Demirbank Neden Battı : 2001 Ekonomik Krizi

DEMİRBANK

1953-2001

Demirbank 1953 yılında 79 ortaklı bir biçimde kurulmuştur. Sermaye çoğunluğunu ise Kayserili Cıngıllıoğlu ailesi sağlamıştır. Sadece Cıngıllıoğlu ailesi değil 79 ortağın içerisinde aynı zamanda demir tüccarları da bulunmaktadır. Bu banka faaliyetine İstanbul Galata’ da başlamıştır. Yönetim kurulu başkanlığını ise yine Cıngıllıoğlu ailesinden Nuri Cıngıllıoğlu yönetiyordu. İlerleyen dönemlerde ise oğlu Halit Cıngıllıoğlu yönetim kurulu başkanlığını üstlenmiştir.

Cıngıllıoğlu ailesini ise incelediğimizde Kayseri’ de yaşayıp demir, delir ve halı ticareti ile uğraşmıştırlar. Yönetim Kurulu Başkanı olan Nuri Cıngıllıoğlunun dedesi Ömer Fevzi 1919 yıllarında hem ithalat hem de ihracat yapabilen İngilizce bilen Avrupa ilişkileri olan bir tüccardır. Kuşaktan kuşağa süregelen bir ticaret hâkimdi. 1923-1925 yıllarında Londra’ da yaşayan dede Ömer Fevzi Kayseri’den Londra’ya halı ihraç ederek ticaret yapmışlardır.

1940 ‘lı yıllarda Cıngıllıoğlu ailesi Ankara-İstanbul’ da çimento ve demir ticareti yaptılar. Perşembe Pazarın ’da ‘’Cıngıllıoğlu Ticarethanesi’’ adı altında demir ve saç ticareti yapmaya başladılar. Demirbank’ın yönetim kurulu başkanı olan Nuri Cıngıllıoğlu 1940 yılında İstanbul’da Yüksek Bankacılık ve Enstitüsüne girmiştir ve üniversite yılları boyunca Perşembe Pazarında ticaret yapmaya devam etmiştir. 1953 yılında ise demircileri toplayarak da Demirbank’ı kurmuştur. Bununla ilgili de şöyle der; ‘’ Demircileri bir araya getirerek banka kurduk. Kimisi girdi, kimisi girmedi, kimisi vazgeçti. İster istemez ben kaldım.’’ Ağaç yaşken eğilir felsefesine inanarak çocuklarını da neredeyse orada büyütmüşlerdir. Kızı Sema okul çıkışlarında bankaya gelmiş ve orada derslerini çalışmıştır. Oğlu Halit ise yatılı okulda okumasına rağmen hafta sonlarını ve yaz tatillerini yine kardeşi Sema gibi bankada geçirmiştir ki nitekim ilerleyen yıllarda da yönetim kurulu başkanlığının üstlenmiştir. Kardeşi Sema ise; Demir Sigorta, Demir Hayat Tanıtım gibi bazı kuruluşların yönetimini üstlenmiştir. Halit Cıngıllıoğlu’nun yönetimde olduğu dönemde Demirbank yurt dışına açılmıştır. Hollanda Romanya Bulgaristan Kazakistan Kırgızistan gibi ülkelerde bankalar kurulmuştur.

2001 Ekonomik Krizi ve DemirBank’ın Batması

Demirbank yönetim kurulu başkanı Halit Cıngıllıoğlu 1995-1996 dönem bürokratlarından Tansu çiller aynı zamanda da yakın arkadaşı bono üzerine çok fazla riskli hamlede bulunup yüksek karlar elde etmiştir. Faiz düşüşü sırasında oynadığı ve çok para kazandığı bono kumarına defalarca kez gözünün karartarak girmiştir. Faiz düşüşleri sırasında elinde yüklü miktarlarda hazine bonosu bulunduran Demirbank bunları da diğer bankalardan aldığı tek gecelik borçlarla ödemiştir. Faizler düştükçe bu bonolar sayesinde de karlar elde etmiştir. Bu faiz bono ve başka bankalardan borçlanma düzeneğini Demirbank 2000’li yıllarda da yapmaya devam etmiştir. Demir bank ise önceki yıllarda da hassas bir dönemde olduğu için Kasım 2000 de yaşanan Likidite Krizi nedeniyle büyük bir zarara uğramışlardır. Demirbank bu kriz dolayısı ile kendi sorumluluklarını yerine getirememiş ve bu zararlarla da öz sermaye aşımına sebep olmuştur. Karşılaşılan bu durum da mali sistemin güven ve istikrarını tehlikeye düşürdüğü için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu tarafından 6 Aralık 2000 tarihinde Fona devredilmiştir. Fona devredilmiş tüm bankalar arasında Demirbank en büyük paya sahip banka olarak bilinmektedir. Demirbank hisselerin HCBS’ ye satılmıştır. Demirbank hislerinin HSCB Bank Plc’ ye satılmasına Fon Yönetim Kurulu’nun 19 Temmuz 2001 tarihinde onaylanmıştır. 20 Eylül tarihinde sözleşme imzalanarak 30 Ekim tarihi ile 350 Milyon USD üzerinden devredilmiştir.

Demirbank Neden Battı

Demirbank neden battı sorusu konusunda bir diğer deyişle Patron Cıngıllıoğlu bono kumarına girdi hazine ise buna göz yumarak fırsat yarattı ve rakipleri üzerine gitmeye devam ettiler Merkez Bankasının seyri ve medyanın da sessizliği de fırsat sununca Türkiye’yi uçuruma sürükleyen süreç başlamış oldu.

Demirbank devlet tahvili ve hazine bonosu almasıyla faizlerin düşürülmesinde rol oynamıştır. Ancak 2000 yılında kriz patlayınca dolaylı yollarla da faizler artmıştır. Demirbank’ın da elinde yüklü miktarda düşük faizli devlet kağıdı kaldığı için sıkıntıya girmiştir. Bu da Demirbank’ın batmasını anlatan bir diğer özettir. Demirbank’ın teminat olarak verdiği bono fonlarını Merkez Bankasında istanbul gerçekleştirmekteydi. Demirbank’ın fonlamasını da gerçekleştiremediği için sorumluluklarını yerine getiremez hale geldi.

Demirbank’ın eski ortağı aynı zamanda sermaye çoğunluğuna sahip olan Cıngıllı Grubu ile Fon arasında 5 Eylül 2003 tarihinde bir fon imzalanmıştır.

Yazan: Sevgi MEYZİN