Parasal Aktarım Mekanizması Nedir?
Para politikası araçları ile ülkedeki üretim, tüketim ve istihdama doğrudan etki edilerek ülkenin enflasyon oranının belirlenmesine Parasal Aktarım Mekanizması denilmektedir
Parasal aktarım mekanizması şu alanlarda da etkili olur
- Piyasa beklentilerinin hareketleri
- Döviz kurlarındaki yükseliş ve alçalış
- Faiz oranlarının değişimi
- Varlık fiyatlarında yaşanan fiyat değişiklikleri
Yıllık enflasyona etki durumları;
Bu başlık altında yaşanan değişimler tüketiciler tarafından harcama, üreticiler tarafından ise yatırım kararlarında etkilere sebep olmaktadır. Bu etkiler olumlu olduğu gibi olumsuz da olabilmektedir. Ekonomideki bu talepler ve değişiklikler ile birlikte para politikasının nihai hedefi olan fiyatları yani yıllık enflasyonu etkilemektedir. Madde madde anlatmak gerekirse:
- Faiz oranlarındaki piyasadaki değişiklik beklentileri; döviz kurlarını, faiz maliyetleri ve varlık fiyatlarını etkilemektedir.
- Bu etkileşimler ithal ve yerli mallar üzerindeki taleplere doğrudan etki yaratmaktadır.
- Üçüncü basamakta da yıllık enflasyon direkt etki ile yeni bir hal almaktadır.
Parasal aktarım mekanizması kanalları
Parasal aktarım mekanizmasının kanallarını dört başlık altında toplayabiliriz. Bu kanalların birbirinden ayrı düşünmek yanlış olur, bu yüzden bu dört kanal birbirilerinin bütünleyici durumundadır.
- Faiz Kanalı
- Varlık Fiyatları Kanalı
- Beklentiler Kanalı
- Döviz Kuru Kanalı
Olarak dörde ayrılmaktadır.
Genel itibari ile faiz kanalı, parasal aktarım mekanizmasında yer alan en geleneksel kanalıdır. Faiz kanalı, kısa vadeli dönemlerde faiz oranlarında değişiklik gerçekleştirmeyi ve bu değişiklik aracılığı ile piyasalardaki arz ve talepler sayesinde uzun ve orta dönemlerde de faiz oranlarında değişiklik yapmayı amaçlamaktadır.
Merkez bankaları tarafından gerçekleştirilen faiz oranları ve para arzındaki değişikler varlık fiyatları kanalını etkilemektedir. Bu bahsedilen etki ise kredi ve hisse senetlerindeki değişimler aracılığı ile ortaya çıkmaktadır. Varlık fiyatları kanalı kendi içinde kredi kanalı ve hisse senedi kanalı olarak da ikiye ayrılmaktadır.
Beklentiler kanalı, ekonomik alt ve üst birimlerinin kısa orta ve uzun vadelerdeki değişimlere ilişkin başta da enflasyon olmak üzere olası bekledikleri değişimlere ilişkin çalışan aktarım kanalı olarak bilinmektedir.
Döviz kuru kanalı piyasalardaki toplam talep ve toplam arz aracılığı ile çalışan parasal aktarım mekanizması kanallarındandır. Döviz kurlarında yaşanan aşırı yükselmeler veya düşüşler ülkedeki yatırımların artmasına veyahut ta azalmasına neden olmaktadır. Ulusal para birimindeki kayıplar neticesinde ülkede üretilen malların yabancı mallara oranla daha ucuz fiyatlara satılmasına neden olur. Döviz kurundaki yükselme enflasyonun da hızlı bir şekilde yükselmesine sebep olur.
Aktarım mekanizması hangi nedenlerden etkilenir?
- Resmi Müdahaleler
- Ekonomide Fiyatlanma Mekanizması
- Finansal Sistem Yapıları
- Finansal Sözleşmelerdeki Vade Yapıları
- Bankacılık Finansının Durumu
- Sermaye Hareketleri
- Finansman Kaynakları
- Hane Halkı Yapıları
- Firmaların Yapıları
Şeklinde kategorilere ayırmak mümkündür.
Parasal Aktarım mekanizması neden önemlidir?
Parasal aktarım mekanizması neden önemli çünkü;
Para politikası araçları fiyat istikrarı ve finansal istikrarı sağlamak amacıyla kullanılan araçlardır. Merkez bankaları, hangi para politikası hedeflerine ulaşmak için hangi araçları kullanmaları gerektiğine karar verebilmek için parasal aktarım mekanizmasını incelemektedir.
Merkez bankası politikalarının toplam talebi nasıl etkilediği, fiyatları, ekonomik olayları ne durumlarla etkileyebildiği bu araştırmalarla ortaya çıkarmaktadır.
