YatırımKredi Piyasada Yatırım – Kredi – Proje – Finans ve Ekonomi Analiz Rehberiniz
Plaza Anlaşması
Plaza Anlaşması (İngilizce: The Plaza Accord) veya Plaza Otel Uzlaşısı, 1985 yılının 22 Eylül tarihinde New York Plaza Hotel’de G5 ülkeleri arasında dolar kuruna müdahale için yapılmış bir anlaşmadır. Plaza anlaşmasına taraf olan G5 ülkeleri; Fransa, Batı Almanya, Japonya, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri, serbest piyasada aşırı şekilde değerlenen doların değerini düşürmek için uzlaşmaya varmışlardır. Bu anlaşma ile dolar özellikle Japon Yeni ve Alman Markı karşısında hızla değer kaybetmiştir. Olayın geçtiği otel nedeniyle bu anlaşmaya Plaza Hotel uzlaşması ya da Plaza otel anlaşması olarak anılmaktadır.
Plaza Anlaşması’nın ilk hedefi Amerika Birleşik Devletleri, Almanya ve Japonya arasındaki dış ticaret dengesizliğini düzeltmek olsa da anlaşmaya taraf diğer ülkelerin de kendi çaplarında çıkarları bulunmaktadır.
- Plaza Anlaşması, 1985 yılında G-5 ülkeleri Fransa, Almanya, İngiltere, Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri arasında yapılmış bir anlaşmadır.
- Anlaşma, Japonya Yeni ve Alman Markı’nın dolar karşısında oldukça hızlı bir değer artışı yaşamasını sağlamıştır.
- Bu anlaşmadan sonra 1987 yılında ikinci bir anlaşma Louvre Uzlaşması ya da Louvre Anlaşması dolardaki keskin düşüşünü (dxy 128’den 90’lara düştü) durdurmak amacıyla imzalanmıştır.
- Uzlaşmanın istenmeyen bir sonucu olarak, Anlaşmanın etkilerini azaltmak isteyen Japon şirketleri Doğu Asya ülkelerine yatırım yapmışlardır. Bu sayede değerli Japon Yeni’nin neden olduğu kar kaybını azaltmaya rekabet avantajlarını korumaya çalışmışlardır.
- Günümüzde kur savaşları söz konusu olsa da 35 yıl önce tam tersine kur üzerinde uzlaşma sağlanmıştır.
Plaza Otel Anlaşması Neden Yapıldı?
1970’li yıllar enflasyon ve işsizliğin bir arada olduğu “stagflasyonist” kriz yılları olarak bilinmektedir. Arap-İsrail savaşı sonrası artan petrol fiyatları başta ABD olmak üzere tüm dünyada enflasyonu körükleyen bir etki yaratmıştır.
Bu dönemin FED başkanı Paul Volcker enflasyonla mücadele için politika faizlerini yükseltirken enflasyon ile mücadelede başarılı olmanın bedeli doların değerlenmesi olur. Doların diğer para birimlerine karşı değerlenmesi Amerikalı üreticilerin diğer gelişmiş ülkelerle rekabet etme gücüne zarar vermiştir. Dolar değerlendiği için dönemin sanayi ülkeleri Japonya ve Batı Almanya için daha fazla ihracat yapmaya ve daha fazla dış ticaret fazlası vermeye başlamıştır. 1980 ve 1985 yılları arasındaki 5 yıllık dönemde ABD Doları; Japon Yeni, İngiliz Poundu, Alman Markı, Fransız Frangı karşısında yüzde 50’den fazla değer kazanmıştır. 1985 yılında Doların gelişmiş ülkelerin para birimlerine karşı gücünü gösteren DXY endeksi 128 ile zirve seviyesine ulaşmıştır.
Aşağıdaki grafikte doların gelişmiş ülke para birimlerine karşı gücünü gösteren dolar endeksi DXY’nin tarihsel seyrini görebilirsiniz.
ABD’nin cari açığı 1985 yılında ülke GSMH’nin %3.5 seviyesine gelirken ABD’li büyük sanayi şirketleri, IBM ve Caterpillar önderliğinde Amerikan Kongresi’nde yoğun lobi faaliyetlerinde bulunmaya başlar. Kongrede yürütülen lobi faaliyetleri kısa sürede meyvesini verirken Kongre üyeleri FED ve ekonomi kurmaylarından bu soruna çözüm bulmalarını isterler. Nihayetinde zamanın en büyük beş açık ekonomisine sahip ülkesinin merkez bankaları yetkileri New York Plaza Hotel’de konuyu görüşmek üzere bir araya gelir.
Plaza anlaşması da tam olarak olayın gerçekleştiği otelin adından dolay ismini alır. G5 ülkeleri masaya otururken:
- ABD, cari açığını kapatmayı,
- Japonya para politikasını gevşetmeyi,
- Almanya’da vergi geliri elde etmeyi hedefliyordu.
Her ülkenin kendi amaçlarını da maksimize edeceği için doların değerinin düşürmek adına ne gerekiyorsa yapılması hususunda anlaştılar. Anlaşma çerçevesinde G5 ülkeleri piyasa 10’ar milyar dolar enjekte ettiler. Bahsedilen dolar miktarı çok yüksek olmasa Merkez Bankaları, psikolojik olarak piyasaları “Doların değeri düşecek!” konusunda ikna etti. Kısa sürede ABD doları kısa sürede başta Japon Yeni karşısında % 50’ye yakın değer kaybetti. Plaza hotel anlaşması Merkez Bankacılığı anlamında da bir iletişim başarısıdır.
Para Politikası bağlamında Plaza Anlaşması’nın sonuçlarının önemi büyüktür:
- Kur savaşı yerine kur anlaşması sağlandığı için önemlidir
- Küreselleşme konusunda öncü finansal işlevi vardır.
- Japonya’nın anlaşma sonrası genişleyici para politikası önce varlık fiyatlarında balon oluşmasına sonra da 10 yıllık durgunluğa sebep olmuştur.
- Dolar’ın iki yıl içinde %50 değer kaybı sonrası ise kaybı yavaşlatmak için bu sefer de Louvre anlaşması yapılmıştır.
