Vergi İndirimi Neden Yapılır? |2023

 

Vergi İndirimi Nedir?

Vergi İndirimi ise; vergi vermekle yükümlü kişinin düzenlemelere göre ödemesi gereken verginin, vergiden yapılan indirim yoluyla ve matrahtan azaltılmasıdır. Önce vergiden bahsedecek olursak da Vergi; devlet ve kamu harcamalarının bütçesini oluşturmak amacıyla, şahıslardan ve kuruluşlardan kanun yoluyla alınan paralardır. Ülkemizde sık sık duymaya başladığımız ve birçok vergi ödeyenin canını da sıkan ama birçok kişiyi de sevindiren vergi indirimlerinin geçmişi hakkında makalemizin hepsini okumalısınız.

Arthur Laffer ve Vergi İndirimi

Vergi İndirimi hakkındaki düşünce 70’li yıllarda ekonomik sorunların yaşanmasıyla gündeme gelmiş ve arz yönlü iktisatçılar bu sorunu Laffer Eğrisi yardımıyla çözmeye çalışmışlardır. Arthur Laffer adlı iktisatçı tarafından tasarlanan bu eğri; “hükümetin vergileri yükselttikçe, toplanan yıllık vergi gelirlerinin verimliliğinin düştüğünü” anlatmaktadır.

Vergi İndirimin etkilerini değerlendirecek olursak: Ekonomik İş Birliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından düzenlenen yapısal ayarlamalar ve ekonomi performansı ile ilgili sunduğu bir raporda; “Yüksek vergilere sahip ülke ekonomilerinin çoğunlukla işsizliğin yüksek ve düşük büyüme rakamına sahip olduklarını” belirtmiştir. Rapora göre bir başka sonuç ise ülkelerinin vergi sistemlerini ekonomik büyümeye teşvik edecek bir şekilde düzenlemeleri gerektiğini belirtmiştir.

Arz yönlü iktisatçıların önemli görüşlerinden biride vergi indirimi sonucunda devlet gelirlerinin kesin olarak artacağı yönündedir. Bunun sonucunda ülke ekonomisin de verimliliğin ve üretimin artması için temel kavram vergi oranlarıdır. Bir ülkede vergi oranları düşükse, verimlilik yüksek demektir. Arz yönlü iktisatçıların geneli vergide yapılacak indirim, devletin vergi gelirlerini yükselteceği yönündedir. Arthur Laffer adlı ekonomiste göre ise ülkede ki vergi oranları vergi gelirini etkileyeceğini savunur ancak bunların tasarruf ve yatırıma dönüşmesi gerektiğini bildirir. Vergi indirimin pozitif etkileri vardır. İnsanları yatırım yapmaya teşvik eder ve devletin daha az vergi alacağı düşüncesiyle insanları daha fazla çalışmaya sevk eder. Bunun sonucun da ise vergi indiriminin kazançlı olduğu kanısına varılmaktadır.

Clin Clark ve Vergi İndirimleri

20. yüzyıla baktığımız da vergi oranlarının hükümet tarafından önemli bir politik araç olarak kullanılmasını dile getiren ilk kişi Avusturyalı ekonomist Colın Clark’dır. 1940’lı yıllarında yaptığı ekonomi araştırması sonucunda vergi yükünün %25’in üzerinde olması durumunda, ülkede enflasyon başlayacağını ortaya atmıştır. Colin Clark’ a göre de aynı düşünceler hakimdir. Yüksek vergi oranlarının çalışma ve tasarrufu düşürecek, üretimi azaltacak ve arzı azaltacak ve bunun sonucunda toplam talep arz dengesini bozarak ülkede enflasyona neden olacağını savunmaktadır. Ancak Colin Clark’ın bu düşünceleri ülke politikalarında etkili olmamıştır. Çünkü hızlı sanayileşen ülkeler hızlı gelişmeyi sürdürmüşlerdir.

Türkiye’de Vergi İndirimlerinin Ekonomik Analizi

Ülkemiz 1999 yılında 11.9’a yükselen bütçe açıkları 2004 yılına kadar %10’un altına düşmemiştir. Bunun nedeniz ise ekonomik ve sosyal sorunları bir kenara bırakırsak, hükümetin vergi teşkilatında nicelik ve nitelik bağlamında gerekli düzeyde olmamasıdır. Halkın büyük bir kısmından vergi tahsil edilmemesi veya edilememesi, vergi vermekle yükümlü kişilerin vergiden kaçma veya vergiyi kaçırma durumlarında devletin yeteri kadar denetlemede işi sıkı tutmaması gibi nedenlerden hükümetin toplanan vergilerin yetersizliği göze çarpmaktadır. Geçmiş döneme bakıldığında Türkiye ortalama iki yılda bir vergi affı çıkartmaktadır. Ayrıca 1981-2013 yılları arasında farklı adlarla çıkarılan af sayısı on altıdır. Türkiye’nin vergi tahsilatlarının yeteri düzeyde olmamasının temel nedeni kayıt dışı ekonomidir. Zira ülkemizde yapılacak vergi indirimi adı altında uygulanacak politika bu temel sorunun çözümüne kuvvetli bir şekilde katkı sağlayacaktır.

Ülkemizde uygulanacak vergi indiriminin en sağlıklı biçimde sonuçlar doğurabilmesi için konu reform olarak ele alınmalıdır. Aceleye getirmeden yavaş bir biçimde tüm boyutları ele alınarak Türkiye’de olabilecek sonuçları düşünerek analiz edilmelidir. Türkiye’de vergi indiriminin sağlıklı ve devamlı olabilmesi için; vergi sisteminin sık sık değişmemesi ve vergi vermekle yükümlü kişilerin sürprizlerle karşılaşmaması konusunda güven sağlamalıdır. Tabi gelişmekte olan ülkeler kırılgan bir ekonomiye sahip oldukları için gelişmiş ülkelere kıyasla bu güvenceyi verme olasılığı daha düşüktür. Son olarak vergi indirimlerinin istenilen sonucu vermesinde diğer önemli etken siyasi istikrardır. Neticede vergi indirimleri kısa sürede sonuç vermesi beklenmemektedir. Sonuç olarak siyasi istikrar ve komu desteği alınması gereken bir durumdur.

Yazar: Yusuf ULUDOĞAN

KAYNAKÇA:

• www.dergipark.org
• Vergi Yapısında Bir Reform Önerisi Olarak Vergi İndirimleri Politikası ve Türk Vergi Sistemi (Kamil Güngör)
• Tarihsel Süreç İçinde Türk Vergi Yargısının Gelişimi (Seyfi Yıldız – M. Kemal Bostan)
• www.vergidosyasi.com

autocad lt