya tüzel kişiliğe sahip olabilir. Konkordato dilekçesi borçlu tarafından doldurulur bu dilekçe bir dava dilekçesi olamamakla birlikte tek taraflı talep dilekçesidir. Borçlunun bu dilekçede alacaklılarının ismini ve adreslerini açıkça belirtmesi gerekmektedir. Borçluda kendisinin maddi durumunu ve borçlarını bildiren bir durum cetveli ekler.

Borçlu dürüst olmalıdır: İKK M.334’deki hallerde borçlunun yeterli dürüstlük şartlarını taşımadığı kanaatine varılmalıdır.

Teklifi sunulan meblağ borçlunun sahip olduğu mal varlığıyla eş değer olmak zorundadır ancak bu şartlar taşındığında Ticaret Mahkemeleri konkordato kararı alır. Bu karar alınırken borçluya gelebilecek miras unsurlarının da göz önünde bulundurulmaktadır.

Konkordatonun çoğunluk ilkesine dayalı olaraktan gerçekleşmiş olması gerekmektedir. 1/2 yada 2/3 çoğunluğunun sağlanmış olması gerekmektedir.

Borçların ödenmesi için borçlu konkordato işlemi için teminat vermekle yükümlüdür. Yalnızca alacaklının isteği ve yazılı beyanı üzerine bu teminatı istememe hakkına sahiptir.

Konkordato işleminden önce borçlu işlem maliyetleri için yargılama giderlerini ve ilam harçlarını mahkeme veznesine ödemekle yükümlüdür.

Sonuç

Bu çalışma borçlu ile alacaklı arasında pozitif yaklaşımlarla orta yolu bulma eyilimidir. Bu durumunun suiistimal edilmemesi açısından dürüstlük ilkesine dayalı olup olmadığı Ticaret Mahkemesi tarafından denetlenen borçlu gerekli şartları taşıdığı onaylandıktan sonra bu sisteme dâhil edilir. Konkordato borçlu için indirim ve vade olanağı sağladığı gibi ödemesini alamayan alacaklılar içinde iyi bir fırsat sunmaktadır.

Yazan: Mine ŞEN

Diğer Yazılarımız:

Konkordato Nedir?

Konkordato Avantajlar ve Dezavantajlar?

Kaynakça

1. Prof Dr. Baki Kuru ,(2016) , İstinaf Sistemine Göre Yazılmış İcra ve İflas Hukuku,12027,s.680-713
2. İsmail Ercan,(2015), İcra ve İflas Hukuku,27591,s.326-353
3. Hukuk Mahkemeleri Usulü Kanunu Tasarısı Üzerinde Düşünceler (Ankara Borosu Dergisi,1959/3,s.125-130
4. Borçtan Kurtulma Davası (Adalet Dergisi1962/2 s.128-139)
5. Süha Tanrıver / Adnan Değnekli,(1997) Konkordatonun Tasdiki,s.34